وافق هسته ای در سایه تلاش های تیم مذاکره کننده و به ثمر رسید اما بی تردید این پایان کار برای دولت یازدهم نخواهد بود.دولتی که همه مشکلات اقتصادی ایران را به نوعی به تحریم ها گره زد و آثار سوء تحریم و مدیریت غلط دولت دهم را عامل گرانی و رکود معرفی کرد، حالا با توافق هسته ای امیدهای زیادی را برای ارزانی و رونق بازارهای اقتصادی ایجاد کرده است.
امیدهایی که توقع مردم از دست اورهای توافق هسته ای را بسیار بالا برده و درواقع بسیاری از افکار عمومی در انتظار معجزه اقتصادی پس از توافق هسته ای هستند.
پاسخ مردم به نظر سنجی” فردا” نیز که از مردم سوال کرده بود، آیا با توافق هسته ای و برداشته شدن تحریم ها مشکلات حل می شود؟، نمونه خوبی برای این طرز فکر مردم است.
در این نظر سنجی که نزدیک به ۶۰۰۰ هزار نفر در آن شرکت کردند،۶۷.۸ درصد مخاطبان فردا موافق تاثیر مثبت برداشته شدن تحریم ها بر اقتصاد ایران بودند و ۲۹.۱۱ درصد رای منفی دادند.
این مساله در واقع به معنای شروع فصلی دشوار برای دولت یازدهم و حسن روحانی است چرا که باید توقعات اقتصادی مردم را برآورده کنند.
این اتفاق اما در حالی رخ می دهد که طی ماه های گذشته برخی اقتصاددانان وابسته و نزدیک به دولت تذکر داده اند که رفع تحریم ها در کوتاه مدت منجر به شکوفایی اقتصاد ایران نمی شود.
حتی برخی تحلیل ها بدبینانه تر هم بوده اند و اعلام کرده اند، رفع کامل تمامی تحریم ها به زمانی حدود ۲۵ سال نیاز دارد.
نیلی:منتظر معجزه نباشید
به عنوان مثال، مسعود نیلی، مشاور حسن روحانی در مورد انتظارات مردمی در روزهای پس از تحریم ، پیش از قطعی شدن توافق هسته ای گفته بود:« اگر فضای فعالان سیاسی و فضای رسانه‌ای کشور این مسئله را درک نکند، این موضوع می‌تواند بسیار خطرناک باشد. حتی خطرناک تر از بحران سال ۹۱ چراکه آن زمان یک ظرفیتی وجود داشت و مردم به این نتیجه رسیدند که می توانند با یک انتخاب شرایط را تغییر دهند و از آن مسئله عبور کنند که اینطور هم شد اما آن عوامل نهادی و عوامل بنیادی که نیاز داریم از طریق آن‌ها مشکلاتمان را حل کنیم، در طول زمان اصلاح خواهد شد. شکافی که در داخل وجود دارد ممکن است حل این مسائل را به تاخیر بیاندازد و تاثیرات ناگواری در جامعه به بار بیاورد. مانند شرایطی می ماند که فردی پشت فرمان اتوموبیلی نشسته و شخص کناری می‌گوید این ماشین در مسیر نادرستی حرکت می‌کند. راننده سعی می‌کند این ماشین را به مسیر بازگرداند اما اتومبیل مشکل فنی دارد و راننده سعی می کند با همه این مشکلات، خودرو را مهار کند و با دشواری آن را از خطر سقوط نجات دهد. ماشین خراب شده است و راننده تلاش می کند آن را به مسیر بازگرداند اما شخص کنار دستی دائما به راننده ضربه بزند و بگوید که چه شد قرار بود شرایط را اصلاح کنی؟ این مسئله در حال حاضر وجود دارد اما در صحنه افکار عمومی مغفول مانده است.»
او ادامه داده بود:« لغو تحریم‌ها هرچند امکاناتی را برای ما فراهم می‌کند اما معجزه نمی‌کند. شاید شکاف بزرگی میان آنچه انتظارات عمومی از اثر لغو تحریم ها تلقی می کند با آنچه واقعیت دارد، وجود داشته باشد اگر این شکاف را درست مدیریت نکنیم، ممکن است آن شرایط بدتر از شرایط فعلی که تحریم است، بشود. یعنی شکل‌گیری انتظارات فراتر از واقعیت برای شرایط پس توافق این خطر را دارد که در صورت مواجهه با واقعیت اعتماد عمومی خدشه دار شود. در حال حاضر نه تنها در میان عامه مردم که برخی مدیران نیز تصور می کنند با توافق هسته‌ای، همه مسائل کشور حل می‌شود در حالی این موضوع صحت ندارد. بسیاری از مسائل ارتباطی به تحریم ندارد. سامان یافتن برخی از عواملی هم که به تحریم ربط دارد، زمان‌بر خواهد بود. بنابراین دچار خو‌ش‌بینی کاذب شدن ممکن است ظرفیت تحمل جامعه را سرریز کند.»
سعید لیلاز: همه مشکلات را به توافق گره نزنیم
سعید لیلاز دیگر اقتصاد دان نزدیک به دولت نیز چند وقت پیش در مقاله ای در هفته نامه اصلاحطلب صدا به مضرات امید بخشی به جامعه برای وضعیت اقتصادی بعد از توافق پرداخته بود.
سعید لیلاز در بخشی از این سرمقاله با انتقاد به گره زدن همه مشکلات به تحریم نوشته بود: ” این پرسش جدی تر مطرح می شود که آیا واقعا برداشته شدن تحریم ها پس از یک سال به اقتصاد ایران سر و سامان می دهد؟
کسانی که چنین می پندارند آیا فارغ اند از اینکه تجربه اقتصاد ایران – از سال های دور تاکنون – نشان داده که سرازیر شدن نقدینگی به کشور (به هر ترتیب و به هر بهانه) آن هم خارج از چارچوب های اقتصادی، همواره به بیماری هلندی انجامیده است؟ آیا تجربه پیش از انقلاب و یا تجربه دولت قبل در ایجاد رکود تورمی، به این سرعت از حافظه ها پاک شده است؟ ساده انگارانه نیست که بیندیشیم به محض باز شدن دست دولت در منابع مالی، در بخش تولید شاهد سرمایه گذاری و رونق خواهیم بود؟
احمد توکلی می گوید ۱۰ تا ۱۱ کارخانه فولاد ساخته ایم که نه به بازار منابع نزدیک است و نه به بازار مصرف. نهاده های کافی هم ندارند. آیا پس از رفع تحریم ها می توانیم این قبیل مشکلات را حل کنیم یا باز هم به هدر دادن منابع ملی ادامه می دهیم؟ هم او به درستی به زد و بندهای گوناگون سیاسی و منافع گروه های سیاسی اشاره می کند. این آفت اقتصادی را چه کنیم که با تحریم ها حل نمی شود؟
آیا مشکلات قانونگذاری ما یا حتی بودجه ریزی کشور با رفع تحریم ها حل می شود؟ با فساد بانک ها و مؤسسات مالی مجاز و غیر مجاز و عدم نظارت حداقلی بانک مرکزی بر بسیاری از آن ها چه باید کرد؟ جالب است که حتی وزیر اقتصاد هم از کلیت میزان بدهی دولت اطلاعی ندارد. او در ۹ اسفند ۹۳ بدهی دولت را ۶۰ تا ۷۰ هزار میلیارد اعلام کرد (پورتال وزارت دارایی) و سپس در اردیبهشت سال جاری – یعنی حدود دو ماه بعد – این عدد را ۲۵۰ هزار میلیارد می داند و اعتراف می کند که کسی این بدهی را تا به حال تخمین نزده است. لغو تحریم ها این مساله را چگونه حل می کند؟
در واقع مسیر نسنجیده دولت فعلی و گره زدن همه مشکلات – حتی آب – به دولت قبل یا به مذاکرات هسته ای، در ادامه رویه غلط دولت قبلی بار سنگین دیگری را بر دوش مردم خواهد انداخت. بار دیگر شاهد رکود مضاعف، تورم مضاعف، افزایش فاصله ی طبقاتی، سوداگری و فساد در شبکه ی پولی، و پشت هم اندازی و فرافکنی دولت ها خواهیم بود.
باید گفت با این قبیل نگاه های اقتصادی، باری که پس از لغو تحریم ها بر دوش مردم نهاده خواهد شد سنگین تر از قبل خواهد بود.”
با توافق هسته ای اقتصاد ایران گلستان می شود؟
به این ترتیب با توجه به این اظهار نظرها و جو پر امیدی که این روزها مردم را فراگرفته و حتی بازارهای اقتصادی مختلف را نیز تحت تاثیر روانی قرار داده می توان خطر را احساس کرد.خطری که در مرحله اول به اعتماد سازی بین دولت و مردم لطمه می زند واز سوی دیگر با ناامیدی مردم از بهبود وضعیت اقتصادی که مهم ترین آن احساس ارزانی در سبد خانوار است، مردمی دلزده و دلسرد از کار و تلاش تحویل می دهد که امیدی به آینده بهتر نخواهند داشت پس لطفا هشدارهای اقتصادی پسا تحریم را جدی بگیرید!
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید