این نهاد ناظر بر وضعیت حقوق بشر در گزارشش با تمرکز بر وضعیت نگهداری، شیوه‌های بازجویی‌ها و شکنجه زندانیان سیاسی در این بازداشتگاه‌های مخفی به مواردی از این شکنجه‌ها از جمله تجاوز، اعدام ساختگی، ضرب و شتم و فشار بر خانواده اشاره کرده است.

شبکه حقوق بشر کردستان برای تهیه این گزارش با افرادی گفت‌وگو کرده که خود پیشتر در این بازداشتگاه‌ها حبس بوده‌اند.

بر اساس این گزارش، وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی و سازمان اطلاعات سپاه "ضمن به‌کارگیری بازداشتگاه‌های سابق ساواک و ساخت بازداشتگاه‌های جدید به بازداشت، شکنجه و پرونده سازی برای فعالان کُرد ادامه دادند".

این گزارش می‌افزاید اکثریت قریب به اتفاق مدیران کل اداره اطلاعات چهار استان، آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه و ایلام از مناطق دیگر به این استان‌ها می‌روند.

بر اساس این گزارش "وزارت اطلاعات در هر یک از مراکز استان‌ها دارای یک بازداشتگاه‌ مرکزی بوده که معمولا کلیه بازداشت‌شدگان از مناطق مختلف به این بازداشتگاه مرکزی منتقل شده و مورد بازجویی قرار می‌گیرند. اداره اطلاعات هر شهرستان نیز در محل اداره‌ خود دارای یک بازداشتگاه کوچک است".

"بازداشتگاه‌های سازمان اطلاعات سپاه در بیشتر موارد در قرارگاه‌های این نهاد نظامی-امنیتی قرار دارد و در برخی موارد خاص، تعدادی ویلا در مناطق مسکونی به عنوان بازداشتگاه جهت بازجویی از اتباع کشورهای خارجی و پرونده‌های فوق محرمانه مورد استفاده قرار می‌گیرد".

شکنجه از تجاوز تا اعدام ساختگی

این نهاد حقوق بشری از قول یکی از بازداشتی‌های بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه نوشته "به محض ورود به داخل سلول انفرادی با ابعاد طولی ۲ متر در ۸۰ سانتیمتر با ارتفاع ۳ متر منتقل شدم. سلولی با یک تکه درب آهنی و مجهز به دوربین مدار بسته با توالتی اوپن که از سوی دوربین تعبیه شده در سقف کنترل می‌شد. سلول‌هایی خشک و بی‌روح با سنگ‌هایی خشک و مرده گرانیتی. آنجا همه چیز برای تجربه یک مرگ تدریجی مهیا شده است".

در این گزارش به نقل از فعالان کردی که نام‌های آنها مخفی مانده است به تجربه این افراد از شکنجه‌های مرسوم در بازداشتگاه‌های اطلاعات سپاه ارومیه اشاره شده است، از جمله: وصل کردن وزنه به بیضه، آویزان کردن به سقف، ضرب و شتم با شلنگ و چماق و همچنین تهدید به تجاوز.

در این گزارش درباره بازداشتگاه ۸۱ رمضان مشهور به بازداشتگاه المهدی اطلاعات سپاه آمده: "در چندین مورد دیگر بازجویان امنیتی جهت اخذ اعترافات اجباری به متهم القاء می‌کنند که قصد تیرباران او را دارند".

در سال‌های گذشته نهادهای حقوق بشری بارها گزارش‌ دادند که متهمانی پس از دستگیری در این بازداشگاه‌ها جان خود را از دست داده‌اند. ناصر عیسی‌زاده شهروند اهل سلماس، ابراهیم لطف‌اللهی فعال دانشجویی کُرد، سارو قهرمانی از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری دی‌ماه ۱۳۹۶ در سنندج از جمله این افراد بودند.

محمد حسین رضایی، زندانی سیاسی سابق کُرد که در سال ۱۳۹۰ بعد از زخمی شدن توسط نیروهای سپاه پاسداران بازداشت شده بود از تجربه‌اش در بازداشتگاه اداره اطلاعات سنندج به شبکه حقوق بشر کردستان گفته است "بعد از ۲۹ روز نگهداری در بازداشتگاه قرارگاه شهرام‌فر سپاه به بازداشتگاه اطلاعات منتقل شدم. علیرغم اینکه پایم به تازگی عمل شده بود تنها به دلیل اینکه در داخل سلولم سرودهایی را زمزمه کرده بودم من را به زیرزمین این بازداشتگاه منتقل کردند و به شدت شکنجه کردند. نگهبان‌ها بعد از انتقال من به زیرزمین، من را در آنجا روی تختی خواباندند. هر دو دستم به گوشه‌های تخت بسته و پاهایم نیز با پابند بسته شده بودند و با کابل به کف پاهایم شلاق می‌زدند. بارها ضرب و شتم من به دلایل گوناگون ادامه پیدا کرد و در اثر این شکنجه‌ها، بینی و چند دنده قفسه سینه‌ام به شدت آسیب دیدند".

در این گزارش همچنین به تجربه زینب جلالیان، از بازداشتگاه اداره اطلاعات کرمانشاه اشاره شده که او در آن می‌گوید "یکی از بازجوهایم بعد از ناکامی در اخذ اعترافات ساختگی اعلام کرد که می‌خواهد من را صیغه کند. به همین خاطر به زور تلاش می‌کرد انگشتری را روی یکی از انگشتانم بیاندازد. من هم جهت جلوگیری از این کار مجبور شدم با لگد به او ضربه‌ای بزنم که این سبب شد که چند نفری که در آنجا حاضر بودند به من حمله کنند و تا حد بیهوشی من را مورد ضرب و شتم قرار بدهند".

شبکه حقوق بشر کردستان به نقل از زنی که چند سال پیش به اتهام جاسوسی برای یک نهاد اطلاعاتی وابسته به یکی از احزاب موجود در اقلیم کردستان عراق بازداشت شده نوشت که دستکم دو ماه در این بازداشتگاه "از سوی یک روحانی در این بازداشتگاه مورد تجاوز قرار گرفته است".

در سال‌های گذشته گزارش‌هایی از کشته شدن شهروندان و زندانیان در زندان‌های جمهوری اسلامی به دست نیروهای امنیتی منتشر شده است. مقامات مسئول در مواردی از تحویل جسد خودداری کرده و امکان تحقیقات و خاکسپاری را از خانواده قربانیان سلب کرده‌اند.