رفتن به محتوای اصلی

عذرخواهی امروز رهبر جمهوری اسلامی چه معنایی دارد؟
18.02.2018 - 18:19

آیت الله خامنه ای امروز در سخنانی که تا اندازه ای غیرمنتظره به نظر می رسد، گفت جمهوری اسلامی در زمینه عدالت عقب مانده و باید از مردم و خدا عذرخواهی کنیم.
این سخنان عذرخواهانه از این نظر مهم است که مهم ترین شعارهای معترضان در دی ماه ۹۶، علیه سیاست های حکومتی در حوزه عدالت و شخص رهبری بیان شد.
رهبر جمهوری اسلامی ۱۹بهمن در واکنش به این رخدادها گفته بود: «مردم همان کسانی هستند که حماسه‌ی بیست‌ودوّم بهمن را به وجود می‌آورند ... مردم آن کسانی هستند که بعد از آنکه یک تعدادی اغتشاشگر وارد میدان میشوند، اگر هم اعتراضی داشتند، بمجرّدی که می‌بینند شعار اغتشاشگر را، خودشان را کنار می کشند. بعد در روز نهم دی می‌آیند در میدان شعار خودشان را می دهند. مردم اینها هستند؛ اشتباهی نگیرند مردم را.» او امروز نیز در تفسیری شبیه به همان گفت «انتقاد منافاتی با ایستادگی پای نظام اسلامی و انقلابی ندارد» ولی جملات امروز متفاوت از ادبیات قبلی است: «درباره عدالت مشکل داریم، خودمان اعتراف میکنیم. باید کار کنیم و باید از مردم و خدا عذرخواهی کنیم.»
این نخستین بار نیست که او اعتراف به کوتاهی می کند. ۱۹مهرماه۹۱، در یک سخنرانی علنی گفت: «مسئله‌ی تحدید نسل ... اشتباه بود ... مسئولین کشور در این اشتباه سهیمند، خود بنده‌ی حقیر هم در این اشتباه سهیمم. این را خدای متعال و تاریخ باید بر ما ببخشد.»
این گفته ها نیز به معنای عذرخواهی تلویحی بود ولی عذرخواهی امروز او صریح تر و شفاف تر بود.
برای درک بهتر این عذرخواهی می توان یک گریز تاریخی زد به یک عذرخواهی دیگر. نهم و دهم خرداد۷۱، اعتراض های مردم محروم در محله طلاب مشهد شروع شد که به سرعت کل این شهر را فرا گرفت و در روز دوم با حضور گسترده نیروهای سپاه، سرکوب شد. بیست خرداد۷۱ آیت الله خامنه ای در دیدار با نمایندگان مجلس از مردم مشهد عذرخواهی کرد و گفت: « متأسفانه در بعضی از مطبوعات، تحلیلهای نادرستی کردند. مردم را متّهم کردند. من باید از مردم مشهد، به خاطر بعضی از تحلیلهایی که شد، عذرخواهی کنم.»
تحلیل آیت الله خامنه ای از آن ماجرا روشن بود: «ضدّانقلاب وارد ماجرا می شود. منتها از زمینه‌های فاسد و مرداب های گندیده استفاده می کند. این اراذل و اوباشی که گفته شد، بعضی تعجّب نکنند. چنین افرادی وجود دارند: یک قشرِ رذلِ اوباشِ چاقوکش، که اقلیّت معدودی هستند و دستگاه های انتظامی باید با اینها برخورد کنند. مثل علف هرزه، باید اینها را بکَنند و درو کنند و دور بیندازند. آن پس‌مانده استکبار می رود به سراغ اینها؛ با یک لقمه‌ای، با یک غارتی، با یک حرکت زشت آشوبگرانه، اینها را تطمیع و هدایت می کند. این‌جا برو، این کار را بکن، آن کار را بکن، سازمان تبلیغات را بزن، چه بکن... اینها هستند. هدایت به وسیله ضدّانقلاب معدود، مخفی و نقابدار است که پشت گروه های رذل واوباش پنهان می شود و کار به دست چنین افرادی صورت می گیرد.»
رهبر جمهوری اسلامی همین تحلیل را هم درباره اعتراض های دی ماه ۹۶ داشت: « دشمن منتظر یک فرصت است، منتظر یک رخنه است که از این رخنه وارد بشود. شما همین قضایای این چند روز را مشاهده کنید. همه‌ی کسانی که با جمهوری اسلامی بدند، آن که پول دارد، آن که سیاست دارد، آن که سلاح دارد، آن که دستگاه امنیّتی دارد، همه دست روی دست هم میگذارند بلکه بتوانند برای نظام اسلامی و جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی مشکل درست کنند.» (دیدار با خانواده شهدا، ۱۲دی ماه) او همچنین این وقایع را آتش‌بازی‌ها و این شیطنت‌کاری‌های مزدوران دشمنان توصیف کرد و گفت « فلان دولت ثروتمندِ پول‌دارِ خلیج فارس» می خواست « زباله‌های فراری از ایران را بازیافت کنند» و «حرکات وحشیانه و تخریبگرانه‌»، «علیه قرآن، علیه اسلام، علیه نظام جمهوری اسلامی» انجام دهند. «نقشه مال آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی است. پول مال یکی از این دولت های خرپول اطراف خلیج فارس است ... پادویی‌اش هم مربوط به سازمان منافقین بود، سازمان آدمکش منافقین ... دو قرارگاه فرماندهی عملیّات برای فضای مجازی و مدیریّت اغتشاش ها توسّط آمریکایی‌ها و عوامل رژیم صهیونیستی در همسایگی ایران تشکیل شد.» او در نهایت معترضان را اینطور توصیف کرد: بیچاره‌های بازی‌خورده‌ی بدبختِ روسیاه و بی عقل و خطاب به مسئولان گفت: «مگس روی زخم می‌نشیند؛ زخم را خوب کنید، زخم را نگذارید به وجود بیاید.»
مقایسه این دو تحلیل به خوبی نشان می دهد حدفاصل خرداد۷۱ تا دی ماه ۹۶، تحلیل خامنه ای درباره عامل چنین رویدادهایی در ایران تغییر نکرده، ادبیاتش هم در مواجهه با مخالفان به همان تند و تیزی است. از این منظر تا زمانی که درک رهبر کماکان استوار و معطوف به یک الگوی قدیمی دشمن محور و توطئه انگارانه است، نمی توان عذرخواهی او را واجد معنای یا تغییر مهمی دانست.
نکته دیگر به زمینه اعتراض های سال های ۷۱ تا ۷۴ باز می گردد که از مشهد شروع شد. یکی از مهم ترین مولفه ها در آن دوران هم احساس ظلم ناشی از بی عدالتی بود که موتور محرک اعتراض ها شد. ۲۵سال بعد از آن ماجرا دوباره مردم در مشهد به دلیل قربانی شدن در سیاست های ناکارآمد اقتصادی و بی عدالتی دست به اعتراض زدند. در واقع آنچه در هشتاد شهر ایران در دی ماه ۹۶ رخ داد، یک تصویر بزرگ تر و عمیق تر و پیچیده تر از آن چیزی بود که ۲۵سال در چند شهر ایران رخ داده بود. از این منظر هم نمی توان انتظار داشت تغییر لفظ و کلام رهبر جمهوری اسلامی و وعده او برای حل این مشکل، واجد اهمیت و ارزش خاصی در میدان عمل باشد، همچنان که سرنوشت فرمان ۸ ماده ای او در سال ۸۰ برای مبارزه با مفاسد اقتصادی چیزی جز یک کاعذ پاره نبود و ۱۶سال پس از آن فرمان، فساد اقتصادی نیز یکی از محرک های مهم اعتراض های اخیر مردم ایران بود؛ کارنامه خامنه ای به روایت مردم.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

طاهره بارئی
ایران وایر

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.