اخبار پشت پرده «برجام» چه بود؟

ایران در ابتدا ارتباط بین موضوع آزادی زندانیان آمریکایی و دریافت ۱ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار را را رد می کرد اما در شهریور امسال محمود علوی، وزیر اطلاعات ایران گفت که با نظر آیت الله علی خامنه ای و تصمیم شورای عالی امنیت ملی از سوی وزارت اطلاعات درباره مبادله زندانیان ایرانی و آمریکایی با ایالات متحده مذاکره شده و امتیازاتی برای کشور "از جمله بازگردانی ۴۰۰ میلیون دلار" گرفته شده است. آقای علوی در مصاحبه با تلویزیون دولتی ایران گفت که "این ۴۰۰ میلیون دلار به همراه ۱ میلیارد و ۳۱۰ میلیون دلار سود آن را برای کشور مسترد کردیم و امیدواریم که دولت و دیپلماسی دولت موفق شود این پول را نیز از چنگ آن‌ها خارج کند."

۴۰۰ میلیون دلار اصل پولی که ۱ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار به آن بهره تعلق گرفته بود مربوط به پرداخت های ایران برای خرید سلاح از آمریکا بود که با وقوع انقلاب بهمن ۵۷ به ایران تحویل داده نشده بود.

روزنامه های آمریکایی به نقل از مقام هایی که نامشان فاش نشد گزارش دادند که آمریکا همزمان با آزادی ۴ آمریکایی زندانی در ایران معادل ۴۰۰ میلیون دلار پول نقد را به صورت محرمانه با هواپیما به این کشور فرستاد. پیش از این رسانه های ایران یک فیلم مستند را پخش کرده بودند که نشان می داد هواپیمای زندانیان آمریکایی وقتی اجازه پرواز از خاک ایران را گرفت که هواپیمای حامل پول نقد در تهران به زمین نشست. مقام های آمریکایی گفتند که این مبلغ از بانک های سوئیس و هلند به صورت ارزهای غیردلاری جمع و با یک هواپیمای بی نشان به تهران فرستاده شد.

• روشن شدن اثر تحریم های یکجانبه بر اجرای برجام

I

حریم های یکجانبه غیراتمی کنگره آمریکا و دولت این کشور بر اجرای موثر برجام اثر گذاشته است

در توافق برجام طرف های ایران متعهد به رفع تمامی تحریم های اتمی علیه این کشور شده اند. ایالات متحده آمریکا که بخش گسترده ای از این تحریم ها را از علیه ایران اعمال کرده بود، به تحریم های فرامرزی خود علیه ایران پایان داد، اما ممنوعیت همکاری و معاملات شهروندان آمریکایی با ایران پا برجا ماند. مذاکره بر سر رفع این تحریم ها از پیشنهادات آمریکا به ایران بود اما مقام های ارشد ایرانی می گویند رهبر ایران با مذاکره در این باره مخالفت بوده است. باقی ماندن این تحریم های اولیه علیه ایران که در واقع ممنوعیت هایی برای شهروندان آمریکایی از جمله معامللات بازرگانی بر اساس دلار آمریکا است، به مجموعه ای از نگرانی ها برای بانک ها بدل شده که عملا مانع از همکاری آنها با ایران شده است.

مقررات جهانی وضع‌شده در سال‌های اخیر برای مبارزه با پولشویی مشکلی فنی برای معاملات بانک‌های ایرانی ایجاد می‌کند. همچنین نگرانی از احتمال تحریم شدن از سوی آمریکا باعث شده موسسات مالی برای ورود به بازار ایران محافظه کاری کم سابقه ای به خرج دهند. در واقع از دید این بانک ها این نگرانی وجود دارد که با ورود به بازار ایران درگیر معاملاتی شوند که تحریم‌های غیرهسته‌ای آمریکا (مثل تحریم سپاه) آنها را هم درگیر کند.

این وضعیت به فاصله نسبتا کوتاهی از شروع اجرای برجام روشن شد و مورد انتقاد مقام های ایرانی قرار گرفت که در واقع اساس انتقادات محافظه کاران به برجام را تشکیل می دهد.

• ۲۲ میلیارد دارایی ایران هنوز در چین

ئیس جمهور چین پس از توافق اتمی به تهران سفر رسمی کرده است

برای اولین بار در دی ماه امسال روشن شد که چین بخشی از ۲۲ میلیارد دلار پول ایران که حاصل از صادرات نفت به این کشور در دوره تحریم ها بوده را به صورت وام به ایران بازگردانده و اصل این پول هنوز در چین وثیقه بازپرداخت وام است. اکبر ترکان مشاور رئیس جمهور ایران گفته بود که به دلیل تحریم ها، چینی‌ها قرار بود معادل این پول یعنی ۲۲ میلیارد دلار به ایران وام بدهند که در ابتدا ۴ میلیارد دلار را به عنوان سود وام کسر کردند و برای ۱۸ میلیارد وامی که به ما دادند ۸ درصد هم پول بیمه در نظر گرفتند.

• انبار عمانی برای آب سنگین ایرانی

یدار وزرای خارجه ایران و آمریکا به میزبانی وزیر خارجه عمان

مطابق توافق برجام میزان مجاز ذخیر آب سنگین ایران در حدود ۱۳۰ تن تعیین شده است و مازاد بر این مقدار باید برای صادرات و فروش در بازار بین المللی "عرضه شود". این توافق تعهدی فراتر از "عرضه" این محصول برای فروش برای ایران در نظر نگرفته و معلوم نیست اگر مشتری برای آب سنگین ایران پیدا نشد، با افزایش ذخایر چه باید کرد چنانکه در دو تاریخ میزان ذخایر ایران از حد تعیین شده فراتر رفت. عمان نزدیک ترین کشور به حکومت ایران در میان کشورهای خلیج فارس این بار هم به کمک آمده و با اجاره دادن انباری در یکی از شهرهای بندری این کشور، آب سنگین مازاد ایران را تا زمان پیدا شدن مشتری، نگهداری می کند.

• بسته بودن حساب های بانکی سفارت ایران در لندن

حساب های سفارت ایران در لندن از زمان تحریم ها هنوز بسته است

حمیدی بعیدی نژاد، سفیر تازه منصوب شده ایران در بریتانیا، پاییز امسال در جریان یک همایش اقتصادی با هدف افزایش سرمایه گذاری خارجی در ایران که در لندن برگزار شد، با انتقاد از کندی بهبود روابط بانک های بزرگ با ایران گفت که هنوز حساب های متعلق به سفارت ایران در بریتانیا مسدود است. در زمان برقراری تحریم ها، مقام های ایرانی اعلام کرده بودند که حقوق کارکنان سفارت خانه های ایران به صورت چمدانی منتقل و به نقدا به آنها پرداخت می شود.

• تصور ایران و آمریکا از تمدید نشدن تحریم ده ساله

ح

حمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پارلمان ایران گفته بود قانون تحریم ده ساله اوایل دی ماه پایان می گیرد

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران خرداد سال ۹۵ در حدود شش ماه پس از اجرایی شدن برجام در صحن علنی مجلس گفت که تحریم های ده ساله ایالات متحده در اوایل دی ماه منتقضی می شود و بازگشت آن به معنی نقض برجام است. بخش های مرتبط با هسته ای این قانون با دستور وزیر خارجه آمریکا و بر اساس برجام متوقف بوده است. آقای ظریف در حدود پنج ماه پس از این گفته ها و در زمانی که کنگره آمریکا این قانون این تحریم را برای ده سال دیگر تمدید کرد به کمیسیون امنیت ملی مجلس رفت و درباره آن توضیح داد. از قول آقای ظریف نقل شده است که جان کری وزیر خارجه آمریکا در زمان مذاکرات به او گفته بوده که از دیدگاه دولت اوباما ضرورتی برای تمدید این قانون این وجود ندارد و این موضوع باعث به وجود آمدن این تصور شده که قانون تحریم ده ساله که اوایل دی ماه منقضی می شود دیگر از سوی کنگره تمدید نمی شود. به نظر می رسد که نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا و تحولات در کنگره، در تغییر این وضعیت نقش اساسی داشته است. هرچند مصوبه کنگره بدون امضای باراک اوباما به قانون تبدیل شد و بلافاصله پس از تمدید این قانون اعلام شد که بخش هایی که قرار نبوده مطابق برجام اجرایی شود باز هم طی دستوری از سوی وزیر خارجه، همچون گذشته اجرا نخواهد شد.

• پرداخت حقوق کارمندان، حداکثر توان دولت در نبود برجام

یدار حسن روحانی رئیس جمهور ایران و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در تهران

در صورت نبودن توافق اتمی میان ایران و گروه ۱+۵ هر شش ماه یکبار، مشتریان نفت ایران می بایست بیست درصد از خرید نفت شان از ایران را کم می کردند. صادرات نفت ایران در زمان توافق موقت ژنو به حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود. حسن روحانی رییس جمهور ایران می‌گوید اگر برجام اتفاق نیفتاده بود دولت حداکثر می‌توانست حقوق کارمندان را پرداخت کند اما اکنون ۳۷ هزار میلیارد تومان برای بوجه عمرانی در نظر گرفته است. آقای روحانی به فاصله چند روز تا اولین سالگرد اجرایی شدن برجام گفت که این توافق باعث شده درآمد ایران از نفت و گاز دو برابر شود.