اپیدمی که باعث تغییر چهره جهان می‌شود

انتشار نابهنجار ویروس کرونا که وضعیت غیر قابل تصوری را بر سراسر کشورهای جهان تحمیل کرده است، انسان را وادار به بازنگری در مورد شیوه زندگی اجتماعی بشر می کند، زیرا در سایه بحران کرونا بشر دچار چالش های می شود که تصور آن در گذشته خارج از اندیشه و گمانی زنی بود. بحران کرونا قوانین خاص خود را در همه جا تحمیل کرد، مردم از ترس دشمنی که با چشم دیده نمی شود از کار و فعالیت دست کشیدند، شرکت ها و کارخانجات تعطیل شدند، شهرها قرنطینه شد. افزون بر آن، این ویروس مرگبار هیچ تبعیضی میان گروه های مختلف بشری قائل نشد و با همه به گونه یکسان رفتار می کند، در این میان تفاوتی میان فقیر و ثروتمند، حاکم و محکوم و یا ستمگر و ستمدیده وجود ندارد. اپیدمی کرونا با پیروان همه ی مذاهب و ادیان برخورد واحدی دارد و از هیچ گروه و کیش معینی جانبداری نمی کند، مساجد، کلیسا ها و عبادتگاه های تمام گروه های مذهبی را بسته است و همگان را وادار کرده است به گونه فردی در جست و جوی آفریدگار باشند و نماز و نیایش خود را به صورت انفرادی انجام دهند.

امروز نیاز انسان به ضرورت های زندگی در چارچوب مواد اولیه مانند آب و غذا، پوشاک در حد نیاز و ابزارهای بهداشتی کاهش یافته است و کمتر کسی به دنبال تجمّلات و خود آرایی می گردد. با تشدید بحران بیماری کرونا بشر دیگر نیازی به انباشتن پول در بانک ها احساس نمی کند و آرزوی داشتن اتومبیل های لوکس، قایق های لاکچری و صدها مورد تجمّلی دیگری نمی شود و حتی سلاح های هسته ای و موشک های پیشرفته نیز در این بحران، هیچ استفاده و کاربردی ندارد، بالاترین آرزوی افراد جامعه، نجات از شر ویروس مرگبار کرونا و زنده ماندن است.

این بیماری مهلک آن چنان همه گیر شده است که هیچ کشور و قدرتی توانایی مقابله با آن را ندارد و ابر قدرت های جهان نمی توانند از حق وتو در برابر این دشمن کوچک استفاده کنند، حتی این بیماری در قدم نخست، بر پر جمعیت ترین کشور و یکی از برترین قدرت های نظامی و اقتصادی جهان یعنی چین تاخت و تمام قدرت و فناوری آن را به زانو در آورد. سپس رو به سوی کشورهای پر قدرت دیگر همچون ایتالیا، اسپانیا، فرانسه، آلمان، بریتانیا و آمریکا کرد و در حال حاضر کم کم به سوی روسیه در حرکت است.

بحران کرونا همه ی کشورها را در یک صف قرار داد و سازمان ملل برای نخستین بار شاهد تنش میان مخالفان و متحدان با این دشمن مشترک نیست بلکه تأکید نمایندگان همه کشورها بر افزایش همکاری و همبستگی برای برچیدن بساط این ویروس مرگبار از جهان است.

واقعیت های اخیر، انسان را به جست و جوی نظام معقول تری برای زندگی بشر وا می دارد، زیرا این بیماری مرگبار توانست پرده از بسیاری ناهنجاری های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و بهداشتی بردارد و ماهیت نظام های سیاسی دیکتاتوری و سرمایه داری که سعی دارند از هر مصیبت و رنجی سوء استفاده کنند را آشکار کرد.

به گفته ادگار مورن، فیلسوف و جامعه‌ شناس فرانسوی: اندیشه سیاسی در برابر تهاجم نئولیبرالیسم و اقتصاد بازار آزاد عقب نشینی کرد و دستیابی به سود سریع تبدیل به هدف شد و این روند منجر به فرسایش دولت ها، کم رنگ شدن جریان های سیاسی بزرگ، شکست چپ گرایی و کوچک شدن راست گرایی به نفع شمار اندکی از پوپولیست ها شد.

از همین رو، جای تعجب نیست که بوریس جانسون، نخست وزیر بریتانیا پیش از مبتلا شدن به ویروس کرونا به شهروندانش هشدار دهد که در تلاطم این بحران، عزیزان خود را از دست خواهند داد و یا این که در بسیاری از کشور های غربی همچون ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و بریتانیا در عرصه مبارزه با ویروس کرونا، تلاش ها بیشتر معطوف به نجات نسل جوان باشد و به سالمندان و افراد ناتوان توجه کم تری صورت گیرد. تردیدی نیست که بحران کرونا پرده از بسیاری کوتاهی ها و نارسایی های نظام بهداشتی و اجتماعی برداشت و برای همه آشکار شد که غرب با هیاهوی پیشرفت و فناوری، آمادگی لازم و توان مقابله با نیازهای اضطراری را ندارد و با توجه به تفاوت برخورد با گروه های مختلف جامعه، شرایط پیشگیری از ویروس و درمان از بیماری کرونا بیشتر برای افراد ثروتمند فراهم می باشد، اما سرنوشت بیماران فقیر در اغلب موارد با خطر مرگ رو به رو است.

اما بحران کرونا در شرق با اندیشه ای عجیب تری مواجه شده است و بحث از چارچوب مسائل مادی بیرون رفته و وارد فضای فراماده شده است، طوری که آیت الله خامنه ای، رهبر ایران در سخنانش به مناسبت نوروز با اشاره به شیوع پرشتاب ویروس کرونا، بحث جهان متافیزیک و عالم جن را مطرح کرد و دشمنان انقلاب اسلامی را به دو دسته انس و جن تقسیم کرد که برای براندازی نظام جمهوری اسلامی دست به هم داده اند و با استفاده از هر فن و شیوه ای به توطئه چینی می پردازند.

البته اگر این بیماری تنها ایران را دچار چالش می کرد، شاید برخی می توانستند سخنان خامنه ای را باور کنند، اما اکنون به رغم این که بحران کرونا همه جا را فراگرفته است رهبر ایران باز هم تئوری توطئه را مطرح می کند و به طرح مسائلی می پردازد که هیچ پیوندی به حقیقت اوضاع ندارد.

سرانجام، دیر و یا زود بحران بیماری همه گیر کرونا همچون سایر بیماری های واگیردار گذشته، رخت از جهان بر خواهد بست، اما زندگی اجتماعی بشر، دیگر به شیوه گذشته نخواهد بود و شاید این واقعیت تکان دهنده، درس عبرتی برای بشر باشد و در نتیجه، بسیاری از تنش ها و درگیری های عصر کنونی در آینده تکرار نشود.