عفو بینالملل: دستکم ۷۲ بازداشتی در ایران بر اثر شکنجه و بدرفتاری کشته شدهاند
تصاویر بعضی از بازداشت شدگان که عفو بینالملل به نام آنها اشاره کرده است
سازمان عفو بینالملل در گزارشی نام و مشخصات ۷۲ زندانی ایرانی را اعلام کرده که به گفته این نهاد در یازده سال گذشته بر اثر «شکنجه و بدرفتاری» هنگام بازداشت کشته شدهاند.
به گفته این نهاد حقوق بشری مستقر در لندن، از ژانویه سال میلادی ۲۰۱۰ تا کنون، دستکم ۷۲ مورد مرگ در ۴۲ زندان و بازداشتگاه در ایران گزارش شده است.
بسیاری از این افراد بین ۲۰ تا ۳۵ سال دارند و بر اساس این گزارش بر اثر «شکنجه یا سایر بدرفتاریها یا استفاده مرگبار از سلاح گرم و گاز اشکآور توسط مقامات» کشته شدهاند.
تازهترین مورد مطرح شده در این زمینه مربوط به یاسر منگوری ۳۱ ساله است. مرگ او ۱۷ شهریورماه امسال به خانوادهاش اعلام شد؛ در حالی که بر اساس گزارشها او تیرماه «بازداشت شده» است.
خانواده آقای منگوری که جسد او را تحویل نگرفتهاند، میگویند دلیل مرگش مشخص نیست و نهادهای حقوق بشری از احتمال شلیک یا کشته شدن زیر شکنجه سخن میگویند؛ اما امروز قوه قضاییه ایران بعد از دو ماه به نقل از دادگستری استان آذربایجان غربی این اخبار را تکذیب کرد و گفت یاسر منگوری «حین درگیری مسلحانه» کشته شده است.
سازمان عفو بینالملل اعلام کرده در هیچ کدام از این ۷۲ مورد «حتی یک نفر از مسئولان» مجبور به پاسخگویی نشده و «به دست عدالت سپرده نشده است.»
هبا مورایف، مدیر دفتر خاورمیانه و شمال آفریقا در عفو بینالملل میگوید: «اخبار دیروز در مورد مرگ یاسر منگوری در شرایط مشکوک، بار دیگر نشان میدهد که چگونه جو مصونیت از مجازات دست نیروهای امنیتی را باز گذاشته تا حق حیات زندانیان را بدون ترس از عقوبت نقض کنند. امتناع سیستماتیک مقامات از انجام هرگونه تحقیقات مستقل در مورد مرگهای حین بازداشت، نمود تلخی از عادیسازی سلب خودسرانه حق حیات توسط مقامات حکومتی است.»
عفو بین الملل میگوید به همراه هشت سازمان حقوق بشری دیگر از اعضای شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد خواسته اسناد مرتبط با این «جنایات بینالمللی» را در یک ساز و کار تحقیقاتی جمع و زمینه را برای برگزاری محاکمههای کیفری عادلانه فراهم کنند.
از میان فهرست ۷۲ نفری که این سازمان منتشر کرده پرونده چند مرگ پرابهام از جمله ستار بهشتی وبلاگنویس و کاووس سیدامامی، استاد و فعال محیط زیست و تصاویر آزار مهرداد سپهری ثبت شده مقابل دوربین واکنشهای گستردهای داشته و نام برخی دیگر کمتر شنیده شده است.
کدام زندانیان؟
زهرا جعفری: او ۲۱ سال داشت. روز ۱۶ دی ماه ۱۳۸۸ جسد او به بهداری زندان مرکزی ارومیه منتقل شد. گزارش شده که او پنج ماه در انفرادی بوده و به طرز مشکوکی جان باخته است.
ارشاد رحمانیان: او با ۲۴ سال سن در جریان اعتراضات آبان ۱۳۹۸ در مریوان کردستان بازداشت شد اما خانواده جسد او را چند هفته بعد با سر خونین و جمجمه شکسته تحویل گرفتند.
سینا قنبری: زندانیان اوین آخرین بار شانزدهم دی ماه ١٣٩٦ او را زنده دیدند. سینا قنبری که ۲۲ سال داشت بر اثر خفگی با کیسه پلاستیک جان باخته بود. مادرش گفته بود او خودکشی نکرده بلکه در زندان کتک خورده و ماموران نگذاشتهاند او این خبر را اعلام کند.
دانیال زینالعابدینی: او ۱۹ سال داشت و فروردین ماه ۱۳۹۹ در زندان میاندوآب آذربایجان غربی «پس از اعتراضات زندانیان به وضعیت نگهداری در شرایط کرونا با خشونت ماموران کشته شد.» او یکی از دستکم ۲۱ زندانی است که در شورشهای فروردین ماه آن سال در هشت زندان ایران در اعتراض به نبود امکانات مقابله با کرونا، کشته شد.
ستار بهشتی: کارگر و وبلاگ نویس ٣٥ ساله، آبان ماه ١٣٩١ در خانه بازداشت و به مکان نامعلوم منتقل شد. بعدها ۴۱ زندانی شهادت دادند که او در زندان شکنجه شده بوده تا اعتراف کند. او ۹ روز بعد از بازداشت در رباط کریم دفن شد اما گوهر عشقی همچنان دادخواه پرونده پسرش است.
کاووس سیدامامی: او از فعالان شناخته شده محیط زیست در ایران بود که در ۴ بهمن ۱۳۹۶، به همراه تعدادی از دیگر همکاران این موسسه حیات دستگیر و متهم به جاسوسی شد. قوه قضاییه ایران سپس اعلام کرد که آقای سیدامامی در ۱۹ بهمن ۱۳۹۶ در زندان اوین "خودکشی" کرده ولی این ادعا، در سطح افکار عمومی و از طرف خانوادهاش با تردید مواجه شد.
به گزارش عفو بینالملل بیشتر موارد مرگ این ۷۲ نفر در زندان از سال ۲۰۱۵ به این سو روی داده است. در ۴۶ مورد، گزارشها حاکی از مرگ زیر شکنجه یا نتیجه بدرفتاری و دستکم ۳۶ مورد مرگ در زمان بازجویی مقدماتی بوده است.
از این تعداد، ۲۸ نفر ظرف چند روز پس از بازداشت، یک نفر مدتی کوتاه پس از دستگیری و حتی قبل از انتقال به بازداشتگاه جان دادند.
عفو بینالملل گفته که به خاطر پردهپوشی و فقدان شفافیت در جمهوری اسلامی، موارد مرگ زندانیان به مراتب بیش از آن است که در بیانیه ذکر شده و از مقامات حکومت خواسته است اجازه تحقیق مستقل درباره مرگ زندانیان را بدهد و برای خاتمه دادن به این رویه اقدام کند.
عفو بینالملل:
سازمان عفو بینالملل در گزارشی اعلام کرد از دی ماه سال ۱۳۸۸ تاکنون دستکم ۷۲ مورد مرگ در ۴۲ زندان و بازداشتگاه در شهرهای مختلف ایران رخ داده است.
بر اساس تحقیقات عفو بینالملل که نتایج آن در گزارش این سازمان آمده است، در ۴۶ مورد علت مرگ شکنجه یا سایر بدرفتاریهای فیزیکی به دست ماموران اطلاعاتی و امنیتی و یا مقامات زندان بوده است.
این گزارش به نقل از منابع موثق نوشت: «۱۵ مرگ دیگر به دنبال استفاده مرگبار از سلاح گرم و یا گاز اشکآور توسط ماموران در جریان سرکوب اعتراضات زندانیان در مورد نگرانیهای مرتبط با شیوع ویروس کرونا در زندانها رخ داده است.»
در ۱۱ مورد باقیمانده نیز «شرایط پیرامون مرگ مشکوک توصیف شده»، با این حال جزئیات بیشتری در خصوص علل احتمالی این ۱۱ مرگ وجود ندارد.
عفو بینالملل در این گزارش تاکید کرد مقامات ایران از مسئولیتپذیری و پاسخگویی در مورد مرگ در حین بازداشت این افراد سر باز زدهاند و این پاسخگو نبودن در حالی ادامه یافته که بر اساس گزارشهای قابل اعتنا، مرگ این افراد ناشی از شکنجه یا سایر بدرفتاریها یا استفاده مرگبار از سلاح گرم و گاز اشکآور توسط مقامات در ۱۶ استان کشور بوده است.
اسامی اعلامشده توسط عفو بینالملل نشان میدهد ۱۵ نفر از این ۷۲ نفر زندانیانیاند که در جریان شورش زندان سپیدار اهواز در فروردین ۱۳۹۹ در نتیجه تیراندازی نیروهای امنیتی و سپس گیرافتادن در آتشسوزی زندان جان باختهاند.
تازهترین مورد ثبتشده مربوط به یاسر منگوری، شهروند کرد ۳۱ ساله است که در تیرماه بازداشت شد و برخی منابع از جمله سازمان حقوق بشری ههنگاو خبر دادند که در حین بازداشت و «زیر شکنجه جانباخته» است.
هبا مورایف، مدیر دفتر خاورمیانه و شمال آفریقای عفو بینالملل با اشاره به مرگ منگوری در شرایط مشکوک گفت: «این مساله بار دیگر نشان میدهد چگونه جو مصونیت از مجازات دست نیروهای امنیتی را باز گذاشته تا حق حیات زندانیان را بدون ترس از عقوبت نقض کنند. امتناع سیستماتیک مقامات از انجام هرگونه تحقیقات مستقل در مورد مرگهای حین بازداشت، نمود تلخی از عادیسازی سلب خودسرانه حق حیات توسط مقامات حکومتی است.»
بر اساس این گزارش، اکثر موارد مرگ ثبتشده مربوط به سالهای پس از ۱۳۹۶ است.
مرگ این ۷۲ نفر در حین بازداشت در حالی است که عفو بینالملل در گزارشهای قبلی خود اعلام کرده بود ماموران انتظامی و امنیتی در ایران به طور معمول مردان، زنان و کودکان زندانی را تحت شکنجه و سایر رفتارهای ظالمانه و غیرانسانی از جمله شلاق، شوک الکتریکی، اعدامهای نمایشی، القای حس خفگی با آب، آزار جنسی، آویزان کردن، تزریق اجباری مواد شیمیایی و محرومیت عمدی از مراقبتهای پزشکی قرار میدهند.
در هفتههای گذشته نیز تصاویر منتشر شده از دوربینهای امنیتی زندان اوین که نشاندهنده ضرب و شتم زندانیان به دست ماموران زندان، شرایط بسیار بد زندانیان و اقدام به خودکشی چند زندانی بود، واکنشهای بسیاری را برانگیخت.
عفو بینالملل در گزارش خود نام، زمان و مکان مرگ این ۷۲ نفر را به شرح زیر اعلام کرده است:
زهرا جعفری (دی ۸۸ در زندان ارومیه)، انور رحمانی (دی ۸۸ در زندان سقز)، امیرحسین کوهزادی (خرداد ۸۹ در بازداشتگاه نیروی انتظامی ساری)، غلامرضا بیات (شهریور ۸۹ در بازداشتگاه نیروی انتظامی کامیاران)، فرشید نوری (آذر ۸۹ در زندان ارومیه)، اسماعیل کیوانپور (بهمن ۸۹ در زندان مهاباد)، ناصر درفشان آلبوشوکه (بهمن ۹۰ در بازداشتگاه اطلاعات اهواز)، شهاب پرویزی (اردیبهشت ۹۰ در زندان سقز)، رضا مغامسی (بهمن ۹۰ در بازداشتگاه اطلاعات دزفول)، محمد الکعبی (بهمن ۹۰ در بازداشتگاه اطلاعات شوش)، زکریا ریگی (اسفند ۹۰ در زندان زاهدان)، محسن قاضیزاده (فروردین ۹۱ در زندان دیزلآباد کرمانشاه)، منصور رادپور (تیر ۹۱ در زندان گوهردشت کرج)، علیرضا غبیشاوی (مرداد ۹۱ در اداره اطلاعات رامشیر)، ستار بهشتی (آبان ۹۱ در بازداشتگاه پلیس فتای تهران)، جمیل سویدی (آبان ۹۱ در مکانی نامشخص در اهواز)، ابوالفضل رجبی (مرداد ۹۲ در بازداشتگاه آگاهی میانه)، حسین مرعشی (آبان ۹۲ در مکانی نامشخص در اهواز)، صلاح حبیبی (شهریور ۹۳ در زندان سقز)، غلام حیدرحسینی (مرداد ۹۴ در اردوگاه سنگسفید فریمان)، علیرضا رضایی (شهریور ۹۴ در پاسگاه مرزی آذربایجان غربی)، احسانالله احسانی (اردیبهشت ۹۵ در بازداشتگاه آگاهی یزد)، نادر داستانپور (خرداد ۹۵ در بازداشتگاه کلانتری نارمک تهران)، نادر شریفیفرد (خرداد ۹۵ در بازداشتگاه آگاهی آبادان)، محمد اسحاقآبادی (آبان ۹۵ در زندان بزرگ تهران)، بابک زارعی (آبان ۹۵ در زندان گوهردشت کرج)، دیاکو هاشمی (خرداد ۹۶ در بازداشتگاه اطلاعات کرج)، سینا قنبری (دی ۹۶ در زندان اوین تهران)، علی پولادی (دی ۹۶ در بازداشتگاه آگاهی چالوس)، سارو قهرمانی (دی ۹۶ در بازداشتگاه اطلاعات سنندج)، وحید حیدری (دی ۹۶ در بازداشتگاه کلانتری اراک)، کیانوش زندی (دی ۹۶ در بازداشتگاه اطلاعات سنندج)، عبدالرحمان نارویی (دی ۹۶ در زندان بیرجند)، حسین قادری (دی ۹۶ در زندان سنندج)، طالب بساطی (اسفند ۹۶ در اداره اطلاعات ایلام)، کاووس سیدامامی (بهمن ۹۶ در زندان اوین تهران)، محمد راجی (اسفند ۹۶ در بازداشتگاه آگاهی شاپور یا بیمارستان بقیهالله تهران)، وحید علمایی (مهر ۹۷ در زندان گوهردشت کرج)، نعمتالله چراغی (آبان ۹۷ در بازداشتگاه آگاهی ایلام)، بهروز زینالیزاده (دی ۹۷ در زندان خوی)، بهمن میرزایی (فروردین ۹۸ در زندان گوهردشت کرج)، بنیامین آلبوغبیش (تیر ۹۸ در بازداشتگاه اطلاعات اهواز)، سید علی حسینی (مرداد ۹۸ در بازداشتگاه ارومیه)، ارشاد رحمانیان (آبان یا آذر ۹۸ در بازداشتگاه اطلاعات مریوان)، حمید شیخانی (آبان یا آذر ۹۸ در مکانی نامشخص در ماهشهر)، محمد تامولی طرفی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، سید رضا خرسانی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، محمد سلامات (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، امین عبیات (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، شاهان زهیری (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، علی خفاجی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، مجید زبیدی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، ناصر زبیدی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، سجاد پیشداد (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، علیرضا حاجیوند (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، مجیط قیطاسی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، سروش مکوندی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، عادل ناصری (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، علی زرگانی (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، سجاد عبیات (فروردین ۹۹ در زندان اهواز)، دانیال زینالعابدین (فروردین ۹۹ در زندان میاندوآب)، نادر مختاری (شهریور ۹۹ در بازداشتگاه کهریزک تهران)، مهرداد سپهری (مهر ۹۹ در فضای عمومی مشهد)، فرهاد وثوقی (آبان ۹۹ در زندان خرمآباد)، محمد دوجی (آبان ۹۹ در زندان گرگان)، بهمن عقابی (دی ۹۹ در بازداشتگاه آگاهی کرمانشاه)، مهرداد طالشی (بهمن ۹۹ در بازداشتگاه آگاهی شاپور تهران)، ناصر کریمی (خرداد ۱۴۰۰ در زندان بوکان)، امیر رضایی (اردیبهشت ۱۴۰۰ در زندان ارومیه)، رحمان احمدیان (تیر ۱۴۰۰ در بازداشتگاه اطلاعات ارومیه)، هادی عطازاده (شهریور ۱۴۰۰ در زندان اهر) و یاسر منگوری (شهریور ۱۴۰۰ در بازداشتگاه اطلاعات ارومیه).
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
افزودن دیدگاه جدید