اروپا و آمریکا برای مقابله با چین در دوران بایدن متحد خواهند شد؟

کمیسیون اروپا، با همکاری کمیسر امور خارجه اتحادیه اروپا، پیش‌نویس طرح احیای روابط دو سوی اقیانوس اطلس میان اتحادیه اروپا و ایالات متحده به منظور گسترش همکاری در زمینه‌های مشترک از توسعه فناوری تا مبارزه با بیماری همه‌گیر کرونا را تهیه کرده است.

محتوای این طرح در روزنامه فایننشال تایمز تحت عنوان "دستور کار جدید اروپایی-آمریکایی برای ایجاد تغییرات مثبت در سطح بین‌المللی" منتشر شده است. هدف از این طرح، چیرگی بر تنش‌هایی است که در زمان دولت دونالد ترامپ میان دو جانب به وقوع پیوسته و تلاش برای ایجاد همبستگی میان اروپا و آمریکا در برابر "چالش‌های استراتژیک" تحمیل شده توسط چین است.

انتظار می‌رود رهبران کشورهای اتحادیه اروپا این طرح را در اجلاس سران اروپا در ۱۰ و ۱۱ دسامبر تصویب کنند تا زمینه اجرای آن در نشست آینده اروپا و آمریکا در نیمه اول سال ۲۰۲۱، فراهم شود.

این طرح متکی به پیشنهاد جو بایدن، رئیس جمهوری منتخب ایالات متحده برای برگزاری اجلاس سران کشورهای دموکراتیک است که در چارچوب تلاش‌های دولت جدید برای احیای نقش آمریکا در جهان، انجام می‌شود.

در این پیش‌نویس اروپایی آمده است: "به عنوان جوامع آزاد دموکراتیک با اقتصاد بازار آزاد، ایالات متحده و اتحادیه اروپا در زمینه مقابله با چالش استراتژیک که چین با افزایش جایگاه بین‌المللی خود ایجاد کرده است، ابراز موافقت می‌کنند؛ حتی اگر دو جانب همواره در مورد گزینه‌های مقابله با آن توافق نظر نداشته باشند."

این طرح ۱۱ صفحه‌ای شامل مواردی مانند وحدت رویکرد برای تعیین قوانین حاکم بر شرکت‌های فناوری و تضمین رقابت است؛ مسئله‌ای که در دوران ریاست جمهوری ترامپ با توجه به تعدد مسائل انحصارطلبی اتحادیه اروپا بر عملکرد شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل و فیس بوک، چالش برانگیز شده بود. اما مهمترین نکته این است که کشورهای اروپایی در صدد یافتن نقاط مشترکی مانند همکاری در توسعه فناوری برای مقابله با افزایش نفوذ چین در بازارهای جهانی هستند و سعی می‌کنند در این زمینه پیشنهادهایی را برای مقابله با پیشرفت‌های فناوری چین همچون شبکه تلفن همراه نسل پنجم که شرکت‌های چینی مانند هواوی از مزیت آن برخوردار هستند، ارائه دهند.

در این پیش‌نویس علاوه شده است: "با استفاده از نفوذ و همکاری‌های مشترک‌ دوجانب، پیشرفت‌های فناوری در دو سوی اقیانوس اطلس می‌تواند اساس یک ائتلاف گسترده‌تری از دموکراسی‌های همفکر را تشکیل دهد." افزون برآن، مشارکت اروپا و آمریکا در تولید و توزیع واکسن کرونا، موضوعات مقابله با تغییرات آب و هوا و مسائل زیست محیطی که دولت جدید بایدن به آن اهمیت ویژه می‌دهد، بخشی دیگری از مسائل موردنظر در این طرح همکاری را شکل می‌دهد.

البته کشورهای اروپایی به سیاست خارجی دولت بایدن خوش‌بین هستند؛ همان‌گونه که وی در مقاله‌ای طولانی که در ماه‌های مارس و آوریل گذشته در نشریه «فارن افرز» منتشر شد، بیان کرده است. بایدن در مقاله خود اظهار داشته است كه روابط واشنگتن را با سازمان‌های بین‌المللی و ائتلاف‌های سنتی آمریكا از سر می‌گیرد و به چین و روسیه به عنوان یك چالش استراتژیك می‌نگرد و این همان چیزی است كه اروپایی‌ها نیز تا حد زیادی با وی توافق‌نظر دارند.

همچنان، طرح پیشنهادی اروپا با گزارش هفته گذشته موسسه رتبه بندی اعتباری "مودی" که به این نتیجه رسیده است که بحران انتشار بیماری همه‌گیر کرونا، رقابت بین سه قطب بزرگ در اقتصاد جهانی را عمیق‌تر کرده و جهان را به سمت اقتصاد سه قطبی (آمریکا، چین و اروپا) سوق می دهد، مطابقت دارد.

در چارچوب تلاش‌ها برای هموار کردن مسیر اقتصاد پسا کرونا، چین ضمن ادامه رقابت استراتژیک با ایالات متحده، سعی دارد بیشتر از پیش در صدد نوآوری و توسعه فناوری باشد و همکاری‌های خود را با اتحادیه اروپا توسعه دهد.

با این حال، برخی از پیشنهادهای موجود در طرح اروپا نیاز به ایجاد تغییر اساسی در سیاست ایالات متحده دارد. به عنوان مثال، اتحادیه اروپا به دنبال تلاش مشترک برای بازگرداندن نقش مکانیسم حل اختلاف در سازمان تجارت جهانی است؛ مسئله‌ای که واشنگتن با آن مخالف است و در صدد ایجاد ممانعت در مسیر آن است، یا حداقل علاقه خاصی به آن ندارد.

علاوه بر این، کشورهای اروپایی به صورت کل موضع کاملا مشترکی در قبال چین ندارند؛ به ویژه آن دسته از کشورهای اروپای مرکزی و شرقی که بخشی از توافق‌نامه ۱۷+۱ میان چین و گروهی از کشورهای اروپایی هستند. از این جمله ۱۲ کشور نیز عضو اتحادیه اروپا بوده و سیاست آنها در برابر چین با سیاست اتحادیه اروپا در موارد متعددی همسویی ندارد.