تیک‌تاک و رؤیای ثروت در جهان عرب

 

محمد غندور هر روز چهار ساعت با موبایل خود برای تولید ویدیوهای جدید تیک‌تاک وقت می‌گذارد. او می‌گوید که نتیجه بسیار سودمند است و درآمد ماهانه‌ای بین ۱۰۰۰ دلار تا ۳۰۰۰ دلار برای او به همراه دارد.

اگرچه تیک‌تاک تنها منبع درآمد او نیست، اما یک منبع ضروری است. او می‌گوید بسیاری از افرادی که او می‌شناسد تا ۱۰ هزار دلار از این اپلیکیشن اشتراک‌گذاری ویدیو درآمد کسب می‌کنند.

محمد می‌گوید او و تیک‌تاکرهای مانند او از طریق «صندوق سازندگان» تیک‌تاک - که به وسیله آن به تولیدکنندگان برتر محتوا پول پرداخت می‌شود - و با همکاری با بِرَندها برای ارسال محتوای حمایت‌شده یا فروش خدمات و مشاوره از طریق این پلتفرم، از این اپلیکیشن درآمد کسب می‌کنند.او می‌گوید تولید ویدئوهای تبلیغاتی برای محصولات فناوری می‌تواند هر بار تا ۶۰ درصد ارزش محصول را برای او به ارمغان بیاورد.

مخاطبان محمد از طریق ویدیوهای آموزشی در زمینه بازاریابی دیجیتال می‌آیند که بیش از نیم میلیون دنبال‌کننده را جذب می‌کند و همه یک رؤیا دارند: چگونه به سرعت ثروتمند شویم.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، تعداد افراد بیکار در جهان عرب در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۴.۳ میلیون نفر بود که بیشتر آنها جوان بودند. از آنجایی که تلفن‌های همراه دسترسی به دوربین‌ها و اپلیکیشن‌های پیشرفته‌ای مانند تیک‌تاک را فراهم می‌کند که ویرایش و اشتراک‌گذاری ویدیوها را ساده می‌کند، برای بسیاری، چشم‌انداز شهرت و ثروت با فشردن یک دکمه وسوسه‌انگیز است.

در سال‌های اخیر، تولیدکننده محتوا و اینفلوئنسر به عنوان‌های شغلی رایج تبدیل شده‌اند و درآمد بسیار بیشتری برای تعداد کمی از کاربران بسیار موفق رسانه‌های اجتماعی نسبت به بسیاری از کاربران سنتی به همراه دارد.

 

محمد، یک مصری مقیم عربستان سعودی، همسن من و ۳۰ ساله است و تقریباً ۱۰ برابر زمانی که روزنامه‌نگار مستقر در جهان عرب بودم، درآمد دارد.

اسماعیل الابرص، چهره مشهور تیک‌تاک می‌گوید: «اگر بخواهید می‌توانید ۱۰ هزار دلار در ماه از تیک‌تاک به دست آورید، همه اینها به دنبال‌کنندگان و محتوای تولیدی شما بستگی دارد.»

اسماعیل - که نام مستعار او «الخال»، یا «دایی» در عربی است - تقریباً یک میلیون دنبال‌کننده دارد.

این اینفلوئنسر ۵۰ ساله لبنانی نیز مانند محمد از تعداد بازدیدهای ویدیوهایش در تیک‌تاک درآمد کسب می‌کند، اما به روشی متفاوت درآمد بیشتری نیز به دست می‌آورد. او برای کسانی است که به دنبال فرصت‌های شغلی، مهاجرتی و بورسیه هستند، محتوا تولید می‌کند.

درآمد اسماعیل از طریق کاربرانی به دست می‌آید که پس از تماشای ویدئوهای او به دنبال مشاوره فردی هستند. او به من می‌گوید اگر تو همین کار را می‌کردی می‌توانستی در چند روز بیشتر از حقوق ماهیانه‌ات درآمد داشته باشی. او می‌افزاید: «تجربه خود را در ازای پول بفروش. این یک بازی برد-برد است.»

اما ماجرا به ندرت چنین است.

دردسر

مسیر تیک‌تاک در جهان عرب اغلب اینفلوئنسرها را به ثروت و شهرت نمی‌رساند و حتی برخی از آنها را طی جنجال‌هایی به زندان کشانده است.

دو زن مصری سازنده محتوای تیک‌تاک، حنین حسام و مواده الادهم، پس از محکوم شدن به «قاچاق انسان» به ترتیب به سه و شش سال زندان در مصر محکوم شدند - اتهاماتی که هر دو آنها را رد کردند.

 

فعالان حقوق بشر می‌گویند که این دو زن در طرح سرکوب مقام‌های مصری برای مقابله با اینفلوئنسرهای زن در رسانه‌های اجتماعی هدف قرار گرفتند و اتهام‌های وارده به آنها ناقض حقوق حریم شخصی، آزادی بیان و عدم تبعیض علیه آن‌ها بود.

همه ادعاهای مبنی بر کسب درآمدهای هنگفت را هم نمی‌توان راستی‌آزمایی کرد.

شیما، یک اینفلوئنسر ۱۹ ساله مراکشی می‌گوید که ویدئوهای زنده او در تیک‌تاک پول زیادی تولید نمی‌کنند. اگرچه او از بیان میزان درآمدش خودداری می‌کند، اما می‌گوید که کانال یوتیوب او بیشتر از حساب تیک‌تاک او درآمد کسب می‌کند.

او می‌گوید که حساب‌های تیک‌تاک خود را برای جذب دنبال‌کنندگان به سایر حساب‌های رسانه‌های اجتماعی خود نگه داشته است.

مانند تمام پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی، هر کسی دنبال‌کنندگان بیشتری داشته باشد، می‌تواند درآمد بیشتری کسب کند. اما تیک‌تاک از این نظر منحصر به فرد است که برای تحقق این امر نیازی به میلیون‌ها دنبال‌کننده ندارد.

اکانت‌هایی با ۵۰ هزار تا ۱۵۰ هزار دنبال‌کننده به عنوان «میکرو اینفلوئنسر» در نظر گرفته می‌شوند و برای کسب درآمد مستقیم از تیک‌تاک باید حداقل ۱۰۰ هزار کاربر در ۳۰ روز گذشته ویدئوهای آنها را تماشا کرده باشند.

این واقعیت که تیک‌تاک محتوا را برای همه کاربران، و نه تنها کسانی که یک حساب خاص را دنبال می‌کنند، منتشر می‌کند، دسترسی پیدا کردن به مخاطبان وسیع‌تر را تسهیل می‌کند.

پایگاه کاربری جوان

به گفته اسماعیل و محمد، روند جدیدی برای تولید درآمد در میان کاربران جوانی وجود دارد که از دیگران می‌خواهند از پروژه‌هایشان حمایت کنند.

اخیرا، فیا یونان، خواننده جوان سوری، حدود ۲۵۰ هزار دلار کمک مالی از کاربران شبکه‌های اجتماعی برای ضبط یک آهنگ جمع آوری کرده است.

اما رامی عساف، محقق اقتصاد دیجیتال در دانشکده مطالعات شرقی و آفریقایی در لندن، می‌گوید که تعداد افرادی که از تیک‌تاک کسب درآمد می‌کنند اغلب اغراق‌آمیز است و میزان پولی که به دست می‌آورند همیشه دقیق نیست.

او می‌گوید: «یک درصد از کاربران سود زیادی به دست آورده‌اند، اما ۹۹ درصد از کاربران به دلیل نداشتن دنبال‌کننده، درآمد چندانی کسب نمی‌کنند. در نتیجه، شرکت‌ها از آنها برای تبلیغ استفاده نمی‌کنند و هیچ کمک مالی یا اشتراکی برای آنها ارسال نمی‌شود. فقط کاربران محبوب می‌توانند درآمد کسب کنند.»

اگرچه شیما ۱.۲ میلیون دنبال‌کننده برای خاطرات روزانه خود در تیک‌تاک دارد، اما می‌گوید درآمد او از این اپلیکیشن چندان زیاد نیست.

اطلاعات مشخصی در مورد تعداد کاربران تیک‌تاک در جهان عرب وجود ندارد، اما سخنگوی این شرکت در خاورمیانه گفت که بیش از ۲ میلیارد کاربر در سراسر جهان این اپلیکیشن را دانلود کرده‌اند.

بایت‌دانس، صاحب تیک‌تاک، اعلام کرد ۴۱ درصد از کاربران آنها بین ۱۶ تا ۲۴ سال سن دارند، جمعیتی که حدود ۳۰ درصد از جمعیت جهان عرب را تشکیل می‌دهد.

به نوشته وب سایت استاتیستا در فوریه ۲۰۲۰، اپلیکیشن تیک‌تاک حدود ۵۰.۴ میلیون دلار از طریق هزینه‌کرد کاربران در آن ماه تولید کرده است.

در همین حال، بزرگترین برنده این ولع برای تیک‌تاک، بایت‌دانس است. این شرکت اعلام کرد که درآمد خود را در سال گذشته دو برابر کرده و به ۳۴.۳ میلیارد دلار رسانده است.