بررسی احتمال تغییر معادلات سیاسی حزب‌الله همزمان با تضعیف‌ شدن حماس

حسن نصرالله چه نگفت؛ پایان انتظار و نفسی آسوده

• داریوش رجبیان
• شغل,خبرنگار اعزامی بی‌بی‌سی فارسی در بیروت

رأس ساعت سه بعد از ظهر به وقت بیروت، صدای تفنگ و مسلسل‌ از اقصی نقاط شهر غلغله افکند و خیابان‌ها خلوت شد. یک آن پنداشتم که سرانجام آتش شوم جنگ به پایتخت لبنان هم دامن گسترده، ولی بلافاصله هشدار همکار بیروتی‌ام یادم آمد که گفته بود جنگجویان حزب‌الله معمولا با چنین غلغله و هلهله‌ای آتشین به استقبال سخنرانی‌های رهبرشان می‌روند.

سخنرانی حسن نصرالله در ضاحیه، در حومۀ جنوبی بیروت بود و تیراندازی هوادارانش به هوا، قلب بیروت را می‌لرزاند. شاید هم این بار محکم‌تر؛ چون از روزی که حمله حماس به اسرائیل، جنگ تازه‌ای به راه انداخت تا به امروز، حسن نصرالله گویی روزۀ سکوت گرفته بود. و نه‌تنها در لبنان، بلکه در دیگر کشورهای منطقه هم، نفس‌ها در سینه حبس بود تا امروز (۱۲ آبان) قفل این سکوت با تیراندازی و هیاهو شکست.

حسن نصرالله به اندازۀ سکوتش، بسیار طولانی صحبت کرد. ولی لب کلامش در چند جمله خلاصه می‌شد. اینکه دورنمای تنش و زدوخورد در مرز لبنان بین گروه او و اسرائیل، وابسته به وضعیت میدان نبرد در باریکۀ غزه است؛ یعنی تشدید اوضاع در غزه، بر تحولات مرز میان لبنان و اسرائیل بازتاب خواهد داشت. و اینکه، به گفتۀ حسن نصرالله، «اگر اسرائیل دست به حملۀ پیشگیرانه به لبنان بزند، مرتکب بزرگ‌ترین اشتباه تاریخ خود خواهد شد».

سخنانی که به دور از انتظار نبود. و حتی برای برخی از چهره‌های عرب که در شبکه‌های اجتماعی اظهار نظر کرده‌اند، دل‌سردکننده بوده، چون انتظار لحنی تندتر و تصمیمی قاطعانه‌تر را داشتند. برای نمونه، یاسر ابوهلاله، از مدیران پیشین شبکۀ الجزیره در توییتر (ایکس) سخنرانی حسن نصرالله را «ناامیدکننده» توصیف کرده و نوشته: «در نتیجه، اسرائیل مأموریتش را در غزه به پایان خواهد رساند و بی‌درنگ دست‌بکار لبنان و ایران خواهد شد».

اما طارق، یکی از ده‌ها شهروند لبنان که درست پس از سخنرانی حسن نصرالله سراغ‌شان را گرفتم، می‌گوید: «با وجود اینکه سخنان رهبر حزب‌الله از جنس صحبت‌های روزمره بود، به او ارج می‌گذارد که از معدود رهبران عرب آشکارگو است. ولی می‌افزاید که از چنین حالت برزخی لبنان خسته شده و ترجیح می‌دهد که اسرائیل و لبنان رسماً و عملاً به مصاف یکدیگر بروند تا قال قضیه کنده شود.»

بعد از گفتگو با طارق به دانشگاه آمریکایی بیروت سری زدم. یک مؤسسۀ آموزشی معتبر کهن در لبنان که از سال ۱۸۶۶ میلادی بدین سو فعال است. دانشجویان این دانشگاه گران‌قیمت غالبا از فرزندان نخبگان و زبدگان جامعه هستند.

نخستین مصاحب من دختر جوان خرسند و خوش‌رویی بود که تا شنید از بی‌بی‌سی هستم، اخم بر چهره انداخت و گفت: «از نحوۀ پوشش اخبار غزه در رسانه‌های غربی خوشنود نیست». پرسیدم: «به نظرت، حماس در این ماجرا هیچ تقصیری نداشته؟» گفت: «بعد از حملۀ حماس که محکوم است، حملات بسیار دیگری در غزه رخ داده که آنها هم باید محکوم باشند.»

پس از گفتگو با شمار بسیاری از نمایندگان نسل جوان در بیروت دریافتم که آنها با پایان سخنرانی حسن نصرالله، رهبر توانمندترین گروه نظامی لبنان، نفسی آسوده کشیده‌اند. کاملاً محسوس است که بیشترشان با وجود همدلی‌ با فلسطینیان، خواهان جذب شدن به میدان جنگ جاری نیستند. و این احساس نسلی است که غالباً جنگ سال ۲۰۰۶ با اسرائیل را به یاد ندارد که از دو طرف جمعاً دو هزار کشته بجا گذاشت.