دولت ترکیه دشمن اصلی را گروه‌های مسلح کرد می‌داند. اما حالا نیروهای داعش هم به صف دشمنان اضافه شده‌اند.
- بحران اخیر چقدر خطرناک است؟
در هشت ماه گذشته پنج بمب در استانبول منفجر شده و چهار بمب در آنکارا. این نشان می‌دهد هیچ‌جای کشور امن نیست و ترکیه از چند جبهه مختلف هدف حمله است.
بمب‌گذاری اخیر در فرودگاه آتاتورک – که به داعش نسبت داده شده – یکی از مرگبارترین حمله‌های تاریخ معاصر ترکیه است که قربانی‌اش نه فقط مردم این کشور، که مسافران خارجی نیز بوده‌اند.
از آغاز سال جاری میلادی، کردها و داعش چند بار در استانبول عملیات اجرا کرده‌اند:
حمله به فرودگاه آتاتورک آخرین نمونه از حمله به شهر توریستی و مهم استانبول است
- هفت ژوئن، گروه مسلح تاک (شاهین‌های آزادی کردستان) روز هفت ژوئن یک مینی‌بوس حامل پلیس‌های ضد شورش را در قلب استانبول منفجر کرد. هفت پلیس و چهار شهروند عادی کشته شدند
- ماه مه، نیروهای پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) که بزرگ‌ترین گروه مسلح کرد است، به یک اتوبوس نیروهای امنیتی حمله کرد
- ماه مارس، یک بمب‌گذار انتحاری داعش خودش را در خیابان پررفت‌وآمد استقلال استانبول منفجر کرد. سه گردشگر اسرائیلی و یک ایرانی کشته شدند
- ماه ژانویه، یک نیروی داعش خودش را در منطقه سلطان‌احمد استانبول منفجر کرد. دوازده گردشگر آلمانی کشته شدند
اما بعضی از خونبارترین حملات در آنکارا رخ داده:
- ۱۳ مارس، یک بمب‌گذار انتحاری خودرویش را در یک ترمینال نزدیک وزارت دادگستری و دفتر نخست‌وزیری ترکیه منفجر کرد. ۳۵ نفر کشته شدند. گروه تاک مسئولیت عملیات را به‌عهده گرفت
- ۱۷ فوریه، یک اتوبوس نظامی در همان محله هدف قرار گرفت. ۲۹ نفر کشته شدند، از جمله کارمندانی که پایان ساعت کاری از اداره‌های دولتی بیرون می‌آمدند. این بار هم گروه کرد تاک عملیات را گردن گرفت
- اکتبر ۲۰۱۵، دو بمب‌گذار انتحاری خودشان را بیرون ایستگاه قطاری نزدیک ساختمان سازمان اطلاعات ملی ترکیه منفجر کردند. بیش از صد نفر جان باختند
تا چندی پیش، این‌گونه حمله‌ها محدود به مناطق کردنشین شرق و جنوب‌شرقی ترکیه بود. جاهایی که ارتش ترکیه دهه‌هاست با پ‌ک‌ک درگیرند. در شهرهای بزرگ خشونت اگر بود در دفتر حزب‌ها بود، به‌خصوص حزب چپ‌گرای دموکراتیک مردم که حامی کردهاست.
اما این روزها دیگر ترکیه امن نیست. آرامشی که هر سال میلیون‌ها گردشگر را به این کشور می‌کشاند برهم خورده.
Image captionخشونت‌های اخیر روی صنعت گردشگری ترکیه اثر گذاشته است
دولت فرانسه به شهروندانش گفته اگر به ترکیه می‌روند بسیار مراقب باشند و بریتانیا هشدار داده "حملات بعدی ممکن است جاهایی باشد که گردشگرها می‌روند، و صرفا با هدف تلفات بیشتر." پیام دولت آمریکا به شهروندانش هم شبیه همین‌هاست.
حتی خود مردم ترکیه هم با ترس‌ولرز به مرکزخرید‌ها و فضاهای عمومی می‌روند. پروفسور مندرس چینار از دانشگاه باشکنت آنکارا می‌گوید "فکر می‌کنم در سرازیری خشونت افتاده‌ایم که به مرور وخیم‌تر می‌شود."
- چرا امنیت در ترکیه از بین رفت؟
ترکیه در دو جبهه درگیر است: داخل کشور و در مرز سوریه.
سال ۲۰۱۴ دولت ترکیه پذیرفت با ائتلاف علیه داعش به رهبری ایالات متحده همکاری کند. در نتیجه داعش ترکیه را در حمله‌هایی که به پایگاه‌های این گروه در سوریه و عراق می‌شود سهیم می‌داند.
در دوره‌ای که نیروهای دولتی ترکیه دنبال اعضای پ‌ک‌ک می‌گشتند، مناطق گسترده‌ای در جنوب‌شرقی ترکیه وضع غیرعادی داشت
دولت ترکیه دهه‌هاست با پ‌ک‌ک (که گروهی تروریستی می‌خواندش) درگیر است. سال ۲۰۱۳، دو طرف آتش‌بس کردند و حدود دو سال اوضاع آرام بود. ژوئیه ۲۰۱۵، بمبی در شهر سوروچ در جنوب‌شرقی ترکیه منفجر شد و ۳۲ جوان کرد و فعال سیاسی چپ‌گرا کشته شدند. آتش‌بس منتفی شد.
قربانیان حمله می‌خواستند برای کمک به بازسازی کوبانی به سوریه بروند. حمله ظاهرا کار نیروهای داعش بود و آشکارا نشان داد که جنگ در سوریه به ترکیه هم کشیده شده.
موجی از حملات گروه‌های مسلح و حملات تلافی‌جویانه ارتش راه افتاد. پ‌ک‌ک دولت ترکیه را متهم کرد که می‌خواسته نیروهای داعش موفق شوند، برای اینکه جلوی پیش‌روی کردها در سوریه و عراق را بگیرد.
دولت ترکیه چندین ماه در شهرهای مختلف جنوب‌شرقی منع رفت‌وآمد وضع کرد تا نفرات مسلح کرد را پیدا کند.
می‌شود گفت ترکیه و پ‌ک‌ک به همان نقطه پیش از آتش‌بس سلا ۲۰۱۳ برگشته‌اند.
جمیل بایک، از سران پ‌ک‌ک، گفت اردوغان برای اینکه جلوی پیش‌روی کردها را بگیرد "از داعش حمایت می‌کند." او در مصاحبه‌ای با بی‌بی‌سی (آوریل ۲۰۱۶) صراحتا اعلام کرد حمله به غیرنظامیان را نادرست می‌داند: "به سربازها می‌شود حمله کرد. جنگ است، آنها هم در حال جنگ."
- اما چرا به شهرهای بزرگ حمله می‌کنند؟
در حمله انتحاری به فعالان سیاسی جوان در سوروچ (نزدیک مرز ترکیه با سوریه) ۳۲ نفر کشته شدند
حمله اخیر داعش به فرودگاه آتاتورک یادآور بمب‌گذاری فرودگاه بروکسل در ماه مارس است. فرودگاه جایی است که ترک و خارجی هم‌زمان کشته می‌شوند.
پیش از این، پ‌ک‌ک عمدتا علیه هدف‌های دولتی و نظامی در جنوب‌شرقی ترکیه عملیات انجام می‌داد. اما گروه تاک تندتر است و ظاهرا روی آنکارا و استانبول تمرکز کرده.
مارک لوئن، خبرنگار بی‌بی‌سی در ترکیه، می‌گوید تاک چند سال نسبتا ساکت بود اما به دنبال ناکامی آتش‌بس دوباره فعال شده.
دولت ترکیه بین پ‌ک‌ک و انشعاب تندترش فرقی قایل نیست. می‌گوید اعضای مشترک دارند. بمب‌گذاری ماه مارس در آنکارا تا حدی این استدلال را تقویت می‌کند، چرا که – به گفته مقام‌های ترکیه – بمب‌گذار به پ‌ک‌ک پیوسته بود و در سوریه آموزش دیده بود.
- سهم جنگ سوریه در این میان چیست؟
ترکیه مدت‌هاست در جنگ سوریه گیر افتاده. آقای اردوغان از نخستین حامیان گروه‌های مخالف دولت سوریه بود، و از همان آغاز خواستار برکناری بشار اسد شد.
اما ادامه درگیری‌ها در سوریه که موجب شد نیروهای کرد کنترل بخش‌هایی از شمال سوریه را به دست بگیرند، دولت آقای اردوغان را بیش‌ازپیش نگران کرده. او نگران اوج‌گیری حزب اتحاد دموکراتیک و شاخه نظامی آن یعنی یگان‌های مدافع خلق در کردستان سوریه است.
برهان‌الدین دوران، رئیس یک مؤسسه تحقیقاتی نزدیک به دولت ترکیه، می‌گوید: "پ‌ک‌ک و حزب اتحاد دموکراتیک موجودیت ترکیه را تهدید می‌کنند. جای تردید نیست که این دو گروه یک چیزند."
سال ۲۰۱۴ سه منطقه اعلام خودمختاری کردند. سال ۲۰۱۵، یگان‌های مدافع خلق نیروهای داعش را از مرز سوریه و ترکیه عقب راندند و بر منطقه‌ای به طول حدودا ۴۰۰ کیلومتر مسلط شدند.
گروه کرد تاک مسئولیت حمله ماه ژوئن در مرکز استانبول را به‌عهده گرفت
سپتامبر ۲۰۱۵ که مداخله نظامی روسیه در سوریه آغاز شد، نیروهای کرد در سوریه خود را هم‌راستا با ارتش سوریه و نیروهای روس دیدند و موفق شدند تا نقاطی در شمال حلب پیش‌روی کنند. حالا بخش بزرگی از مرز سوریه و ترکیه دست گروه‌های کرد است – جز صد کیلومتر. بی‌دلیل نیست که دولت فدرال تشکیل داده‌اند.
فهمی کورو، از تحلیل‌گران سیاسی ترکیه، می‌گوید "حکومت نگران تحرکات مشکوک کردها در مرز است. تحرکاتی که خلاف منافع ملی ماست."
بخشی از مشکل ترکیه – به‌عنوان عضو ناتو – این است که ایالات متحده به‌رغم آن‌که پ‌ک‌ک را گروهی تروریستی می‌داند، آن سوی مرز ترکیه، در سوریه، از یگان‌های مدافع خلق کردستان حمایت می‌کند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
افزودن دیدگاه جدید