صدای آمریکا: آخرین تحلیل شما درباره سیاست خارجی ایران روز چهارشنبه منتشر شد. شما قبلا هم تحلیل‌هایی در این مورد منتشر کرده بودید. اما این اولین تحلیل پس از دستیابی به توافق هسته‌ای بین ایران و گروه ۵+۱ است. چه تفاوتی بین این تحلیل و تحلیل‌های گذشته شما وجود دارد؟
کنت کتزمن: تفاوت زیادی وجود ندارد، اما موضوع در پس‌زمینه توافق هسته‌ای پرسش‌های بسیاری مبنی بر این پیش کشیده که آیا ایران در راستای چشم‌اندازی حرکت خواهد کرد که آقای روحانی مطرح می‌کند، یعنی ادغام با جامعه بین‌المللی، و ایجاد رابطه بهتر با ایالات متحده یا این که ایران از امتیازات اقتصادی این توافق اتمی، یعنی لغو تحریم‌ها، برای پیگیری یک سیاست خارجی جاه‌طلبانه‌تری استفاده خواهد کرد که آن را در ضدیت با ایالات متحده و متحدانش قرار دهد. رهبر جمهوری اسلامی اخیرا سخنانی ایراد کرده و گفته که سیاست خارجی ایران در نتیجه این توافق اتمی تغییر نخواهد کرد. گزارش من این پرسش‌ها را تجزیه و تحلیل می‌کند.
صدای آمریکا: شما در این گزارشی که منتشر کرده‌اید، از مکانیسم‌هایی صحبت کردید که بر اساس آن حکومت ایران سیاست خارجی‌اش را تعیین می‌کند. از دشمن هراسی گرفته تا مناسبات ایران با کشورهای همسایه‌اش. لطفا بیشتر در این مورد توضیح دهید که این مکانیسم‌ها چطور سیاست خارجی ایران را تعیین کرده است.
کنت کتزمن: ایران مثلا از دیپلماسی کلاسیک مانند هر کشور دیگری استفاده کرده است. آنها همچنین از بسط نفوذ سیاسی خود استفاده کرده‌اند، مثلا سعی در اعمال نفوذ در انتخابات برخی کشورها در همسایه‌گیشان داشته‌اند؛ و از سیاست خارجی نامتقارن هم استفاده کرده‌اند، یعنی استفاده از گروه‌های نیابتی و مسلح کردن عوامل و گروه‌هایی که در گذشته دست به تروریسم می‌زدند. و آنچه که من در این گزارش به بحث گذاشته‌ام این است که اگر آنها شروع کنند و از این کارها کمتر بکنند و بجایش از دیپلماسی بیشتر استفاده کنند، این نشانگر آن خواهد بود که احتمالا ایران در جهتی گام برمی‌دارد که آقای روحانی خواستارش است. اگر ببینیم که استفاده از اقدامات مسلحانه گروه‌های نیابتی بیشتر شده، این به معنی آن است که سیاست خارجی در جهتی حرکت می‌کند که احتمالا مورد علاقه رهبر است.
صدای آمریکا: آیا تغییراتی را که اشاره کردید آقای روحانی خواستار آن است، همان تغییراتی است که گروه ۵+۱ می‌خواهد؟
کنت کتزمن: ایشان اشاره کرده که خواهان ادغام بیشتر (در جامعه بین‌المللی) است؛ که در این صورت برای گروه ۵+۱ علامت مثبتی است. اما او هم خط قرمزهای خودش را دارد. یعنی اینطور هم نیست که با تصویر کلی ایالات متحده و گروه ۵+۱ برای شکل منطقه کاملا موافق باشد؛ خیلی هم با آنها تفاوت دارد. به‌عنوان مثال، آقای روحانی حتی نمی‌گوید که می‌خواهد مسلح کردن حزب‌الله را متوقف کند.
صدای آمریکا: رئیس جمهوری ایالات متحده در سخنانش در مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت سردادن شعار “مرگ بر آمریکا” نه فرصت شغلی ایجاد می‌کند و نه جهان را امن‌تر می‌کند. با بحثی که درباره مکانیسم‌های سیاست خارجی ایران مطرح کرده‌اید، آیا می‌توان اینطور پیش بینی کرد که احتمال حذف این شعار در آینده‌ای نزدیک وجود دارد؟
کنت کتزمن: نه لزوما. فکر می‌کنم این بیشتر یک عمل (نمادین و) سنتی باشد تا یک پیام عملی. اغلب در نماز‌های جمعه آن را فریاد می‌زنند، یا در سالگرد انقلاب یا سالگرد گروگان‌گیری سفارت آمریکا در تهران. این کارها را هم اساسأ تندروها و عناصر افراطی انجام می‌دهند. فکر نمی‌کنم آقای روحانی و پیروانش از این کارها بکنند.
صدای آمریکا: با توجه به این که سیاست خارجی ایران تابعی از وضعیت ژئوپلیتیک در منطقه است، آیا بدون تغییر رویکرد ایران و در مقابل آن عربستان سعودی و متحدانش، می‌توان انتظار تغییر مثبتی را داشت؟
کنت کتزمن: بله امید این است. من فکر می‌کنم رئیس‌جمهوری اوباما و برخی از اعضای دولتش معتقدند که شاید توافق هسته‌ای احتمال چنین گرایشی را افزایش دهد. زیرا با این توافق آنها نشان می‌دهند که ایران حاضر به تعامل است و تنها درگیر جنگ نیابتی و اقدامات مسلحانه نیست. آنها همچنین معتقدند که این توافق ممکن است به تعامل کشورهای حاشیه خلیج فارس با ایران منجر شود. اقدامی که این کشورها پیش از این حاضر به انجام آن نبودند. امید این است که توافق هسته‌ای با ایران به گفتگو و یافتن راه حل سیاسی درمورد بحران سوریه و شاید در یمن منجر شود.
صدای آمریکا: به سوریه اشاره کردید. همانطوری که در هفتادمین اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد دیدیم، بیشترین زمان به سوریه اختصاص داده شده بود. رؤسای جمهوری ایران، روسیه و ایالات متحده بطور مفصل درباره سوریه صحبت کردند. فکر می‌کنید بهترین سناریویی که ایران می‌تواند برای حل بحران سوریه در پیش بگیرد چیست؟
کنت کتزمن: ایران دو منفعت کلیدی در سوریه دارد. یکی ادامه حمایت از حزب‌الله است از راه سوریه. مثلا رساندن اسلحه به حزب‌الله از راه سوریه؛ و این که اطمینان حاصل کند افراطیون سنی‌مذهب نتوانند از مرزها عبورکرده و برای حمله به حزب‌الله وارد لبنان بشوند. اما اگر ایران بتواند رهبر دیگری به جز اسد پیدا کند که حاضر باشد از آن منافع محفاظت کند، ایران به آن گزینه هم فکر خواهد کرد. مشکل اینجاست که فعلا گزینه آشکاری برای اسد که مورد قبول ایران باشد وجود ندارد. زیرا اگر هم گزینه احتمالی وجود داشت، اسد آن را از میان برداشته است. پس پیدا کردن گزینه‌ای برای اسد، حتی برای ایران، امر ساده‌ای نیست. در عراق وضع فرق می‌کرد. پیدا کردن جایگزین برای (نوری) المالکی در عراق آسان بود، زیرا گروه‌های مستقلی وجود داشتند که ایران می‌توانست با آنها به راحتی گفتگو کند و با آنها نقاط مشترکی پیدا کند و یکی را از میان آنها به جای مالکی بگذارد. وضعیت سوریه متفاوت است. سوریه دولتی است که یک نفر بر آن حکومت می‌کند و رقبای آشکاری برای او وجود ندارد.
صدای آمریکا: تمرکز اصلی شما بر مسایل ایران است. اما می‌خواستم بپرسم عملیات روسیه در سوریه از روز چهارشنبه که برای اولین بار آغاز شده، فکر می‌کنید با این اقدام نظامی روسیه، شاهد چه تغییراتی در موازنه قدرت و حتی در معادلات سیاسی منطقه خواهیم بود.
کنت کتزمن: اغلب کارشناسان منطقه خواهند گفت که احتمالا بسیار تشنج آفرین است. زیرا ظاهرا روسیه بیشتر بر روی غیرنظامیان بمب می‌اندازد تا بر نظامیان. یعنی همان‌هایی که آقای اسد رویشان بمب می‌اندازد. پس حالا وضعیتی را داریم که دو کشور مردم غیرنظامی سوریه را هدف گرفته‌اند. این منقلب کننده است. امید می‌رفت که ایران با روسیه و آمریکا بتوانند همکاری کنند و جانشینی برای آقای بشار اسد پیدا کنند؛ و در آن صورت به جنگ خاتمه دهند و یک حکومت وحدت ملی برپا کنند. اما حالا سعی روسیه آن است که از آقای اسد محافظت کند. و این به معنی آن است که جنگ ادامه خواهد یافت. این احتمالا موجب خواهد شد که عربستان سعودی و کشورهای حاشیه خلیج فارس اسلحه بیشتری به سوریه بفرستند. اصلا ممکن است که آنها هم شروع به بمباران بکنند. آنها ممکن است بگویند، آقای پوتین حالا که شما دارید نیروهای ضد اسد را می‌کوبید، ماهم می‌آئیم و اسد را بمباران می‌کنیم. آنها ممکن است این کار را بکنند. بنابراین، درگیری‌ها می‌تواند به شدت گسترش یابد.
رادیو آمریکا
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید