درگیریهای اخیر و مبارزەی مسلحانە در کردستان

درگیریهای اخیر و مبارزەی مسلحانە در کردستان

 عزیز شیخانی

 

بعد از بروز یک سری درگیریهای مسلحانە در برخی از مناطق شرق کرستان بین پیشمرگان حزب دمکرات کردستان ایران ونیروهای سپاە و بسیج، موجی از تفسیرات راە انداختە شدە است.آنچە در این نوشتە بیشتر مورد نظر است، دیدگاههای درون مرزی، نوشتە و گفتەهایی می باشند، کە اصل قضیە را بە فراموشی سپردەاند. بیشتر این افراد بە کاسەی داغتر از آش می مانند و با سبک جهموری اسلامی و رهبرانشان بە تفسیر تک بعدی و تقبیح یک طرف می پردازند. در مورد آغاز یک دورەی جدید از جنگ مسلحانە و حداقل بخشیدن نفسی نو در کالبد مبارزات مردمی اتحاد حرف و عمل وجود ندارد. در این مورد مشخص، بسیاری از احزاب کرد این بخش از کردستان بە دلایل مختلف این امر را بە آیندە موکول کردەاند. در نگاە اجمالی و سطحی می توان گفت، کە بە دلیل حساس بودن این نوع از مبارزات و هزینەی سنگین آن از زاوایای مختلف و با ادبیات گوناگون با این حرکت برخورد می شود. برخی از آنها از حرکت مسلحانە و وجود وحضور فعال پیشمرگان در میان مردم تمجید می کنند و این عمل را در راستای مبارزەی ملت کرد در شرق کردستان می بینند. بنا بە دادەها و قراین تاریخی مبارزات مسلحانە در کردستان، عموم مردم مبارزات فرزندان خویش را می ستایند. در این میان برخی از افراد در داخل و خارج از ایران و حتی در کردستان بە قول خودشان با مبارزات مسلحانە و استعمال اسلحە مخالف هستند و بر مبارزات مدنی مردم پافشاری می کنند. باید خاطر نشان کرد، کە در زیر سایەی سیاست سرکوب و در نبود آزادی بیان و عدم احترام بە حقوق فرد و جمع، مکان و جایی برای مبارزات مدنی در ایران وجود ندارد.

اگرچە این حرکات مسلحانە در گذشتە نیز بە شیوەی پراکندە و نامنظم کماکان ادامە داشتەاند، اما مبارزەی مسلحانەی منظم بعد از نیمەی اول دهەی ١٩٩٠ میلادی علیە نظام آخوندی غیر فعال بودە است.البتە دلایل مختلفی در امر موثر بودەاند، کە موقعیت کردها در جنوب کردستان و فشار احزاب در این بخش کردستان برای محدود کردن میدان فعالیت مبارزان شرق کردستان یکی از دلایل عمدە و اصلی می باشد. تغییرات اوایل دهەی ١٩٩٠ میلادی در عراق و منطقە بە نوعی بە نفع ایران تمام شدند و گروههای اپوزیسیون کرد شرق کردستان بە شیوەی عمدە تحت شعاع این اوضاع قرار گرفتند. آنها از فاز تهاجمی وارد فازی دفاعی شدند و در داخل مرزهای جنوب کردستان مورد تهاجم نظامی رژیم ایران قرار گرفتند و دورەی ترور فعال در این سالها زبان زد خاص و عام است. بخش عمدەی احزاب کرد متعلق بە شرق مام میهن در سیاست خویش تجدید نظر کردند و برای تثبیت اوضاع در بخشی جنوبی کردستان از مبارزەی مسلحانە بریدند. سیر تحولات سریع در منطقە بە ادامەی سیاست احزاب کرد اپوزیسون ایران، موسوم بە انتظار ادامە دادند و در نتیجە بە حاشیە راندە شدند.

نوسیندەی این کلمات در گذشتە و حتی بعد از عقب نشینی حزب دمکرات کردستان ایران بە عمق جنوب کردستان، ادامەی مبارزە و جنگهای غیر متمرکز بر علیە رژیم را بە نوعی مثبت تفسیر کردە است. البتە تاریخ بە عقب بر نمی گردد و نمی توان گذشتە را حیات بخشید و گرنە در ابتدای دهەی ١٩٩٠ احزاب کرد بە سازماندهی نوینی احتیاج داشتند. ایجاد شاخەهای نظامی و مستقرکردن آنها در نوار مرزی و مجزا نمودن آنها از شاخە سیاسی و بە روز کردن مبارزات هم سطح با پیشرفت تکنولوژی و وسایل ارتباطات خود توازن مبارزات را بە نوعی بهتر مهیا و ضمانت می نمود. علاوە بر این، در طول سالیان بعد از سرنگونی رژیم صدام در عراق و حضور کشورهای غربی در منطقە، موقعیت مناسبی برای احزاب کرد موافق با مبارزات مسلحانە مهیا شد. اما جنگ خودزنی و سیل انشعابات گستردە در بین گروههای کرد متعلق بە شرق مام میهن، نیروهای موجود را فرسودە و انرژی بسیاری را بە هدر داد. بە عبارتی دیگر، انرژی احزاب کردی در یک سلسلە تضادهای داخلی و اصطکاکات فیمابین صرف شد و از نظر روانی مردم و هواداران را بە نوعی از موقعیت موجود دلسرد نمود.

در زمرەی معدود کسانی بودم، کە فرصت دادە شدەی بعد از سرنگونی رژیم صدام را مغتنم شمردم. بر این اساس هفت سال قبل، طرح صعود دو بارە بە مرزها را بە رهبر یکی از احزاب شرق کردستان، پیشنهاد و ارائە نمودم. فهم عملی و سنجیدە از سیاست هنر می طلبد و باید قدم رنجە کرد. انتظار طویل و ذوب عمر یک نسل در کشاکش رویدادهای فرعی و ناموزون ، ملتی را بە گرداب شکست و ناامیدی می کشاند. جنبش کرد در دو دهەی گذشتە در همەی میادین بیشتر درگیر سیاست خود حفاظتی شدە و استراتژی خود را بر معادلات مجهول بنا نمودە است.

ذات و ماهیت جمهوری اسلامی بە هیچ وجە مبارزات دمکراتیک را هضم نمی کند و قدرت تعامل با مسئلەی ملتها و حقوق انسانی را دارا نیست. جمهوری وحشت در تهران خود سرچشمەی مصائب و مشکلات عامە می باشد و از قدرت و نیروهای مسلح خویش جهت سرکوب مردم و پایمال کردن حقوق بشر در حد اعلی خود سود می جوید. راەحل این نظام برای مسایل انسانی و بشری منطقی نیستند و با سرشت آزادەگی آدمی در تقابل و تضاد تام قرار می گیرند. زندان، شکنجە، اعدام و ترور از سیاست روزمرەی نظام آخوندی برای سرکوب آزادیخواهان و مبارزان نستوە می باشند.

رهبران نظام و دست اندرکاران این ماشین سرکوب و استبداد توانایی و استعداد فهم راهکارهای دمکراتیک را ندارند و از انگشتان قرارگرفتە بر ماشەی تفنگ و بوی باروت بیشتر حساب می برند. در کشوری مثل ایران، مردم امکان مبارزەی مردمی و آزاد را ندارند و در واقع فاقد تجربەی عملی این نوع از مبارزە می باشند. سکوت ملتهای ایران در طول صد سالە گذشتە دلیل و برهان روشنی بر وجود استبداد سیاسی و عدم تجربەی مبارزەی مدنی می باشد. نظام سیاسی ایران در دورەی تاریخی معاصر و ماقبل نیز با روش مذکور همخوانی ندارد و سکوت عامە را دال بر رضایت عموم تفسیر می کنند. نظام سیاسی با ترفند و نیرنگ خاص مردم را بە نوعی از هویت خویش مجزا کردە و با استفادە از سر نیزە آنها را وادار کردە، کە زندە ماندن و نان را بر آزادی ترجیح دهند. در بین ملتهای ایران روحیەی همکاری و آگاهی تاریخی از درد و رنج همدیگر بە سطحی نرسیدە است، کە پایەهای نظام و فتنەگری و ماشین سرکوب رژیم آخوندی را نشانە گیرند.

در این فضای پر از وحشت و اختناق برخی از افراد بە ظاهر کرد و ‌ظاهرا روشنفکر، اهل قلم، امام جمعە، پیشنماز و غیرە دچار سردرگمی شدەاند و از اصل مسئلە طفرە می روند. در این روزها برخی از کردها در مقام نمایندە مجلس رژیم گرفتە تا امام جمعە و افراد موسوم بە اصلاح طلب کە در گفتە و نوشتەهای خود نیروهای ضد رژیم را عامل بحران معرفی کردەاند. روستای ویران شدە را با دیدگان خود می بینند و اما شهامت دفاع از عدالت را ندارند و بر مبارزانی می تازند، کە برای آزادی جانفشانی می کنند. جای تاسف و تامل است، کە در صفوف مزدوران رژیم علاوە بر پاسدار و بسیجیان صادراتی بە کردستان، برخی از افراد محلی بە چشم می خورند، کە بە دلایل مختلف آگاهانە و غیر آگاهانە در ضدیت با آمال و آروزهای ملی کرد عمل می کنند. تلخ و دردناکتر از این طیف خاص، از اقشاری دیگر جامعە نیز افرادی بە چشم می خورند کە در پس رویدادها نوک تیز پیکان نوشتە و گفتەهای خود را متوجە یک طرف درگیر می کنند. نمایندەی مجلس یا امام جمعە، همچنین روشنفکر و اهل قلم جوامع دیگر از آزادیی و حیات جامعەی خود صادقانە دفاع می کنند و هرگز در ملا عام و در پشت پردە اهداف ملتی سرکوب شدە را آماج حملەی غیر منطقی قرار نمی دهند. موضع گیری منفی اخیر برخی از کردها در مقابل با درگیری بین پیشمرگان دمکرات و نیروهای جمهوری اسلامی در فرهنگ همەی جوامع و ملل آزاد و آزادە امری منفور و ننگین است. انتقاد از هر عملی در جامعە خود بە ارزش می ماند و بە نفع ثبات جامعە می باشد، اما ناعادلانە و دور از شان یک انسان در مورد مسایل خاص قضاوت کردن و باطل را بر حق ترجیح دادن، امری مذموم ناپسند است.

نعمت آزادی در طول ادوار مختلف تاریخ هزینەی سنگین و هنگفت را دربر داشتە است. جوامع آزاد جهان خود نمونەای برجستە و واقعی از این معادلەی تاریخی هستند. ما را از آخوندهای سرکوبگر انتظار فراوان نیست و نیک می دانیم، کە اهل قلم و روشنفکران فارس و در مواقعی دیگران نیز برای خون و خاک و احقاق حقوق مسلم کردها اعتباری قایل نیستند. آنها با استفادە و استعمال نیرنگ و حیلە می خواهند، کە نقشەی شوم کشور را حفظ نمایند و در مورد حقوق و سرنوشت کرد و همەی ملتهای دربند در ایران از آزادەگی و شجاعت بشری تهی و خالی هستند. جامعەی کردستان در ایران بە پیشنماز و امام جمعە و اعضای مجلسی احتیاج دارد، کە اصل عدالت و آزادی را مبنای کار و فعالیت خود قرار دهد و هرگز بە بردەی سبک سر نظامی نامشروع و ضد بشری بدل نشود.

عمل شنیع شماری از پیشنمازان و روشنفکران بە قول نزدیک بە اصلاح طلبان و در گذشتە همسو با رژیم محکوم شدنی است. عمدەی رهبران مذهبی در کردستان از زیر بار مسئولیت ملی و انسانی بە بهانەهای واهی شانە خالی کردە و می کنند. رهبران مذهبی در بسیاری از کشورها در خط اول مبارزە علیە فساد و ظلم قرار گرفتەاند و آزادەگی، شجاعت و ایمان خویش را در قبال منصب و زر عوض نکردەاند. برخی از اهل قلم و روشنفکران ما دچار توهم شدەاند و با هویتی شکنندە و نامرغوب تیشە بر ریشەی خویش می زنند ونقش خار را در جامعە بازی می کنند. نمایندەگان مجلس ابهت نمایندەگی را شکستە و همچون بسیجیان ردە اول خط خمینی بە خویشتن خویش می تازند و از سرکوب و سرنیزە دفاع می کنند. چرا نمایندەی مجلس یکی از شهرهای کردستان باید همچون پاسدار و بسیجیان صادراتی از دیگر مناطق کشور در مورد برخورد مسلحانەی پیشمرگان کرد و نیروهای رژیم اعلام موضع کند! البتە عامەی مردم نیز بە نوعی سکوت را ترجیح دادە و از هزینەی مبارزات ترس بە دل دارند.

بحث بر سر انتقاد نیست و منتقدان راستین و دارای درک و فکر، کل ماجرا را می بینند. آنها بر اساس دادەهای واهی و فرعی اسب هوس خویش را نمی دوانند و ارزش ذاتی یک ملت و خاک را بە حراج نمی گذارند. مسئلەی بدیهی ما در کردستان نبود آزادی و سلب حقوق ملی و فردی می باشد، کە بر همە مبین و آشکار است. بر اساس شواهد تاریخی، مبارزە برای گرفتن این حقوق بر شانەی کردها سنگینی می کند و باید با این ضرورت تاریخی کنار آمد. برای آزادی خویش باید خود آستینها را بالا زد و وارد کارزار شد. دیگران بە نمایندگی و نیابت ما این امر مهم را عملی نمی کنند و این گرە تاریخی را باید با دستان خویش باز کرد. بنابراین قابل ذکر است، کە ضرورت مبارزە در همەی اشکال برای استحقاق حق بر باد رفتەی ملت کرد با قوانین موجود و سرشت دادخواهی بنی آدم در تضاد نمی باشد. قوانین بین المللی اگر چە ضمانت عملی برای تحقق یافتن ندارند، اما در همەی ابعاد با حقوق انسانها، مردمان و آزادی و حق تعیین سرنوشت همخوانی دارند. علاوە بر این قوانین مکتوب و غیر مکتوب، حق حفاظت از خود و سرزمین مادری با نهان وجدان، ادیان و سرشت زندگی عجین شدە و بخشی از ارزشهای والای انسانی تشکیل می دهند. مهم این است، کە در این برهەی ویژە از تاریخ ابتکار عمل را بە دست گرفت و با دیروز مالامال از انتظار واهی وداع گفت و خود بە عامل تعیین کنندە بدل شد.

چنین بە نظر می رسد، کە مبارزەی مسلحانە در آیندەی نزدیک و در کشورهای عاری از آزادی و عدالت، بە عنوان یکی از اشکال مبارزە اعتبار خویش را حفظ خواهد کرد. نفسی تازەدادن بە این نوع مبارزە در این اوان بە ابتکارات خاص نیاز مبرم دارد و کم و بیش زمینەی مناسبی برای این امر مهیا می باشد. شروع جرقەهای مبارزەی نامظم و چریکی در کردستان، تکان دادن بە جنبش زمین گیرشدەی شرق کردستان می باشد، کە برای تجدید حیات اتحاد عمل، امکانات مادی، هدفی مشخص، تاکتیک و نیروی انسانی کافی می طلبد. قبل از هر چیز باید از طریق بنیاد یک شبکەی فعال راسانەی مختص بە کردستان و ایران اقدامات اولیە را فراهم نمود و در راستای فرهنگ سازی از مرز رسانەای احزاب گذشت و وارد فاز نوینی شد. مبارزەی فعال و هدفدار، بدون طرحی جامع و کامل و همکاری وسیع و گستردە عملی نخواهد شد. برای رسیدن بە این هدف باید از دیوارهای بلند خود بزرگ بینی پایین آمد و با جامعە و دیگران در ارتباط متقابل بود. برای فائق شدن در کارزار سیاست در کردستان بازخوانی گذشتە از دیدگاە واقعی و منتقدانە و شناخت عمیق وکافی از جامعەی کنونی از اهمیت ویژەای برخوردار می باشند. جامعەی کردستان و اقشار مختلف بیشتر از گذشتە بە فعالیت و تلاش همگانی احتیاج دارند و آنها خود باید در این وظیفەی خطیر نقش مثبت و سازندەای را ایفا نمایند. کردها در داخل باید عزم خود را جزم کردە و برای پیروزی حق بر باطل با بی تفاوتی و دو چهرەگی فرهنگی حاکم در ایران وداع نمودە و با خویشتن خویش صادق وراستگو بود.

در نهایت باید این اصل را متذکر شد، کە مبارزە بر ضد نظام حاکم در ایران بدون هزینە نیست. حاکمان این سرزمین و نیروهای مسلح آنها خود از بانیان ویرانی، کشتار و اعدام هستند. بنابراین حضور پیشمرگان احزاب کرد در داخل و آغاز دور جدید از تاکتیک مبارزات چریکی خالی از تهدید نیست. مهم اینست، کە مبارزان کرد، در محاسبات نباید نیروهای دشمن و طرح جاسوسی آنها را فراموش کنند. بعد از گسست بیست سالە از مبارزات مسلحانە باید صبر پیشە کرد و تا کسب تجربەهای نوین جانب احتیاط را رعایت نمود. واقعیت این است، کە قد علم کردن و سر بر افراشتن نوین و بە ویژە در کردستان کە تحت کنترل شدید اطلاعاتی و نظامی رژیم است، خون و آوار و اشک می طلبد. این خود هزینەی آزادی و ندای حق طلبی است و گواهی دهندەی ملتی نستوە و سرکوب شدە می باشد، کە با تسلیم سر آشنایی ندارد.

از همە مهمتر، مبارزەی کردها با ارزشهای والای بشریت در تضاد نیست و در هر شکل و شمایلی کە باشد بانگ و فریاد مظلومیت خاکی سوختە و ملتی رنجدیدە است. این رژیم و سلطەی حاکمە است، کە در ادوار مختلف تاریخ سیاست ضدیت و کشتار را بە سیاست اصلی در مورد مسئلەی کردستان بدل کردە و با همەی توان بر مردمانی آزادە تاختە است. در یک جملە، مبارزەی کردها برای احقاق حق خویش، تعیین سرنوشت و آزادی مبارزەی برحق و انسانی است و سرانجامی جز پیروزی ندارد.