ین تحریم‌ها شامل کسانی نیز می‌شود که طرف معامله "عمده" با صنایع فلزی ایران بوده‌اند، در حمل و نقل، فروش یا بازاریابی محصولات آن نقش داشته‌اند و یا در تامین منابع مالی، مواد مورد نیاز یا تکنولوژی به این صنایع کمک کرده‌اند.
رئیس جمهور آمریکا همزمان با دستور تحریم‌های فلزی، هدف آن را کاهش درآمد خارجی ایران از محل صادرات فلزات اعلام کرد؛ صادراتی که او گفت ارزشش ۱۰ درصد کل صادرات ایران است.
سهم فلزات از کل صادرات ایران در سال گذشته خورشیدی کمتر از ۱۰ درصد ادعایی دونالد ترامپ بوده است.
مجموع صادرات فولاد، آهن، چدن و مس از ایران در سال ۹۷ کمی بیش از پنج میلیارد دلار بوده است، یعنی ۱۰ درصد از کل صادرات غیرنفتی؛ با احتساب درآمدهای نفتی، سهم فلزات از کل صادرات ۹۷ احتمالا به نصف آنچه آقای ترامپ گفته می‌رسد.
دولت و مجلس ایران درآمدی حدود ۵۰ میلیارد دلاری را برای فروش نفت در سال گذشته در نظر گرفته بودند و شواهد حاکی از آن است که ایران در همین حدود درآمد نفتی داشت.
البته این درآمد در شرایطی بود که مشتریان عمده نفت ایران از تحریم‌های آمریکا معاف شده بودند، اما آمریکا معافیت‌ها را تمدید نکرده و می‌گوید می‌خواهد صادرات نفت ایران را به صفر برساند.
افت شدید صادرات نفتی ایران می‌تواند سهم فلزات را از کل صادرات افزایش دهد، به ویژه که صادرات فلزات ایران در یک دهه اخیر رشد چشمگیری هم داشته است.
مهمترین تحول چهار برابر شدن صادرات فولاد و آهن ظرف یک دهه است، رشدی چنان بزرگ که افت صادرات آلومینیوم در دهه اخیر را قابل صرف‌نظر می‌کند.
سقوط ارزش ریال هم می‌تواند عاملی بالقوه برای مزیت یافتن صادرکنندگان ایرانی در بازارهای جهانی باشد. آنها به ریال هزینه می‌کنند، به دلار درآمد دارند و هزینه‌های ریالی همپای رشد دلار بالا نرفته‌اند.
در شرایط تحریم، ادامه رشد صادرات فلزات، در کنار کاهش صادرات نفتی، می‌تواند اهمیت درآمدهای ارزی صنایع فلزی را برای ایران بیشتر کند.
شاید آمریکا برای ممانعت از تحقق چنین چشم‌اندازی صنایع فلزی ایران را هدف گرفته است.
فولاد جایگاه مهمی در سیاست تجاری دونالد ترامپ داشته و او پیش از تحریم فولاد ایران، با وضع تعرفه جدید، خواسته چین، ترکیه و حتی متحدان اروپایی‌اش را تحت فشار بگذارد.
بازار جهانی فلزات در بیش از یک اخیر جهش‌های بزرگی را در قیمت شاهد بوده است. کل تجارت جهانی هم برای فلزی چون فولاد در دهه‌های اخیر روندی صعودی داشته است.
رشد فولاد ایران با موتور صادرات
ایران توانسته در سال‌های اخیر سهمی از این رشد را از آن خود کند. صادرات فولاد ایران از یک دهم درصد کل تجارت فولاد جهان به ۱.۵ درصد آن رسیده که رشد بزرگی است.
شاید این یک درصد در مقیاس جهانی کوچک به نظر برسد، اما برای رونق صنعت فولاد ایران کلیدی بوده است.
آمار تولید و صادرات فولاد ایران نشان می‌دهد که صادرات فولاد با شتاب رشد کرده و موتوری برای رشد تولید در صنعت فلزات ایران بوده است.
فروش فولاد ایران به مشتریان خارجی آن قدر بالا رفته که سهم صادرات از کل تولید از ۷ درصد به بالای ۳۵ درصد رسیده است.
یعنی در حالی که پیشتر کمتر از یک دهم فولاد تولیدی ایران صادر می‌شد، حالا بیش از یک سوم فولاد ایران برای بازار خارجی تولید می‌شود.
با این حجم از صادرات، صنعت فولاد ایران دیگر نمی‌تواند محدود شدن دسترسی به بازار جهانی را نادیده بگیرد.
مشتری جایگزین؟
اگر دور زدن تحریم‌های آمریکا به طور کامل ممکن نباشد، آیا صادرکنندگان فلزات می‌توانند بازار داخلی را جایگزین مشتریان خارجی کنند؟
رکود حاکم بر صنایع و بازار مسکن ایران، در کنار کاهش هزینه‌های عمرانی دولت، به این معنی است که تقاضای داخلی برای فلزات نمی‌تواند به طور ناگهانی ۳۵ درصد بالا برود و جای بازار خارجی را بگیرد.
به این ترتیب واحدهای صنعتی ناگزیر به پایین آوردن تولید خود خواهند بود.
کاهش تولید و خالی ماندن ظرفیت تولید و در نتیجه عدم پرداخت دستمزد به کارگران، یکی از مسایلی بود که صدها کارگر گروه ملی فولاد اهواز را برای ماه‌های متوالی به خیابان کشید.
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۴ بیش از ۶۰۰ کارگاه و کارخانه صنعتی در ایران در دسته "تولید فلزات اساسی" فعال بوده‌اند.
با توجه به طبقه‌بندی کارگاه‌ها بر حسب تعداد کارکنان، می‌توان برآورد کرد که حدود ۱۰۰ هزار نفر در کارگاه‌ها و کارخانه‌های تولید فلزات در ایران کار می‌کنند.
تحریم صادرات فلزات ایران مشاغل این صد هزار نفر را مستقیما تهدید می‌کند.
تازه این بدون در نظر گرفتن سرایت مشکل به دیگر بخش‌ها و اثرات غیرمستقیم کاهش احتمالی تولید در صنایع فلزی ایران است، مانند ۹۰ هزار نفری که در معادن کار می‌کنند و با رکود صنایع، تقاضا برای مواد اولیه‌ای که آنها استخراج می‌کنند پایین خواهد آمد.
پیش‌بینی نهادهای داخلی و بین‌المللی آن است که اقتصاد ایران در سال جاری با رکود و کاهش تولید مواجه خواهد شد، و تحریم هدفدار یکی از صنایعی که رشد چشمگیری در سال‌های اخیر داشته، به چنان رکودی دامن خواهد زد.
این تحریم‌ها فارغ از اینکه باعث شوند حکومت ایران، آن طور که حکومت آمریکا می‌گوید، برای سیاست‌های نظامی و امنیتی‌اش پول نداشته باشد، مستقیما هزاران فرصت شغلی را تهدید می‌کنند.
دونالد ترامپ هنگام پیشنهاد تلفن زدن اشاره کرد که به واسطه وضع بد اقتصادی هر هفته در ایران شورش می‌شود، رهبران ایران هم اعتراضات زمستان ۹۶ را زمینه‌ساز تشدید تحریم‌ها می‌دانستند.
اینکه وخامت اوضاع اقتصادی نارضایتی از حکومت را تشدید خواهد کرد یا به احساسات ضدآمریکایی دامن خواهد زد، در آینده روشن خواهد شد.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید