جنگ لفظی شدید قطر و عربستان بر سر اخوان‌المسلمین

شست ترامپ با رهبران کشورهای عرب در ریاض قرار بود اتحاد دنیای عرب و وحدت‌نظر رهبران آنها را به نمایش بگذارد، اما هنوز چند صباحی از این نشست نگذشته که شکاف عمیق بین قطر و عربستان به ویژه بر سر گروه اخوان المسلمین آشکار شده است.

درست دو روز بعد از نشست ترامپ با سران کشورهای عربی، دولت قطر ناگزیر شد بیانیه مطبوعاتی صادر کند و درباره اظهارات امیر این کشور توضیح دهد.  شیخ تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر در سخنرانی که ویدیوی آن در دنیای مجازی انتشار یافت، از گروه‌های شبه‌نظامی حماس و حزب الله لبنان تمجید کرده است.

امیر قطر در این سخنرانی  گفته است، کسی حق ندارد نیرویی چون اخوان‌المسلمین را به عنوان گروهی تروریست طبقه‌بندی کرده، قطر را به حمایت از تروریسم متهم کند و نقش مقاومت نیروهایی مانند حماس و حزب‌الله را منکر شود.

امیر قطردر این سخنرانی همچنین ادعا کرده که خطر واقعی از جانب برخی از دولت‌های منطقه است که به گفته او، "خود عامل پدید آمدن تروریسم بوده‌اند و درک افراطی از اسلام دارند که با اسلام حقیقی انطباقی ندارد".

اظهارات دروغین یا واقعی

کنفرانس کشورهای عربی-اسلامی به حضور دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا در ریاض

در افکار عمومی دنیای عرب کسی تردیدی ندارد که منظور امیر قطر عربستان سعودی بوده است. انتشار ویدیوی این اظهارات، امیر قطر را به دردسر انداخت. او اظهارات مطرح‌شده در این ویدیو را تکذیب کرد و انتشار چنین ویدیویی را به گردن هکرها انداخت.

روز چهارشنبه (۲۴ مه/۳ خرداد) صفحه توئیتری خبرگزاری رسمی قطر از رسانه‌ها خواست از اظهارات منتسب به امیر قطر که در این خبرگزاری منتشر شده، استفاده نکنند.در این اظهارات درباره جنبش حماس به عنوان "نماینده قانونی فلسطین" و از حزب الله نیز به عنوان "نماینده مقاومت" نام برده شده است.

فارغ از اینکه این خبرها جعلی و یا واقعی بوده‌اند، بلافاصله پس از انتشار به بحث داغی در افکار عمومی عرب و به یک جنگ رسانه‌ای در کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس تبدیل شد.

یک چیز در این بین مشخص شده است و آن اینکه ویدیوی سخنان شیخ تمیم، اختلافات عمیق میان قطر و عربستان بر سر نقش گروه اخوان المسلمین و جایگاه قطر در پیش و پس از تحولات موسوم به "بهار عربی" را  آشکار کرد.

اختلاف بر سر چیست؟

حافظ المیرازی کارشناس رسانه‌ از مصر به دویچه وله می‌گوید، قطر با شبکه الجزیره از بهار عربی حمایت کرده بود. رهبری قطر، بهار عربی را فرصتی برای افزایش نفوذ خود در منطقه می‌دانست. در همین راستا قطر با حمایت مستقیم و غیرمستقیم از جنبش‌های سکولار، مشروعیت رژیم‌های تئوکرات منطقه، از جمله عربستان سعودی را  زیر سئوال برد.

المیرازی معتقد است که آنچه که در ویدیو از قول امیر قطر نقل می‌شود با سیاست کنونی این کشور انطباق دارد.

یکی دیگر از اختلافات اساسی قطر با عربستان بر سر برخورد با گروه اخوان المسلمین است. قطر با حمایت از گروه اخوان المسلمین قصد دارد نفوذ خود در کشورهای سنی مذهب را افزایش دهد. عربستان ولی با آن به شدت مخالف است.

خود عربستان نیز در سال‌های دهه ۱۹۷۰ به تعداد زیادی از اعضای اخوان المسلمین پناه داده بود، اما به تدریج متوجه شد که این گروه یک تهدید جدی علیه نظام‌های سیاسی منطقه از جمله خود عربستان است.

انتقاد آمریکا از قطر

انقلاب موسوم به "بهار عربی" سال ۲۰۱۱ در تونس، مصر و سوریه آغاز شد

علاوه بر کشورهای عرب حوزه خلیج فارس، آمریکا هم از قطر انتقاد می‌کند. شبکه "ارم نیوز" وابسته به امارات متحده عربی از قول رابرت گیتس، وزیر دفاع سابق آمریکا گزارش می‌دهد که قطر از گروه اخوان المسلمین همیشه حمایت کرده است.

گیتس این سخنان را در کنفرانس "قطر و مناسبات آن با اخوان المسلمین" در واشنگتن بیان کرده است.  وزیر دفاع سابق آمریکا انتقاد می‌کند که قطر تلاش دارد نفوذ سیاسی خود در منطقه را افزایش دهد و به گفته او پای خود را از گلیمش فراتر بگذارد، در حالی که تنها ۲ و نیم میلیون نفر جمعیت دارد.

نشریه سیاسی "فارین پالیسی" هم با انتشار مقاله‌ای گفته است که قطر شریک قابل اعتمادی برای آمریکا نیست.

وضعیت جدید در منطقه بعد از دیدار ترامپ

به باور کریستیان کواتس اولریکسن، از مؤسسه سلطنتی روابط بین‌المللی "چتم هاوس" (Chatham House) تشدید اختلاف قطر و عربستان با سفر ترامپ ارتباط دارد. او می‌گوید با سفر ترامپ به ریاض، عربستان سعودی و امارات متحده عربی اکنون احساس پیروزی می‌کنند و فکر می‌کنند که نقش برتری در منطقه پیدا کرده‌اند.

اما فقط عربستان و امارات متحده عربی نیستند که به قطر می‌تازند مصر هم قطر را به باد انتقاد گرفته است. مصر هم بلافاصله بعد از عربستان پرتال خبری الجزیره را مسدود کرد.

سایت ‌اخوان‌المسلمین و نسخه عربی هافینگتون پست نیز در زمره پایگاه‌های فیلتر شده ‌‌قرار دارند. روز پنجشنبه (۲۵ مه/۴ خرداد) از قول مقامات امنیتی مصر نقل شد که اتهام سایت‌های مسدود شده، حمایت از تروریسم، افراطی‌گری و دروغ‌پراکنی است.

شبکه الجزیره که از دوحه پایتخت قطر پخش می‌شود، همیشه گزارش‌های انتقادی ازمصر داده است و در اوضاع کنونی برای رژیم مصر فرصت مناسبی بوجود آمده است تا این شبکه را مسدود کند.