آمریکا و عربستان در آستانه دستیابی به توافقی تاریخی هستند

خبرگزاری بلومبرگ خبر داده است که آمریکا و عربستان سعودی در آستانه پیمانی تاریخی هستند که نه تنها تضمین‌های امنیتی بی‌سابقه‌ای را به پادشاهی سعودی ارائه می‌دهد، بلکه می‌تواند در صورت پایان دادن به جنگ در غزه، راه را برای برقراری روابط دیپلماتیک با اسرائیل هموار کند.

خبرگزاری بلومبرگ در آغاز گزارش خود تصریح کرده است که این توافق با موانع زیادی روبه‌رو است اما نسخه جدیدی از چارچوب خاورمیانه است که با حمله حماس به اسرائیل در هفتم اکتبر که به شروع جنگ در غزه انجامید، فعلا از دست رفته است.

مذاکرات بین واشینگتن و ریاض در هفته‌های اخیر شتابی تازه گرفته است و به گفته منابعی که نخواستند نامشان فاش شود، اکنون بسیاری از مقام‌ها در عربستان و آمریکا خوش‌بین هستند که می‌توانند ظرف چند هفته به یک توافق تاریخی دست پیدا کنند.

به گزارش بلومبرگ، چنین توافقی به‌طور بالقوه خاورمیانه را تغییر می‌دهد. این اقدام علاوه بر تقویت امنیت اسرائیل و عربستان سعودی، موقعیت آمریکا را در منطقه به ضرر جمهوری اسلامی و حتی چین تقویت خواهد کرد.

این پیمان ممکن است چنان امتیازاتی به عربستان سعودی بدهد که اجرایی شدنش نیازمند تایید سنای آمریکا باشد و حتی فراتر از آن، به بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان، امکان دسترسی به سلاح‌های پیشرفته‌ آمریکایی را بدهد که تا کنون فروش آنها به عربستان ممنوع بوده است.

بر اساس این گزارش، اگر چنین توافقی صورت بگیرد، محمد بن سلمان ولیعهد عربستان سعودی موافقت خواهد کرد که استفاده از فناوری چین در حساس‌ترین شبکه‌های کشورش را محدود کند، به شرط آنکه آمریکا در حوزه‌های هوش مصنوعی و محاسبات کوانتومی سرمایه‌گذاری عمده‌ای کند و به برنامه هسته‌ای غیرنظامی ریاض یاری برساند.

هنگامی که ایالات متحده و عربستان سعودی به این توافق تاریخی دست پیدا کنند، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، را با یک انتخاب مواجه خواهند کرد: او یا باید به این توافق بپیوندند، که خود مستلزم روابط رسمی دیپلماتیک با عربستان سعودی، سرمایه‌گذاری بیشتر و همگرایی منطقه‌ای است، یا اینکه رها شود و پشت سر گذاشته شود.

شروطی که نتانیاهو با آنها مواجه است، اصلا کوچک نیستند: پایان دادن به جنگ غزه و موافقت با مسیری برای تشکیل کشور مستقل فلسطین.

رسیدن به چنین وضعیتی البته با شک و تردید همراه است.

به گزارش بلومبرگ، واداشتن قانونگذاران آمریکایی به تصویب توافقی که ایالات متحده را متعهد به حمایت نظامی از عربستان سعودی می‌کند، چشم‌انداز دلهره‌آوری را پیش روی کاخ سفید به نمایش می‌گذارد، به‌ویژه اگر اسرائیل نخواهد به آن بپیوندد.

بسیاری از قانونگذاران پس از قتل جمال خاشقجی‌، ستون نویس روزنامه واشینگتن پست توسط عوامل سعودی در سال ۲۰۱۸، همچنان نسبت به شاهزاده محمد بن سلمان، حاکم ۳۸ ساله و بالفعل عربستان محتاط هستند.

آنها همچنین نگران استراتژی عربستان سعودی برای کاهش تولید نفت و افزایش قیمت‌ها، در همراهی با سایر اعضای اوپک پلاس هستند.

از سوی دیگر، در اسرائیل، نتانیاهو راست‌گراترین دولت تاریخ این کشور را رهبری می‌کند. او راه حل دو کشوری را رد کرده است. ائتلاف حاکم در اسرائیل به رهبری او می‌گوید که همچنان قصد دارد به شهر رفح در غزه حمله کند، حال آنکه ایالات متحده و کشورهای عربی سخت نگرانند که چنین حمله‌ای به کشته شدن هزاران غیرنظامی فلسطینی دیگر منجر شود.

چنین حمله‌ای در عین حال چشم‌انداز آتش‌بس کوتاه‌مدت را نیز به خطر می‌اندازد. آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، که روز چهارشنبه در اورشلیم با نتانیاهو ملاقات کرد، می‌گوید این آتش‌بس برای جو بایدن، رییس‌جمهوری آمریکا اولویت دارد.

پیروزی سیاست

با این حال، رهبران هر سه کشور انگیزه‌های زیادی برای دستیابی زودهنگامی به توافق نیز دارند. برای بایدن، چنین توافقی، فرصتی برای پیروزی در سیاست خارجی قبل از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر است. ولیعهد عربستان سعودی مطمئن نیست که در صورت پیروزی دونالد ترامپ، چنین توافقی بین دو کشور حاصل شود و عادی سازی روابط با بزرگ‌ترین اقتصاد خاورمیانه و میزبان مقدس‌ترین مکان‌ها برای مسلمانان، بزرگ‌ترین کارت برنده و هدفی است که او مدت‌هاست آرزویش را داشته است.

به گزارش بلومبرگ، مقام‌های آمریکایی گفتند که مذاکرات در حال انجام است اما از اظهار نظر در مورد جزئیات خودداری کردند. دولت عربستان سعودی و دفتر بنیامین نتانیاهو هم به درخواست برای اظهار نظر پاسخ ندادند.

روزنامه گاردین، اوایل روز چهارشنبه ۱۲ اردیبهشت، گزارش داد که ایالات متحده و عربستان سعودی پیش‌نویس مجموعه‌ای از توافقات مرتبط با یک توافق صلح گسترده‌تر فلسطین را تنظیم کرده‌اند.

بلینکن روز دوشنبه، زمانی که در عربستان سعودی بود، گفت: «ما در ماه‌های گذشته کار فشرده‌ای را با هم انجام داده‌ایم. من فکر می‌کنم کاری که عربستان سعودی و ایالات متحده با هم در زمینه توافقات خود انجام داده‌اند، به‌طور بالقوه در آستانه تکمیل شدن است.»

فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، نیز در همان مراسم گفت که توافق «بسیار بسیار نزدیک» است.

در مورد عربستان سعودی، که همچنین مشتاق توسعه هوش مصنوعی و نیمه هادی‌ها به صورت محلی است، ایالات متحده گفته است که اگر ریاض بخواهد فناوری چین را حفظ کند، نمی‌تواند روی کمک آمریکا در این زمینه حساب کند.

یک فرد مطلع به خبرگزاری بلومبرگ گفت که عربستان سعودی باید موافقت کند که همکاری در زمینه فناوری پیشرفته با دشمنان ایالات متحده را دنبال نکند.

از سوی دیگر، در صورت دست یافتن به این توافق، عربستان سعودی به آرزوی طولانی مدت خود برای داشتن برنامه هسته‌ای غیرنظامی جامه عمل می‌پوشاند.

تغییر در رویکرد

آخرین گفتگوها به منزله تغییر رویکرد بایدن و شاهزاده محمد بن سلمان بوده است. همان‌طور که در ابتدا تصور می‌شد، این توافق یک توافق سه جانبه بود که روابط دیپلماتیک عربستان و اسرائیل را همراه با سرمایه گذاری و ادغام بیشتر در منطقه مد نظر داشت.

اکنون، ایالات متحده و عربستان سعودی توافق با یکدیگر را محوری برای پایان دادن به جنگ بین اسرائیل و حماس می‌دانند، جنگی که خاورمیانه را متلاطم کرده و به اعتراضات گسترده در غرب منجر شده است.

اگر اسرائیل از طرح حمله به رفح عقب‌نشینی کند و به سرعت جنگ خود با حماس را به پایان برساند، دو کشور یک سری مشوق‌های اقتصادی، امنیتی و دیپلماتیک به اسرائیل ارائه خواهند کرد.

سود دیگر چنین توافقی برای نتانیاهو این است که به مقابله او با تجاوزات جمهوری اسلامی کمک می‌کند. از زمان شروع جنگ در غزه، اسرائیل و ایران برای اولین بار به‌طور مستقیم به یکدیگر حمله کردند، ضمن اینکه گروه‌های شبه‌نظامی نیابتی جمهوری اسلامی مانند حزب‌الله به‌طور مرتب به اسرائیل حمله می‌کنند.

فرصت رو به پایان است

ممکن است فرصت برای اسرائیل برای پیوستن به این توافق رو به پایان باشد. هرچه جنگ ادامه یابد، حمایت بین‌المللی از موضع نتانیاهو کاهش می‌یابد. نظرسنجی‌ها در ایالات متحده این امر را تایید می‌کند.

بر اساس یک نظرسنجی جدید، تقریباً یک سوم جمهوری‌خواهان در هفت ایالت در نوسان بین دو حزب در جریان انتخابات ریاست جمهوری، با ادامه کمک به اسرائیل مخالف هستند، همان‌طور که از هر ۱۰ دموکرات و رأی‌دهنده مستقل، چهار نفر مخالف ادامه این کمک‌ها هستند.