نشریه نیویورکر:پیام رای دهندگان ایرانی به تندروها

انتخابات دو قلوی مجلس شورا و مجلس خبرگان خیلی سهل و ساده نبود. پیش از رای گیری بیشتر اصلاح طلبان رد صلاحیت شده بودند. رای دهندگان هم با طرد چهره های تندرو شناخته شده که مانع اصلاحات در داخل کشور و اجرای توافق هسته ای با قدرت های جهانی بوده اند، مقابله به مثل کردند. نتیجه، حضور موجی از چهره های جدید در سیاست ایران است؛ تنها یک سوم از کاندیداهای راه یافته به مجلس دهم نمایندگان مجلس کنونی هستند. شمار زنان نماینده تقریبا دو برابر شده است و کاندیداهای جوان تر کرسی های بیشتری را تصاحب کرده اند. بزرگترین بلوک نمایندگان را معتدل ها، محافظه کاران میانه رو، و مستقل ها با شماری اصلاح طلب واقعی تشکیل می دهند. در چارچوب جمهوری اسلامی این اتفاق بزرگی است.

تیتر درشت روزنامه های اصلاح طلب با تصاویری بزرگ از کاندیداهای پیروز همراه بود. اعتماد اعلام کرد “حماسه امید: روز فراموش نشدنی.” آفتاب یزد تیتر زد: “نسیم پیروزی.” روزنامه های تندرو راه دیگری را در پیش گرفتند. بسیاری از اصلاح طلبان انتخابات پیشین مجلس را تحریم کرده بودند. روزنامه امین با تاکید بر نرخ مشارکت شصت درصدی و با تاکید بر حمایت اکثریت ایرانی ها از نظام سیاسی تیتر زد: “همه آمدند.” کیهان، تندروترین روزنامه ایران، حامیان حسن روحانی، رییس جمهوری، را به “توهم پیروزی” متهم کرد. حسین شریعتمداری، سردبیر کیهان، نوشت: “ساختار نظام و حمایت توده های ده ها میلیونی مردم از آن به گونه ای است که هیچ یک از جریانات سیاسی نمی توانند کمترین تاثیری در تغییر ساختار و یا رفتار برگرفته از اصول نظام داشته باشند.”

در تهران، تمام سی کرسی مجلس به “لیست امید” اختصاص یافت که از سوی “ائتلاف فراگیر اصلاح طلبان” معرفی شده بود. حتی غلامعلی حداد عادل، رییس پیشین مجلس که به لحاظ سیاسی و خانوادگی به رهبر جمهوری اسلامی وابستگی دارد کرسی اش را از دست داد. محافظه کاران و گروه کوچکی از تندروها در دیگر استان ها عملکرد بهتری داشتند. آن ها همچنان حضور گسترده ای در مجلس خواهند داشت اما تسلط خود از سال ۱۳۸۲ به این سو را از دست دادند.

انتخابات موضع روحانی را که آغازگر تعامل جدی با جهان خارج بود به طور جدی تقویت کرد. او عهد کرده است که اقتصاد بیمار ایران را اصلاح کرده و آزادی های فردی را افزایش دهد. روحانی در توییتر خود نوشت: “آفرین به ملت تاریخ ساز ایران زمین. بیایید فصل نوینی را مبتنی بر استعدادهای داخلی و فرصت های جهانی آغاز کنیم.” حال روحانی باید عمل کند. او سال آینده در مسیر انتخاب مجدد قرار خواهد گرفت.

نتیجه انتخابات یقینا در فضای سیاسی مسموم ایران تضمینی بر این نیست که روحانی بتواند به پیشرفت هایی دست پیدا کند اما دست کم نمایندگانی که به دفعات مانع طرح های او شده بودند از صحنه بیرون رفتند. بعضی از آن ها علنا دیپلمات های ایرانی درگیر در مذاکرات با آمریکایی ها را “خائن” خوانده و عهد کرده بودند “سیمان بر روی شان بریزند.” علائم ارسالی از سوی اکثریت رای دهنده جوان نشانگر علاقه به تغییر مسیر ایران در هر دو حوزه سیاست خارجی و داخلی است.

انتخابات همچنین صحنه بازگشت اکبر هاشمی رفسنجانی، رییس جمهوری پیشین ایران، بود؛ کسی که پس از مرگ آیت الله خمینی به تغییراتی  در قانون اساسی و اصلاحات اقتصادی دست زد. رفسنجانی که به خاطر صورت بدون ریش و مهارت های سیاسی اش به “کوسه” معروف است، در یک کشمکش قدرت با رهبر جمهوری اسلامی به حاشیه رانده شد. او در سال ۱۳۷۸، پس از نزدیک به یک دهه خدمت به عنوان رییس جمهور و رییس مجلس در انتخابات مجلس ششم شکست خورد؛ او در پی یک اعتراض به عنوان آخرین نفر از تهران معرفی شد ولی نهایتا انصراف داد. این تحقیری بود که مخالفان اصلاح طلب اش بر او تحمیل کردند. رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۴ هم شکست دیگری را از محمود احمدی نژاد متحمل شد. او در سال ۸۹ مجبور به واگذاری کرسی ریاست مجلس خبرگان رهبری به مهدوی کنی شد. دو فرزند او، مهدی و فائزه، که پیشتر نماینده مجلس هم بود به اتهامات واهی به زندان محکوم شدند. دو فرزند دیگرش، فاطمه و محسن، صلاحیت شان برای شرکت در این دوره انتخابات مجلس رد شد.

رفسنجانی در این انتخابات ائتلافی را برای مجلس خبرگان تشکیل داد که بیشترین آراء تهران را به دست آورد. پیروزی قاطع اش می تواند او را در کسب دوباره کرسی ریاست مجلس خبرگان کمک کند. باور عمومی بر این است که او خواهان کسب جایگاه ولی فقیه است، هر چند که سن اش از آیت الله خامنه ای بیش تر است. هاشمی در اینستاگرام خود نوشت: “رقابت ها تمام شده و اکنون دوران همکاری برای خدمت به مردم و اعتلای کشور و نظام و پیشبرد آرمان های انقلاب اسلامی است.”

در مقابل، محمد یزدی، رییس تندرو مجلس خبرگان، و محمدتقی مصباح یزدی، رهبر معنوی محمود احمدی نژاد، کرسی هایشان را در خبرگان از دست دادند.

احمد جنتی، عضو و دبیر شورای نگهبان از آغاز تاسیس این نهاد، با وضعیت خجالت آوری در انتهای لیست به عنوان نفر شانزدهم توانست کرسی اش را حفظ کند.

انتخابات همچنین صحنه ظهور محمدرضا عارف بود که بیشترین آراء انتخابات مجلس در تهران را به دست آورد. عارف نفر اول لیست امید و معاون پیشین ریاست جمهوری بوده است. او در انتخابات ریاست جمهوری قبل به نفع حسن روحانی که کسی چندان بر رویش حساب باز نمی کرد کنار رفت. البته تندروها هنوز قدرت را در قوه قضاییه، نیروهای امنیتی، نیروهای نظامی، و نهادهای اطلاعاتی در دست دارند و بعید است به این راحتی عقب بنشینند. اما حال عارف و روحانی در قامت دو متحد بازیگران اصلی دو قوه از سه قوه حکومت هستند.

سیاست در ایران همیشه در حال دگرگونی است و برای افرادی از جهان بیرون گیج کننده به نظر می رسد. در این انتخابات تفاوت های آشکاری که موجب تنش های داخلی در یک دهه گذشته شده بود به مهار در آمد. رای دهندگان ایرانی نشان دادند که خواهان آرامش هستند نه زد و خورد سیاسی در داخل ایران و با جهان بیرون.رادیوآمریکا

مقاله ای از رابین رایت برای نشریه نیویورکر