دلیل اعتراضات در جمهوری آذربایجان چیست؟

پلیس ۵۵ نفر را در سیاه‌زن به اتهام "نقض قوانین عمومی و مجروح کردن پلیس" بازداشت کرده.

افزایش قیمت مواد غذایی و بدتر شدن وضع اقتصادی به خاطر کاهش قیمت نفت از دلایل این اعتراضات مردمی به شمار می‌روند. اقتصاد جمهوری آذربایجان شدیدا به نفت وابسته است و ۶۶ درصد درآمدها در بودجه سال گذشته از محل فروش نفت تامین می‌شد.

چه شد که کار به اعتراض کشید؟

اقتصاد جمهوری آذربایجان، که شدیدا به درآمدهای نفتی وابسته است، ضربه سنگینی از کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی خورده.

دولت سال گذشته ۵ میلیارد دلار خرج میزبانی اولین دوره بازی‌های اروپایی کرد و حالا هم دارد برای میزبانی مسابقه فرمول یک در سال ۲۰۱۶ آماده می‌شود. پایان بازی‌های اروپایی و توقف پروژه‌های ساختمانی در باکو و دیگر مناطق کشور باعث افزایش بیکاری شده.

علاوه بر این، رشوه‌گیری مقامات هم در سال‌های اخیر صدمات زیادی به واحدهای تجاری کوچک وارد کرده. به گزارش صندوق بین‌المللی پول، فساد یکی از موانع اصلی بر سر راه فعالیت‌های اقتصادی در جمهوری آذربایجان است.

مدارکی که در اختیار بی‌بی‌سی آذری قرار داده شده نشان می‌دهد که دولت ۲۰۷ میلیون دلار بودجه برای برگزاری مسابقات بین‌المللی در سال ۲۰۱۶ در نظر گرفته. به گفته کارشناسان، بخش اعظم این بودجه در نهایت صرف برگزاری مسابقه فرمول یک در باکو خواهد شد.

سقوط ارزش پول و افزایش قیمت‌ها

ارزش منات، واحد پول جمهوری آذربایجان، که سال گذشته تقریبا هم‌ارزش یورو بود، در فوریه ۲۰۱۵ در مقایسه با دلار کاهش داده شد و در ماه دسامبر هم در برابر دلار شناور اعلام شد.

این تصمیم بانک مرکزی بلافاصله به رشد قیمت‌ها انجامید و برای خانواده‌های کم‌درآمد مشکل‌آفرین شد. کسانی که به بانک‌ها بدهکار بودند هم ضربه خوردند.

جمهوری آذربایجان بیشتر کالاهای مصرفی مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کند و با این‌که بعضی از کالاهای کشاورزی در داخل کشور تولید می‌شوند ولی مواد اولیه مورد نیاز این محصولات از کشورهای خارجی وارد می‌شود.

الهام علی‌اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان، روز یکشنبه با مطرح کردن این ادعا که سهم فعالیت‌های غیرنفتی در حال افزایش است گفت که "جمهوری آذربایجان باید از وابستگی خود به نفت بکاهد تا از کاهش قیمت نفت ضربه نخورد."

در ده سال گذشته از دولت خواسته شده تا با سرمایه‌گذاری بیشتر در بخش‌های غیرنفتی و ایجاد تنوع اقتصادی از وابستگی به درآمدهای نفتی بکاهد.

در آینده چه خواهد شد؟

با وجود اخطارهای مکرر کارشناسان داخلی و خارجی درباره تاثیرات وابستگی به نفت، برنامه‌های دولت آذربایجان برای بهبود باقی بخش‌های اقتصاد واقعا محدود بوده.

شرکت‌های کوچک ضربه‌های سختی از فساد ریشه‌ای خورده‌اند و شرکت‌های بزرگتر هم توسط الیگارش‌ها اداره می‌شوند.

به گفته کارشناسان، کاهش قیمت نفت و ادامه فساد و تاثیر آن بر مردم دولت را با مشکلات بزرگی در آینده روبه‌رو خواهد کرد. سیاوش نوروزاف، از اعضای حزب حاکم "آذربایجان نوین"، می‌گوید با افزایش قیمت مواد غذایی باید منتظر اعتراضات بیشتری باشیم.

رئیس‌جمهوری آذربایجان شخصا در جریان سخنرانی اخیرش به تجاری که "به شکل مصنوعی قیمت مواد غذایی را افزایش می‌دهند" هشدار داد.

به نظر می‌رسد که دولت از مشکلاتی که شاید به بروز ناآرامی‌های اجتماعی منجر شوند اطلاع دارد. ولی آیا فرصت استفاده از سال‌های طلایی درآمدهای نفتی را از دست نداده؟

در کشوری که رسانه‌ها تحت نظارت کامل قرار دارند و نظرات مخالف سرکوب می‌شود، زور تنها راه برخورد با صداهای انتقادی است. قبلا پول نفت نارضایتی‌ها را کم‌رنگ می‌کرد ولی حالا گرانی ناشی از بی‌ثباتی پولی تقریبا همه را تهدید می‌کند. این گرانی هر چه بیشتر بر اقشار مختلف فشار بیاورد، راضی نگه داشتن عموم مردم هم سختتر می‌شود.