نخست وزیر ترکیه جمعه (۱۴ اسفند / ۴ مارس) در راس یک هیات عالیرتبه سیاسی-اقتصادی وارد تهران شد. سفر کاری او دو روز ادامه مییابد و با روحانی، رئیس جمهور و ظریف وزیر خارجه ملاقات خواهد کرد.
در سفر به تهران وزرای اقتصاد، گمرک و تجارت، انرژی، حمل و نقل و ارتباطات و توسعه، کارشناسان و مسئولان دولتی و شماری از نمایندگان رسانه‌های مهم ترکیه، داووداوغلو را همراهی میکنند.
گفت‌وگو درباره توسعه مناسبات اقتصادی بین دو کشور پس از توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های بزرگ یکی از محورهای اصلی مذاکرات داووداوغلو با مقام‌های تهران است. اختلافات سیاسی موجب کاهش تبادلات تجاری دو کشور همسایه شده است. تبادلاتی که حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد میشود و به نوشته روزنامههای ترکیه در دو سال آینده میتواند ۳ برابر شود.
روزنامه "صباح" به نقل از نخست وزیر ترکیه مینویسد آنکارا خواهان افزایش مبادلات تجاری با تهران تا ۳۰ میلیارد دلار است. زینب طغرل اوزل در روزنامه "استار" ترکیه درباره سفر داووداوغلو (۱۴ اسفند / ۴ مارس) نوشته است سفر داووداوغلو به تهران آغازی خواهد بود برای رساندن حجم تجارت دو کشور به ۳۰ میلیارد دلار در دو سال آینده. به نوشته این روزنامه‌نگار ترک، "آتش بس در سوریه، تحرکات پ ی د در سوریه، و توسعه روابط دو کشور در افق بعد از از میان برداشتن تحریم‌های ایران" از دیگر اهداف این سفر است.
حسین زمانلو کارشناس امور ترکیه به دویچه وله میگوید رفتارهای سیاسی حاکمیت ترکیه در سیاست خارجی و خصوصا منطقهای بر محور پراگماتیزم میچرخد. زمانلو تاکید میکند: «در شرایط پسا تحریم، سرمایهگذاری در ایران یکی از گزینههای پیش رو برای اقتصاد در حال توسعه و در معرض رکود ترکیه است، خصوصا پس از انتخابات مجلس که میشود گفت میانهروهای همه جناحها در آن حضور دارند، فرصت گشایش اقتصادی برای اقتصاد ایران فراهم آمده است، ترکیه نمیخواهد در این شرایط در انتهای لیست قرار بگیرد، هر چند در این وضعیت با توجه به رخدادهای یک سال گذشته در روابط بین دو کشور، شرایط برای ترکیه خیلی هم مساعد نیست.»
زمانلو بر این باور هست کشمکشهای ژئوپولتیک بین دو کشور تا مدتها ادامه خواهد یافت، چرا که فاکتورهای زیادی وجود دارند که بیش از آنکه سیاسی باشند، جامعه‌شناختیاند.
وی در این رابطه چنین توضیح میدهد: «مسئله مذهب و نمایندگی واقعی و مدرن دو جریان شیعه و سنی، که ایران و ترکیه با آن شناخته میشوند. هر دو کشور به لحاظ دولت-ملت، نماینده دو زبان منطقهای(آسیای میانه، خاورمیانه تا بالکان) هستند، هر دو کشور موزائیک قومی و زبانی و مذهبی هستند. به نظر میرسد زمان زیادی و روابط اقتصادی در حال گسترشی لازم است تا عقلانیت در راستای همگرایی منطقهای بین دو کشور رشد یافته و تبدیل به روابط حسنه و کمتر تنشزا گردد. اما عقلای هر دو طرف سعی در بهبود روابط، خصوصا روابط اقتصادی دارند.»
اختلاف ترکیه و ایران بر سر چیست؟
امید شکری کارشناس امور ایران و ترکیه هم در تحلیل وضعیت کنونی مناسبات ایران و ترکیه به دویچه وله میگوید، ایران و ترکیه در بحران سوریه مواضع متضادی اتخاذ کردهاند و این مواضع تا به امروز تغییر خاصی نکرده است.
ایران به همراه روسیه و حزبالله جانب دولت بشار اسد را گرفته و ترکیه نیز به همراه قطر و عربستان از گروههای مخالف اسد حمایت میکنند. احتمال حضور ارتش ترکیه و یا عربستان با واکنش شدید مقامات ایرانی مواجه شده است. رضا هاکان تکین سفیر ترکیه اخیرا در تهران با هاشمی رفسنجانی دیدار کرد رفسنجانی در دیدار با سفیر ترکیه ضمن ابراز ناخرسندی از برخی مطبوعات تندرو که با درج اخبار و مقالات متعدد اقدام به "ضربه زدن به روابط دو کشور" میکنند از وجود "دستهای پنهانی که در صدد تخریب روابط دو کشور همسایه هستند" نیز انتقاد کرد.
بعد از انتخابات مناسبات ترکیه و ایران بهتر میشود
به نظر امید شکری بعد از انتخابات مجلس ایران مناسبات ترکیه و ایران دستخوش تغییر خواهد بود. وی تاکید میکند با کسب اکثریت آرا مجلس توسط اصلاح طلبان و طرفداران دولت روحانی، روابط ترکیه و ایران بهبود خواهد یافت.
این کارشناس درباره مسائل دیگری که در مذاکرات نخست وزیر ترکیه با ایران مطرح خواهند شد، نیز چنین نظر میدهد: «حمایت روسیه و آمریکا از گروههای کرد و حمایت کردها از سیستم فدرالی در سوریه میتواند به دغدغه امنیتی و مشترک ۲ کشور تبدیل شود. با توجه به روابط خوب ترکیه با کشورهای عرب بویژه عربستان، این کشور میتواند در حل مشکلات سیاسی بین ایران و عربستان نقش میانجی را بازی کند. حضور نیروهای نطامی ترکیه در خاک عراق نیر خوشایند ایران نبوده و انتطار میرود در این مورد نیز مذاکراتی بین داووداوغلو و مقامات ایرانی انجام گیرد.»
پرداخت غرامت ۲ میلیارد دلار ایران به ترکیه
ماه قبل دیوان بینالمللی داوری در پرونده شکایت گازی ترکیه از ایران حق را به ترکیه داد و ایران را موظف به پرداخت غرامت کرد. رقم غرامت در رسانه‌های ترکیه ۲ میلیارد دلار اعلام شده است. مقام‌های ایرانی ضمن پذیرفتن آن از اعلام رقم دقیق غرامت طفره رفتهاند. به نظر کارشناسان از جمله امید شکری ایران برای اعتماد سازی نزد مشتریان جدید گاز این غرامت را به ترکیه خواهد پرداخت
به گفته امید شکری صادرات گاز به اروپا جزو اهداف بلندمدت ایران است و بهترین مسیر صادارت گاز از طریق خاک ترکیه به اروپاست. با توجه به بحران بین روسیه و ترکیه و وابستگی شدید ترکیه به گاز روسیه منابع عظیم گازی ایران میتواند آلترناتیوی برای گاز روسیه باشد. ولی تصمیمگیری در این امر با توجه به روابط خوب ایران و روسیه آسان نخواهد بود. احداث خط لوله صادرات گاز به اروپا از مسیر ترکیه نیز منافع زیادی برای دو کشور دارد. ترکیه میتواند از گاز ارزان قیمت بهرهمند شود و از قبل هزینه ترانزیت ارزآوری داشته باشد و در تامین امنیت انرژی اتحادیه اروپا نقش مهمی بازی کند.
این کارشناس نتیجه میگیرد با توجه به موارد فوق انتطار میرود که مذاکرات گستردهای بین هیئت عالیرتبه همراه نخست وزیر ترکیه با مقام‌های ایرانی انجام بگیرد، اما نمیتوان انتطار داشت که تنش و کشمکش در روابط ۲ کشور پس از سفر داووداوغلو به سرعت رفع شود.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید