ترکیه و فرانسه در مدیترانه شرقی دست به شمشیر می‌برند

علیرغم تلاش های جاری برای مذاکره آنکارا و آتن در بروکسل، حملات لفظی متقابل امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه و رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه ادامه داشته است.

سابقه

افزایش اخیر تنش بین دو متحد عضو پیمان ناتو پس از سال ها روابط سرد دو کشور است. فرانسه از مدت‌ها قبل یعنی از دوره ریاست جمهوری نیکولا سارکوزی، مخالف تلاش ترکیه برای عضویت در اتحادیه اروپا بوده است.

فرانسه همچنین با عملیات اخیر ترکیه در شمال سوریه که علیه نیروهای کرد سوریه بود مخالفت کرد و تمام صادرات تسلیحاتی خود به ترکیه را به حال تعلیق درآورد.

در لیبی، ترکیه مشورت‌های نظامی ارائه کرده و شورشیان سوری را به لیبی اعزام کرده تا دوشادوش نیروهای دولت وفاق ملی لیبی که سازمان ملل متحد به رسمیت شناخته، بجنگند؛ در حالی که گزارش شده فرانسه از نیروهای خلیفه حفتر، فرمانده ارتش ملی لیبی مستقر در شرق این کشور، پشتیبانی می کند.

توضیح ویدئو،

بالا گرفتن تنش میان ترکیه و یونان در آب‌های مدیترانه

یک مناقشه جدی بین ترکیه و فرانسه در مدیترانه در ماه ژوئن درگرفت. فرانسه در جریان این مناقشه ترکیه را متهم کرد یکی از کشتی هایش را که در حال انجام ماموریت پیمان ناتو برای بازرسی تحریم تسلیحاتی لیبی بود، هدف قرار داده. ترکیه به شدت این ادعا را رد کرد وخواستار معذرت خواهی پیمان ناتو شد.

درگیری در مدیترانه شرقی

اخیرا فرانسه در صدد برآمده اتحادیه اروپا را برای اختیار کردن موضع سرسختانه تری علیه عملیات اکتشافی و حفاری ترکیه برای دستیابی به انرژی در آبهای مورد مناقشه در مدیترانه شرقی، متحد کند.

فرانسه حضور نظامی خود را در این منطقه تقویت کرده و در مانورهای نظامی شرکت کرده و امانوئل مکرون به اهمیت "صریح و قاطع بودن در برابر رفتار غیرقابل قبول" ترکیه تاکید کرده است.

در همین حال یونان اعلام کرده که تسلیحات قابل توجهی از جمله ۱۸ فروند جت جنگی رافائل، چهار ناوچه و چهار هلیکوپتر مختص نیروی دریایی، از فرانسه خریداری کرده.

پس از آنکه عروج رییس، کشتی لرزه نگاری تحقیقاتی ترکیه روز ۱۲ سپتامبر به بندر آنتالیای ترکیه بازگشت، امکان مذاکره دیپلماتیک بین ترکیه و یونان فراهم شد ولی ترکیه و فرانسه همچنان به جنگ لفظی و متهم کردن یکدیگر ادامه دادند.

توضیح ویدئو،

اخطار اتحادیه اروپا به ترکیه درباره حفاری و مانور نظامی در دریای مدیترانه

خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه در مصاحبه با خبرگزاری دولتی آناتولی، آقای مکرون را متهم کرد که به منظور"پنهان کردن سیاست های ناکام خود به "تحریک" یونان برای رویارویی با ترکیه ادامه می دهد.

آقای آکار گفت: "مکرون روی مشکلات موجود نفت می ریزد... او دارای تصورات باطلی است. او سعی می کند نقش ناپلئون در ۲۰۰ سال قبل را بازی کند ولی قدرت و توان کافی برای این کار را ندارد. ما همه شاهد این وضعیت هستیم."

دلایل مداخله فرانسه

رسانه های فرانسه، مناقشه فزاینده با ترکیه را بخشی از تلاش بر سر توازن قدرت در منطقه می دانند. خبرگزاری فرانسه در ماه ژانویه در بررسی این موضوع نوشت: "فرانسه خود را مدافع اصلی اروپا علیه بلند پروازی های ترکیه در مدیترانه شرقی و به خصوص لیبی نشان می دهد."

آقای مکرون همچنین میخواهد نفوذ خود در خاورمیانه را گسترش دهد و بدین منظور اخیرا سفرهای تبلیغاتی به لبنان و عراق داشته است.

برونو ترتریس، کارشناس علوم سیاسی درماه اوت گذشته به رادیوی دولتی فرهنگ فرانسه، گفت "غیبت" فزاینده آمریکا از منطقه یکی از دلایل اصلی موضع جسورانه‌تر فرانسه است.

والتر برویر-اُستل، استاد دانشگاه نیز به هافینگتون پُست چاپ فرانسه گفته است پاریس برای این که نشان دهد حامی اصلی مدیترانه است تلاش می کند، جایی که آمریکا دیگر نمی خواهد این نقش را داشته باشد.

چنین برنامه ای سبب شد که آقای مکرون در تاریخ ۱۰ سپتامبر اظهارات تندی علیه ترکیه کند و گفت ترکیه "دیگر یک شریک" در مدیترانه شرقی نیست و مردم ترکیه "شایسته چیزی بیش از دولت اردوغان" هستند.

انتقاد مقامات ترکیه از امانوئل مکرون

مقامات ترکیه و رسانه های طرفدار دولت همه از بلندپروازی های رئیس جمهوری فرانسه انتقاد کرده اند.

پس از آنکه آقای مکرون گفت اتحادیه اروپا باید با دولت ترکیه رفتار انعطاف ناپذیر داشته باشد، رئیس جمهوری ترکیه در تاریخ ۱۲ سپتامبر گفت: "آقای مکرون، تو مشکلات بیشتری با من خواهی داشت...سر به سر ملت ترکیه نگذار"

آقای اردوغان چندی بعد در تاریخ ۱۷ سپتامبر، رئیس جمهوری فرانسه را یک "نالایق طمعکار" خواند.

مقامات ترکیه به دفعات به تاریخ "استعماری" فرانسه در منطقه اشاره کرده اند در حالی که تلاش های "بشردوستانه" ترکیه را ستوده اند.

آقای اردوغان در ۱۲ سپتامبر با اشاره به اقدامات فرانسه در رواندا، الجزایر و لیبی گفت "فرانسه نمی تواند به ما درس انسانیت بدهد"

در ۴ سپتامبر مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه گفت اتفاقات لیبی و سوریه آقای مکرون را آشفته کرده.

او افزود فرانسه از هرجایی که رفته بهره برداری کرده و اگر به کشورهایی که کمترین توسعه را داشته اند توجه شود، اکثرشان مستعمره های سابق فرانسه بوده اند. آقای چاووش اوغلو گفت ترکیه در صدد احیاء این کشورهاست و فرانسه از این کار ناخشنود است.

رسانه های طرفدار دولت و کارشناسان ترکیه نیز عمدتا از سیاست این کشور دفاع کرده اند و روزنامه دولتی ینی شفق، نیز آقای مکرون را یک "درد سر ساز در مدیترانه" توصیف کرد.

بلندپروازی های داخلی

مخالفت با فرانسه به وجهه دولت ترکیه به عنوان یک بازیگر مستقل بین المللی که علیه قدرت های غربی کار می کند کمک کرده است.

در تاریخ ۱۰سپتامبر وزیر خارجه ترکیه گفت بعد از آن که ترکیه "بازی های کثیف" فرانسه در منطقه را خنثی کرد، آقای مکرون، رئیس جمهوری ترکیه را هدف قرار داد.

در بحبوحه افزایش تنش، روزنامه های طرفدار دولت ترکیه به آقای مکرون حمله کرده اند.

مراد یتکین، روزنامه نگار سرشناس ترکیه روز ۱۴ سپتامبر آقای مکرون را "یک نعمت بزرگ" برای آقای اردوغان دانست و گفت درگیری با فرانسه سبب دور ماندن توجه مردم ترکیه از مشکلات فزاینده سیاسی داخلی شده است.

آقای یتکین گفت "مکرون...تصور می کند حمله به اردوغان موجب محبوبیتش خواهد شد" در حالی که "چنین رویارویی یک خوراک سیاسی برای اردوغان است."

به عقیده مراد یتکین، رئیس جمهوری ترکیه همچنان سعی خواهد کرد به رأی دهندگان در داخل کشور و نیزکشورهای خاورمیانه که از دولت های خودکامه خود به تنگ آمده اند، این تصور را القاء کند که او رهبری است که غرب را به چالش می خواند.

چه پیش خواهد آمد؟

روزهای ۲۴ و ۲۵ سپتامبر شورای اتحادیه اروپا برای بحث در باره تحریم های بالقوه ترکیه بر سر اکتشافات انرژی در آبهای مناقشه برانگیز مدیترانه شرقی تشکیل جلسه می دهد.

ولی به دلیل تماس های دیپلماتیک ترکیه و یونان در روزهای اخیر احتمال تحریم کاهش یافته.

آقای مکرون هم در تاریخ ۱۹ سپتامبر در توییتی به زبان ترکی خواستار "گفتمان مسئولانه" و اقدام تمام طرفین شد. به نظر می رسد این توییت نشانه کاهش تنش فرانسه با ترکیه است.

با این وجود، عوامل ساختاری و بینش رقابت آمیز بین پاریس و آنکارا مبین این است که رقابت بین دولت های ترکیه و فرانسه برای مدت درازی ادامه خواهد داشت.