حمله هوایی به پایگاه سپاه قدس در سوریه: کار اسرائیل بود؟

به نوشته این روزنامه، به نقل از منابع سوری، پایگاه امام علی در نزدیکی ابوکمال که برای استفاده سپاه قدس و شبه‌نظامیان آن از سال گذشته در دست احداث بوده است، مورد حمله قرار گرفته است. در جریان این حمله هوایی که خبرگزاری‌های محلی چون دیرالزور ۲۴ آن را گزارش دادند، حداقل ۱۵ انفجار  به گوش رسید. این تارنما گفت که انفجارها باعث کشته شدن نیروهای سپاه قدس و شبه‌نظامیان عراقی، سوریه، افغانستانی و لبنانی آنها نشده است، اما به نظر می‌رسد که به انهدام تجهیزات ساختمان سازی و حفر تونل منجر شده و روند تکمیل آن پایگاه راهبردی سپاه قدس را بار دیگر با اخلال مواجه کرده است.

خبرگزاری های بین المللی و مقام های رسمی اسرائیل در این زمینه چیزی نگفته اند، اما روزنامه جروزلم پست نوشت که «اگر این حمله واقعا اتفاق افتاده باشد و اسرائیل در پس آن باشد، این نهمین حمله هوایی اسرائیل در خاک سوریه از آغاز این ماه است.»

در صورت صحت داشتن خبر، به نظر می‌رسد که همچون حملات هوایی پیشین نیروی هوایی اسرائیل به این منطقه از خاک سوریه، در این حمله نیز از جنگنده‌های رادارگریز اف-۳۵آی ادیر این نیرو که در خدمت دو اسکادران ۱۱۶ و ۱۴۰ در پایگاه هوایی نِواتیم (Nevatim) هستند، استفاده شده است. علت استفاده از این جنگنده‌ها در این بخش از خاک سوریه، قابلیت رادارگریزی آنها برای عبور از فراز نوار مرزی عراق و سوریه بدون شناسایی شدن توسط رادارهای هشدار زودهنگام ارتش عراق و سایر کشورهای منطقه است. نبودِ سامانه‌های شناسایی و جاسوسی ارتش روسیه در این بخش از سوریه نیز خطر افشای اطلاعات مربوط به سطح قطع راداری کم (RCS) این جنگنده‌ها را به همراه ندارد و به همین دلیل، نیروی هوایی اسرائیل آزادانه و بدون نگرانی از این جنگنده‌ها در حالت رادارگریز استفاده می‌کند.

پایگاه امام علی سپاه قدس که کار ساخت آن در سال ۱۳۹۸ آغاز شده است، دارای مجموعه تونل‌هایی است که با رویکرد پدافند غیرعامل، امکان محافظت از تجهیزات، تسلیحات و به‌خصوص موشک‌های بالستیک سپاه قدس را در برابر حملات هوایی جنگنده‌های اسرائیلی فراهم خواهد کرد. ناتوانی نیروی هوافضای سپاه پاسداران در اعزام و استقرار سامانه‌های پدافند موشکی برای دفاع از این پایگاه و تاسیسات آن دربرابر حملات نیروی هوایی اسرائیل، ساخت تاسیسات زیرزمینی را برای محافظت از تجهیزات و تسلیحات سپاه در این منطقه در برابر حملات هوایی اسرائیل، ضروری کرده است. به همین دلیل است که نیروی هوایی اسرائیل در دو سال اخیر در چندین نوبت این پایگاه و تاسیسات در دست ساخت و نیز تجهیزات مورد استفاده برای حفر تونل را مورد حمله قرار داده است تا روند تکمیل این پایگاه را مدام به تاخیر بیندازد و با مشکل مواجه کند.

استفاده از اصول پدافند غیرعامل در ساخت پایگاه موشکی امام علی سپاه در سوریه

بیش از ۲۵ سال است که نیروی هوایی و در حال حاضر نیروی هوافضای سپاه پاسداران، پایگاه‌های موشکی خود را با لحاظ کردن اصول پدافند غیرعامل در سراسر ایران در دل کوه‌ها و زیر زمین احداث کرده است تا دربرابر حملات هوایی و موشکی نیروهای نظامی آمریکا و متحدانش چون اسرائیل، در امان باشند. از سال ۱۳۹۶ تا به امروز نیز یگان‌های مهندسی سپاه پاسداران با همکاری همتایان سوری خود به ساخت تاسیسات زیرزمینی با لحاظ اصول پدافند غیرعامل مشغولند. البته به علت حملات پی در پی نیروی هوایی اسرائیل به تجهیزات و تاسیسات ساختمان‌سازی‌شان موفق به تکمیل پروژه‌های خود نشده‌اند.

نخستین بار پس از حمله نیروی هوایی اسرائیل به مرکاز توسعه و ساخت موشک‌های بالستیک تحت نظارت سپاه پاسداران در منطقه مصیاف سوریه در تاریخ ۱۹ شهریور ۱۳۹۶ و انهدام ۹ سوله ساخت و مونتاژ موشک بالستیک با استفاده از حداقل ده موشک کروز دلیله که از سوی جنگنده‌های اف-۱۶آی سوفا (F-16I Sufa) نیروی هوایی اسرائیل در آن منطقه شلیک شد، تیم‌های مهندسی نیروی زمینی سپاه با همکاری همتایان سوری خود از ارتش عربی سوریه، اقدام به ساخت تاسیساتی زیرزمینی در نزدیکی مصیاف کرد تا با انتقال مراکز ساخت و توسعه موشک به درون کوه‌های جنوب غربی مصیاف، از انهدام آنها جلوگیری کند. متعاقبا، نیروی هوایی اسرائیل از تاریخ ۱۳ شهریور ۱۳۹۷ تا کنون ورودی تونل‌های این مراکز زیرزمینی را چندین بار مورد هدف قرار داده و از تکمیل آن‌ها جلوگیری کرده است.

حملات گسترده نیروی هوایی اسرائیل به پایگاه‌های نیروی قدس سپاه پاسداران در جنوب و مرکز سوریه در روز ۲۱ بهمن ۱۳۹۶ و نیز در جریان عملیات «خانه پوشالی» در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۷ که منجر به انهدام تاسیسات، تجهیزات، تسلیحات، و از همه مهمتر، کشته شدن نیروهای آن شد، و در نهایت، فشارهای دولت روسیه بر جمهوری اسلامی ایران برای کاهش نیروهایش در جنوب سوریه و در نزدیکی با مرز اسرائیل، سبب شد تا فرماندهان سپاه تصمیم بگیرند که ضمن انتقال نیروها، پایگاه‌ها و تجهیزاتشان را از جنوب و مرکز سوریه به شرق آن در نزدیکی دیرالزور، از ابتدای سال ۱۳۹۸ ساخت پایگاه موشکی امام علی را با لحاظ اصول پدافند غیرعامل آغاز کنند.

نخستین حملات نیروی هوایی اسرائیل به تاسیسات در دست ساخت پایگاه امام علی

نخستین بار در تاریخ ۱۲ شهریور ۱۳۹۸، تصاویر ماهواره‌ای  پایگاه نظامی امام علی که در شرف تکمیل بود، در رسانه‌ها منتشر شد و شش روز پس از آن، نیروی هوایی اسرائیل آن را مورد هدف قرار داد که در جریان آن حمله، ۲۱ نیروی سپاه قدس و شبه نظامیان عراقی آن کشته شدند و مقادیر قابل توجهی از تسلیحاتشان منهدم شد. در جریان آن حمله هوایی، جنگنده‌های اف-۳۵آی نیروی هوایی اسرائیل که از تاریخ ۲۸ تیر ۱۳۹۸ در ماموریت‌های بمباران هوایی شرکت کرده بودند، به تونل‌های نیمه تمام این پایگاه در نزدیکی ابوکمال حمله کردند. چند هفته بعد در تاریخ ۱۳ مهر ۱۳۹۸، نخستین بار، تصاویر ماهواره‌ای تهیه شده توسط یک شرکت اسرائیلی، از تخریب بخشی از آنها توسط نیروی هوایی اسرائیل پرده برداشت.

بر اساس تصاویر ماهواره‌ای تهیه شده از پایگاه امام علی در منطقه دیرالزور، تونل‌های ایجاد شده در آن پایگاه ۴ متر و ۵۰ سانتیمتر عرض، ۴ متر ارتفاع، و ۱۲۱ متر طول داشتند که برای نگهداری موشک‌های بالستیک فاتح-۱۱۰، فاتح ۳۱۳ و سایر موشک‌ها بر روی پرتابگرهاشان مناسب هستند. از شهریور ماه سال ۱۳۹۸ تا کنون، جنگنده‌های همه منظوره اف-۳۵آی نیروی هوایی اسرائیل چندین بار، علاوه بر انهدام انبارهای مهمات و محل استقرار نیروهای سپاه قدس، حشد الشعبی و حزب‌الله سوریه، به تخریب ورودی‌های تونل‌های در دست ساخت و نیز تجهیزات ساختمان‌سازی و حفر تونل مشغول بوده‌اند که آخرین مورد آن در بامداد امروز رخ داده است.

سپاه قدس و نیروهای نیابتی آن هم‌اکنون گذرگاه مرزی عراق و سوریه را در منطقه دیرالزور تحت کنترل خود دارند که نقشی حیاتی برای جمهوری اسلامی ایران در ایجاد یک مسیر انتقال زمینی تسلیحات و نیروهایش از ایران به سوریه از طریق عراق ایفا می‌کند. حضور و استقرار نیروهای سپاه قدس و شبه‌نظامیان وابسته به آن در این منطقه در سوریه، همواره یکی از نگرانی‌های مهم دولت اسرائیل محسوب شده است و به همین دلیل، در بامداد ۲۴ دی ۱۳۹۹، نیروی هوایی اسرائیل دست به انجام بزرگترین حمله هوایی خود به شرق سوریه علیه مواضع نیروهای سپاه قدس در آن منطقه از سوریه زد که متعاقبا منجر به کشته شدن ده‌ها نفر از آنان و انهدام مقرهای فرماندهی و کنترل و بخش اعظمی از تجهیزات نظامی و تسلیحات آنها شد.