آن‌چه باید درباره حلب بدانید

ما از تیم ایتن، کارشناس خاورمیانه موسسه تحقیقاتی چتم هاوس خواستیم تا به برخی از سئوالات که جزو بیشترین موارد جستجو در گوگل هستند پاسخ دهد.

جنگجویان سوریه چه کسانی هستند؟

اگر بخواهیم با اغماض سخن بگویم، در سوریه نیروهای دولتی مشغول مبارزه با گروه‌های شورشی هستند، اما باگفتن این حرف قضیه را به شدت ساده کرده‌ایم.

تیم ایتن می‌گوید: "این درگیری‌ها را به جای یک جنگ باید به شکل چند نبرد در نظر گرفت. نبردهای مختلف در مکان‌های متفاوت و با روش‌های گوناگون. هرکدام از این گروه‌ها با دیگر گروه‌ها مشکل دارد. در برخی مناطق نیروهای بشار اسد با گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) می‌جنگند و در جاهای دیگر گروه‌های شورشی و کردها با داعش می‌جنگند."

کل داستان از کجا شروع شد؟

اوایل سال ۲۰۱۱ بود که در بعضی از کشورهای خاورمیانه اعتراضاتی به حکومت‌ها شکل گرفت، اعتراضاتی که به "بهار عربی" معروف شد.

سوریه نیز بخشی از این نا‌آرامی‌ها بود و مردم خشمگین این کشور نسب به فساد مقام‌ها دولتی و نبودن آزادی‌های مدنی معترض بودند.

آقای ایتن می‌گوید: "از آن‌جایی که واکنش حکومت، سرکوب به شدت خشن معترضان بود، آن‌ها به این نتیجه رسیدند که تنها راه ممکن مسلح شدن و سرنگونی حکومت است؛ موضوعی که موجب شد تا اعتراضات در ادامه تبدیل به جنگ داخلی شود."

بشار اسد کیست؟

او مردی است که اصلا قرار نبود به حکومت برسد. بشار دانشجوی چشم‌پزشکی در لندن بود اما مرگ برادر بزرگترش موجب شد تا پس از مرگ حافظ اسد، جانشین او شود.

آقای ایتن توضیح می‌دهد: "در واقع سال ۲۰۰۰ که او جانشین پدرش شد، امیدواری‌های زیادی وجود داشت. مردم فکر می‌کردند روی کار آمدن او باعث باز شدن فضا و آزادی‌های بیشتر می‌شود ولی در همان سال‌های ابتدایی این امید رنگ باخت. از سال ۲۰۱۱ به این سو شاهد خشونت حکومت بودیم. او مردی است که نامش پای چیزهای وحشتناکی نوشته شده است."

ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه و بشار اسد رئیس جمهوری سوریه

چرا روسیه به او کمک می‌کند؟

احتمالا به چند دلیل. تام ایتن می‌گوید: "افرادی می‌گویند به این دلیل که روسیه در سواحل سوریه پایگاه نظامی دارد و برخی دیگر می‌گویند روسیه علاقه‌ دارد با گروه‌های افراطی بجنگد."

اما به نظر ایتن دلیل اصلی قضیه معادلات قدرت‌ در جهان است: "آن‌ها (روس‌ها) خودشان را در بالای فهرست قرار می‌دهند به امید این که موقعیتی مشابه ایالات متحده به دست آورند."

شورشیان چه کسانی هستند؟

واژه شورشی‌ها به طور کل برای گروه‌های مسلحی استفاده می‌شود که با حکومت اسد مبارزه می‌کنند و گروه داعش جزو آن‌ها نیست.

آقای ایتن آن‌ها را "مجمع‌الجزایری مستقل" می‌داند و می‌گوید: "نمی‌توانید شورشی‌ها را به عنوان یک گروه با یک دیدگاه، یک پیام سیاسی و دستور‌العملی مشخص در نظر بگیرید. گروه‌های زیادی وجود دارند که بعضی از آن‌ها به عنوان گروه‌های تروریستی شناخته می‌شوند."

در واقع ممکن نیست که یک طرف ماجرا را کاملا بد و طرف دیگر را کاملا خوب نامید. آقای ایتن این گروه‌ها را "سفید، سیاه و طیفی از خاکستری" طبقه‌بندی می‌کند و می‌گوید: "گروه‌هایی از شورشیان هستند که غرب نمی‌تواند از آن‌ها حمایت کند، مثل گروه فتح شام ( جبهه نصرت) که درارتباط نزدیک با القاعده است. در سوی دیگر گروه‌هایی مانند ارتش آزاد سوریه هستند که غرب بسیاری از آن‌ها را میانه‌رو می‌داند و با آن‌ها همکاری می‌کند. در میانه این دو گروه نیز گروه‌های اسلام‌گرایی قرار دارند که تکلیف غرب با آن‌ها معلوم نیست. این‌ها گروه‌های آرامی نیستند هرچند که نمی‌توان آن‌ها را در کنار داعش نیز قرار داد. روس‌ها می‌گویند تمام این گروه‌ها تروریست هستند اما غرب موافق نیست."

چرا حلب مهم است؟

روی کاغذ به این دلیل که حلب دومین شهر بزرگ سوریه است و بنابراین با کنترل آن شورشیان می‌توانند اعتبار خودشان به عنوان گزینه جانشین دولت را نشان دهند.

ایتن شکست آن‌ها را "مهم‌ترین اتفاق جنگ" و "ضربه‌ای بزرگ به آبرویشان" می‌داند و می‌گوید: "این بیشتر نشانه ضعف شورشی‌ها است تا قدرت دولت. شش ماه طول کشید تا دولت با حمایت گسترده روسیه، ایران و سایر گروه‌های نظامی حلب را بگیرد. از دست دادن حلب به معنای پایان جنگ یا حتی تمام شدن زود هنگام آن نیز نیست."

حلب دیگری را شاهد خواهیم بود؟

از زمان محاصره حلب ما شاهد نابودی تدریجی شهری بودیم که روزگاری پر جنب و جوش بود. تصاویری که از شهر منتشر شده نشان از یک فاجعه بزرگ انسانی دارد.

ایتن، معتقد است که این اتفاق بازهم تکرار خواهد شد: "شش ماه طول کشید تا دولت با بمبارانی وحشتناک حلب را بگیرد. شورشی‌ها مناطق دیگری را در اختیار دارند و خبر بد این است که ما بازهم شاهد تاکتیک‌های مشابه در سایر مناطق خواهیم بود. تمام اتفاقات وحشتناک بازهم تکرار می‌شوند."

P

میزان واقعی خسارت در سوریه چقدر است؟

او می‌گوید: "حقیقت خیلی وحشتناک است. برآورد دقیق آن واقعا مشکل است، اما اکثریت قبول دارند که بیش از ۵۰۰ هزار نفر کشته شده‌اند." ایتن می‌گوید شمار افرادی که کشور یا خانه و کاشانه‌شان را ترک کرده‌اند، رقم "دیوانه‌کننده" ۱۱ میلیون نفر است؛ نیمی از جمعیت سوریه پیش از شروع درگیری‌ها.

چرا کشورهایی مانند بریتانیا گذاشتند این اتفاق‌ها رخ دهد؟

مانند بسیاری از مسائل دیگر سوریه، پاسخ به این سئوال هم آسان نیست. ایتن می‌گوید اوایل کار امید بود که گفت و گو‌های صلح به نتیجه برسند.

سال ۲۰۱۳ صدها نفر در نتیجه حملاتی که مشکوک به استفاده از سلاح‌های شیمیایی بود ، کشته شدند. کشورهایی مانند آمریکا و فرانسه گفتند فقط دولت می‌تواند از این سلاح‌ها استفاده کند و دولت سوریه را تهدید به حمله نظامی کردند.

در بریتانیا، نمایندگان مجلس با بمباران سوریه مخالفت کردند. این لحظه‌ای کلیدی بود. ایتن می‌گوید: "این موجب تقویت نظر کسانی شد که می‌گفتند بشار اسد موقعیتی دارد که کسی نمی‌تواند او را بیرون بیاندازد. به بیان دیگر او اگر از سلاح‌های شیمیایی استفاده نکند، می‌تواند هر خشونتی که دلش خواست را مرتکب شود."

افراد عادی چگونه می‌توانند کمک کنند؟

تیم ایتن معتقد است یک راه این است که به خیریه‌هایی که در سوریه فعال هستند، کمک کنیم، هرچند که فعالیت آن‌ها در مناطق جنگی روز به روز سخت‌تر می‌شود.

او می‌گوید: "راستش فکر می‌کنم که مردم می‌توانند مطمئن باشند که دستور کار سیاستمداران تغییر نخواهد کرد. اتفاقات حلب را نباید به چشم وقایعی که همین الان رخ داده، نگاه کرد. در واقع در این رابطه آن‌قدری که باید مسئولیت‌پذیری نمی‌بینیم. ما باید سیاستمدارانمان را وادار به پاسخگویی بکنیم."