آیا حمایت "مشروط" نظام از دولت روحانی به موفقیت مذاکرات لطمه خواهد زد؟

خطبه های هماهنگ شده این هفته نماز های جمعه در سراسر کشور و سپس سخنان روز شنبه رهبر جمهوری اسلامی درباره سیاست جدید خارجی دولت حسن روحانی کمابیش نشان داد که هسته سخت حاکمیت جمهوری اسلامی -که در زبان سیاست مردان "نظام" نام گرفته است- به سیاست جدید دولت میانه روی حسن روحانی با نگرانی و تردید مینگرد، ولی قصد دارد با اکراه بدان تمکین کند.

امامان جمعه در خطبه های خود و نیز سخنرانان پیش از خطبه ها همگی ابتدا استراتژی جدید دولت را مبنی بر تعامل با جهان مورد تایید قرار دادند و سپس بلافاصله کوشیدند با پر رنگ کردن خط قرمز های نظام هشدار دهند که تعامل آری ، اما اعتماد و سازش نه!
آیت الله خامنه ای در سخنان فردای نماز جمعه ها به وضوح اعلام کرد که از "تحرک دیپلماسی دولت " و آنچه در سفر اخیر گذشت حمایت می کند ، ولی همزبان و هماهنگ با تقریباً همه خطیبان نماز جمعه یادآوری کرد که به آمریکائی ها بدبین است و اعتمادی به آنها ندارد. او سپس – بر خلاف عرف دیپلماتیک در مذاکرات خارجی – از این موضوع صرفنظر نکرد که در تایید سخنان پاره ای شخصیت های معروف به رادیکال در حاکمیت ، از جمله فرمانده سپاه ، این تذکر را همدر سطح علنی مطرح کند که برخی اقدامات در این سفر به نظر وی بجا نبوده است. همین امروز (یکشنبه) مشاور نماینده ولی فقیه در سپاه پاسداران با اشاره به همین تذکر رهبری به دولت ،دوباره تاکید کرد که ما باید همواره نگاه بدبینانه و "بی اعتمادی به دشمن" را در دیپلماسی خود لحاظ کنیم.
شاید بتوان گفت که چکیده و پیام اصلی خطبه های نماز جمعه را ، آیت الله خامنه ای همچون مرزهای جدیدی میان نظام و دولت روحانی بار دیگر ترسیم کرد.
این در حالی است که جناح تندروی محافظه کاران با استفاده از فرصت نماز جمعه ها – شاید بقصد نشان دادن تفاوت دیدگاههایشان با امامان جمعه - دستجاتی را برای تظاهرات پس از نماز جمعه تدارک دیده بودند که با شعار مرگ بر آمریکا و اتش زدن پرچم آمریکا و نیز پوستر های باراک اوباما صحنه های نمایشی متعددی در تهران و چند شهر بزرگ دیگر بر گزار کردند. سایت رجانیوز حتی نوشت که غلضت ضد آمریکائی تجمعات این هفته نماز جمعه ها بیشتر از همیشه بوده است. به ادعای این سایت خبری مردم همه جا نشان دادند که با سیاست های سازشکارانه با آمریکا موافق نیستند.
براستی نیروهای مخالف با تعامل با غرب و بویژه با آمریکا چه وزنی در مجموعه حاکمیت دارند؟ آیا اعلام حمایت مشروط رهبری از مذاکره ، میان او و طرفداران تندروی ضد آمریکائی اش فاصله انداخته است؟ کدام بخش از این نیروها به دلایل ایدئولوژیک با آمریکا مخالفند و به شعار این هفته خود در جلوی دانشگاه تهران : "سازشکاری با شیطان   خیانت است به قرآن"پایبندی اعتقادی دارند؟ همین چند روز پیش صادق زیبا کلام در یک برنامه تلویزیونی آمریکا ستیزان را به دودسته آمریکا ستیزصادق و "آمریکا ستیزکاسب " تقسیم کرد و نتیجه گرفت که گروه دوم با سود های کلان میلیونی در سالهای اخیر و بهره گیری از منافع ناشی از تحریم ها به هیچ عنوان حاضر به تغییر شعار و عقیده نخواهد بود.
در مجلس اسلامی نیز بر اثر سیاست جدید دیپلماسی دولت شکاف افتاده است و در هفته ای که گذشت دو اطلاعیه متفاوت ، یکی در تایید کامل اقدامات دولت – با دویست و سی امضاء – و دیگری با امضای فراکسیون اصولگرایان منتشر شد که دومی محتوائی کاملاً شبیه خطبه های نماز جمعه داشت.
آیا می توان این تحرکات و صف بندی ها را آرایش قوای جدیدی در صحنه شطرنج کشور حول محور دیپلماسی مذاکره با غرب محسوب کرد ؟
در گفتگوئی با مهران براتی فعال سیاسی جمهوری خواه در آلمان و نجات بهرامی تحلیلگر مسائل سیاسی در تهران می کوشیم برای برخی از این پرسش ها پاسخی بیابیم.
*مهران براتی اظهار عقیده می کند که تصمیم به تغییر سیاست در قبال ایالات متحده آمریکا یک تصمیم مجموعه نیرو های مقتدر نظام بوده است. به همین دلیل هم سخنان روز شنبه آیت الله خامنه ای را تنها سخنانی نابهنگام توصیف می کند که در دوران نا مناسبی مطرح شده است . او اضافه می کند که اهمیت زیادی برای این سخنان قائل نیست.
بنظر براتی در مجموعه حاکمیت ایران سپاه پاسداران بیشترین علاقه و توجه را به بهبود روابط با آمریکا دارد. بدلیل این که هشتاد در صد اقتصاد صنعتی و تولید و توزیع مملکت در دست آنها ست و در این سالهای تحریم بخش اعظمی از مراکز تولیدی اش تعطیل شده ، در آمد هایش بشدت پائین آمده ..."و بنظر من نگرانی از دست دادن این بنیان اصلی اقتدار سپاه در مملکت، انها را وادار به تغییر سیاست کرده است."
بعقیده مهران براتی انتخاب این سیاست جدید نتیجه یک تغییر توازن نیرو در درون نیروهای حاکم بر ایران است. بنظر او الان دیگر در ایران قدرت دو گانه وجود ندارد . بهمین دلیل نیز نسبت به آینده مذاکرات میان ایران غرب ، جای نگرانی وجود ندارد. براتی اعتقاد دارد که صداهای گوناگونی که در ایران حول این موضوع شنیده می شوند مربوط به منافع (اقتصادی ) گوناگون است ولی در مجموع تصمیم سیاسی را نظام گرفته است.
*نجات بهرامی برعکس اعتقاد دارد که سخنان تایید آمیز رهبری نکته تازه ای نبوده است و ایشان قبلاً در مورد دولت خاتمی هم بطور کلی این اظهارات تایید آمیز را مطرح میکردند. بنظر بهرامی بخش پراهمیت سخنرانی آیت الله خامنه ای همان یک جمله کوتاه و اظهار نارضایتی نسبت به برخی اتفاق ها در این سفر بوده است. این جمله ، بنظر بهرامی نشان می دهد که ایشان باز هم مثل زمان آقای خاتمی ،بر یک رابطه کنترل شده و یک مذاکرات در سطح بسیار پائین تر از روسای جمهور اعتقاد دارد. بنظر نجات بهرامی عادی سازی رابطه ایران و آمریکا از نظر رهبر جمهوری اسلامی خیلی زود است.
با همین اعتقاد است که بهرامی فکر می کند کسانی که هم اکنون شعار مرگ بر آمریکا سر می دهند فاصله زیادی با آیت الله خامنه ای ندارند. بنظر او اکثر قریب به اتفاق نیرو های موسوم به رادیکال اگر واقعاً تغییر موضع ملموسی در دیدگاه رهبری جمهوری اسلامی ببینند کاملاً مطیع اند و او فکر نمی کند علیرغم نظر ایشان باز هم به اقداماتشان ادامه دهند.
نجات بهرامی می گوید من امیدوارم که صحبت آقای مهران براتی درست باشد و سیاست جدید تصمیم کلیت نظام باشد، اما متاسفانه شواهد این را نشان نمی دهند و احتمال اینکه در ماههای آینده این تقابل تند تر شود و حتی دولت آقای روحانی از این سیاست کوتاه بیاید کاملاً وجود دارد.
به این گفتگو ی شنیدنی گوش کنید.