کودتا در نیجر؛ نگرانی فرانسه از پایان سلطه بر آفریقا

تصویر

کودتای صبح ۲۶ ژوئیه در کشور نیجر و بازداشت محمد بازوم، رئیس جمهور این کشور، واکنش گسترده‌‌ای را در میان کشورهای غربی برانگیخته‌است. کارشناسان می‌گویند این رویداد، تاثیری جدی بر منافع فرانسه در آفریقا به جای خواهد گذاشت.

کودتا در نیجر، واکنش‌های گسترده‌ای را در میان کشورهای مختلف به دنبال داشته است. سازمان ملل، اتحادیه اروپا، آمریکا و جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (Ecowas) آن را محکوم کرده و خواستار آزادی رئیس جمهور بازوم ۶۳ ساله و بازگشت این کشور به قانون اساسی شدند.

 در این میان به نظر می‌رسد تحولات اخیر نیجر، بیش از همه پیامدهای گسترده‌ای برای فرانسه در پی داشته باشد. این کشور منطقه ساحل، نقشی کلیدی در استراتژی مبارزه با تروریسم فرانسه دارد و در عین حال، فرانسه برای تامین اورانیوم ۵۶ رآکتور هسته‌ای خود نیز به منابع نیجر نیاز دارد.

کودتا در نیجر ممکن است پایانی بر دوره سلطه فرانسه بر آفریقا نیز باشد و روابط میان این کشور و کشورهای آفریقایی تحت استعمار فرانسه را با بحران مواجه کند.

شاید به همین دلیل است که امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، این کودتا را به شدت محکوم و آن را غیرقانونی توصیف کرد. به گفته مکرون، این کودتا برای مردم نیجر و برای کل منطقه خطرناک است.

نیجر در سال‌های اخیر کانون تلاش‌های غرب در مقابله با پیشروی خشونت‌آمیز جهادگرایان غرب آفریقا و همچنین رویارویی با نفوذ فزاینده روسیه به شمار می‌رفت. اتحادیه اروپا اواخر سال ۲۰۲۲ تصمیم به انجام ماموریتی نظامی در نیجر برای مقابله با تروریسم منطقه‌ای گرفت. اینک با وقوع کودتای سیاسی در این کشور، حضور نظامی و منافع فرانسه در این کشور به شدت به خطر افتاده است.

بحران بر سر حضور نظامی فرانسه در نیجر

سخنان مکرون گویای این موضوع است که حضور نظامی فرانسه در نیجر برای فرانسوی‌ها از اهمیت فراوانی برخوردار است. مکرون در سخنان خود خواستار آزادی محمد بازوم رئیس جمهور منتخب نیجر شد. به گفته او فرانسه از تصمیمات سازما‌ن‌های منطقه‌ای، "چه میانجی‌گری چه تحریم"، حمایت می‌کند.

مکرون افزود: «ما در کنار رهبران منطقه برای دفاع از دموکراسی، آزادی بیان و مبارزه با هرگونه استحاله می‌ایستیم.»

کودتا در نیجر پس از مالی و بورکینافاسو، سومین کودتا در منطقه از سال ۲۰۲۰ محسوب می‌شود. این کودتا اساسا حضور نظامی فرانسه در منطقه ساحل را با دشواری و بحران مواجه می‌کند.

تهدیدات جدید در نیامی، پایتخت نیجر

با وجود آن‌که در نیجر، رویکرد ضد فرانسوی‌ مانند آنچه که در تحولات اخیر مالی دیده شد، وجود ندارد اما کودتاچیان نیجر، به دولت فرانسه هشدار داده‌اند که هیچ‌گونه مداخله در امور داخلی خود را تحمل نخواهند کرد.

در پی فرود هواپیمای نظامی فرانسوی در صبح روز پنج‌شنبه در نیامی، پایتخت نیجر، کودتاچیان در پیامی ویدئویی به پاریس هشدار دادند که این اقدام، ناقض دستورات شورای ملی جدید است که تصمیم به بستن مرزها گرفته بود. آن‌ها همچنین از فرانسه خواستند که از اقدامات اتخاذ شده مقامات جدید نیامی پیروی کنند.

فرانسه هنوز تصمیمی  نگرفته است

بین ۱۵۰۰ تا دو هزار سرباز فرانسوی در نیجر مستقر هستند و ۵ هزار کانتینر تجهیزات نظامی در نیامی ذخیره شده است. آنتوان گلاسر، کارشناس و روزنامه‌نگار می‌گوید اکنون چیزهای زیادی برای فرانسه و غرب به مخاطره افتاده است. پس از کودتا در مالی، اینک نیامی به سنگر ژئواستراتژیک غرب تبدیل شده است.

بحران بر سر ادامه استقرار نیروهای نظامی در نیجر، خسارت بزرگی برای غرب خواهد بود. با این حال هنوز تصمیمی گرفته نشده است، اما به گفته گلاسر، تصور می‌شود که فرانسه - کشوری که همیشه کودتا را محکوم می کند - نیروهای خود را در کشوری رها می‌کند که در آن کودتا رخ داده است.

قراردادهای جدید اورانیوم در ماه مه امضا شده بود

در صورتی که همکاری نظامی میان فرانسه و نیجر برای همیشه ناممکن شود، این تنها ماموریت ضد تروریستی فرانسه نیست که به خطر می‌افتد بلکه در این صورت، همکاری اقتصادی بین دو کشور نیز ممکن است دشوارتر شود. فرانسه مواد خام اورانیوم خود را که برای بهره‌برداری از رآکتورهای هسته ای ضروری است، از معادن نیجر به دست می‌آورد.

۲۰ درصد واردات اورانیوم فرانسه از منطقه ساحل است. در ماه مه سال جاری، شرکت اتمی فرانسوی "اورانو" ، قراردادهای جدیدی با دولت نیجریه امضا کرد. نیکلاس ماس، مدیر تجارت مواد معدنی این شرکت در هنگام امضای قرارداد گفته بود استخراج اورانیوم فرانسه از نیجر تا سال ۲۰۴۰ تمدید می‌شود. او همچنین گفته بود "ما با هم متعهدیم که این معدن تا زمانی که ممکن است قابل بهره‌برداری باشد."

قراردادهای اورانیوم به عنوان بیمه اتکایی؟

در زمانی که تلاش‌ها برای به حداقل رساندن خرید اورانیوم در خارج از حوزه نفوذ روسیه انجام می‌شود، معادن در نیجر یکی از اجزای اصلی استراتژی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری فرانسه به شمار می‌روند. در صورتی که قراردادهای اورانیوم با نیجر در اثر وقوع این کودتا به خطر بیفتد، صنعت انرژی فرانسه با مشکل روبرو خواهد شد. اگرچه به گواه کارشناسان، شاید همکاری اقتصادی با فرانسه که نیامی از آن منفعت کسب می‌کند، تنها تضمینی برای پاریس باشد تا به خاطر آن، نفوذ خود را به طور کامل در نیجر از دست ندهد.