بیش از دو دهه است که ۲۲مارس/سوم فروردین از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی آب نام گذاری شده است. روز جهانی آب نخستین بار در سال ۱۹۹۲ میلادی، در کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل در شهر ریودوژانیرو کشور برزیل رسماً مطرح شد. از آن زمان تا کنون هر سال در چنین روزی و بنابر شرایط مقتضی زمانه سازمان ملل متحد گزارش خود را درباره این روز و همچنین نکات مهمی درباره منابع آبی درسراسر جهان منتشر می‌کند.
به گزارش گاردین، تحقیقات سازمان ملل در سال ۲۰۱۶ نوک پیکان خود را به سوی نیروگاه‌های برق زغال سنگ‌سوز به عنوان یکی از رایج‌ترین سوخت‌های فسیلی در جهان نشانه رفته است.
مهم ترین تهدید آبی: نیروگاه‌های زغال سنگ‌سوز
بنابر این گزارش میزان آب مصرفی نیروگاه‌های تولید برقی که با زغال سنگ کار می کنند، می‌تواند نیاز بیش از یک میلیارد نفر از مردم سرتاسر جهان را به آب تأمین کنند.
این گزارش هشدار می‌دهد در صورت عدم جلوگیری از چنین وضعی و راه اندازی تعداد بیشتری از این نیروگاه‌های در دست احداث این مقدار به دو برابر افزایش خواهد یافت. به این ترتیب در سال‌های آتی این نیروگاه‌ها آب مصرفی بیش از دو میلیارد نفر از مردم جهان را به عبارتی تلف خواهند کرد.
تقریباً نیمی از نیروگاه‌های جدید در مناطقی ساخته خواهند شد که در شرایط تنش آبی شدید به سر می‌برند. این وضعیت شامل حال ایران نیز می‌شود.
هری لَمی از مدافعان سر‌شناس کمپین صلح سبز در این باره می‌گوید: «اکنون به وضوح می‌دانیم، سوخت زغال سنگ علاوه بر آلوده کردن آسمان و تغییرات اقلیمی وحشتناک، ما را از منبع باارزشی همچون آب نیز محروم می‌سازد.»
بیشتر بخوانید: بحران آب در جهان؛ چشم‌انداز ۲۵ سال بعد
تحقیق اخیر سازمان ملل تمام هشت هزار و ۳۵۹ نیروگاه برقی زغال سنگ‌سوز موجود در سراسر جهان را شامل می‌شود. طبق این پژوهش ۴۴ درصد از این نیروگاه‌ها در مناطق پرتنش آبی قرار دارند و تأثیرات فاجعه‌بار اکوسیستمی را در این نواحی به بار می‌آورند.
مناطق پرتنش آبی همان مناطقی هستند که در «لیست قرمز» سازمان ملل و صلح سبز قرار دارند، مناطقی که از کسری آب شیرین رنج می‌برند و مردمانش با تشنگی دست و پنجه نرم می‌کنند و دست برقضا قرار است بیش از یک چهارم از نیروگاه‌های جدید زغال سنگ در همین مناطق تأسیس شوند.
در نقشه تنش آبی سازمان ملل بخش‌های وسیعی از کشورهای ایران، عربستان، یمن، اردن، عراق، افغانستان و پاکستان دارای «تنش آبی بسیار شدید» هستند و با این حال این کشور‌ها همچنان به تأسیس نیروگاه‌های زغال سنگ اصرار می‌ورزند.
کشور چین بیش از نیمی از نیروگاه‌های زغال سنگ خود را در مناطقی تأسیس کرده است که دارای تنش آبی می‌باشند. هند و ترکیه نیز در سال‌های اخیر ۱۳ درصد از نیروگاه‌های خود را در همان مناطقی برپا کردند که در «لیست قرمز» سازمان ملل متحد قرار دارد.
تغییر الگوی مصرف
پژوهش اخیر سازمان ملل که با داده‌های دقیق و در تطبیق با گزارش آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۱۲ ارائه شده است، بیانگر نکته و پیش‌بینی مصیبت‌بار دیگری است: آب مصرفی برای تولید برق در میانه سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۳۵ بیش از ۸۵ درصد افزایش خواهد یافت.
طبق این گزارش استفاده بی‌رویه از فن‌آوری‌های کربن محور و متکی به مصرف آب، معضل آب و کمبود آن را در سال‌های پیش رو حاد و حاد‌تر خواهد کرد.
کمپین صلح سبز (Greenpeace campaigne) نیز در گزارش اخیر خود بر این نکته اصرار ورزیده است که باید به هر نحو ممکن مانع از گسترش بیشتر نیروگاه‌های زغال سنگ‌سوز در مناطق و نواحی پرتنش آبی و موجود در «لیست قرمز» شد.
سازمان ملل متحد نیز در گزارش خود استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیری همچون پنل‌های خورشیدی و انرژی باد را برای این مناطق اکیداً توصیه کرده است.
علاوه بر این، سازمان ملل می‌گوید نیروگاه‌هایی با عمر بیش از ۴۰ سال، به دلیل کارایی پایین و تلف کردن صرف منابع آبی باید برچیده شود. کشور آمریکا از این طریق و با از رده خارج کردن این قبیل نیروگاه‌ها موفق شد تا بیش از ۷۶ میلیارد لیتر مکعب آب را در سال گذشته صرفه‌جویی کند.
در نهایت این گزارش با هشداری جدی به دولت‌ها ختم می‌شود. آن طور که آیریس چنگ نویسنده این گزارش می‌گوید: «دولت‌ها باید بدون چون و چرا زغال سنگ را با انرژی‌های تجدیدپذیر جایگزین کنند. این جایگزینی علاوه بر کمک به تغییرات اقلیمی به صرفه‌جویی در آب منتهی خواهد شد. امروزه حرکت به سوی انرژی‌های تجدیدپذیر بیش از هر زمان دیگری ضروری و گریزناپذیر می‌نماید».
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید