: دیروز، جمعه ۱۸ فروردین ۱۴۰۲، چهل و چهارمین سال اعدام، و یا قتل مرحوم امیر عباس هویدا توسط صادق خلخالی، نخست وزیر و دولتمرد رژیم محمد رضا شاه بود. 

به گمان من، مستقل از جنبه غیر انسانی‌ آن -- چون من با اعدام به هر دلیل و بهانه‌ای مخالفم -  اعدام و یا قتل او یکی‌ از بزرگترین اشتباهاتی بود که در اوایل انقلاب اتفاق افتاد. مرحوم هویدا سالها یکی‌ از مقامات برجسته رژیم شاه بود؛ مورد حمایت فرح پهلوی بود؛ تمامی شواهد دال بر این بودند و هستند که او فاسد اقتصادی هم نبود، و از مهمترین اسرار و تحولات درونی‌ رژیم شاه و دربار پهلوی آگاه بود. البته، مرحوم هویدا در حد قدرت خود مسئولیت نیز داشت، ولی‌ همانطور که گفته میشود خودش گفته بوده، میخواسته تمامی اسرار و ماجرا‌های آن دوران را برای مردم بازگویی کند.

مرحوم هویدا در آغاز تظاهرات تصور نمیکرد که انقلاب شده و رژیم شاه سرنگون شود. چند ماه بعد که سران رژیم شاه یکی‌ بعد از دیگری ایران را ترک کردند، او پیشنهاد شاه برای سفارت ایران در بلژیک را هم نپذیرفت، و ظاهرا آنقدر به بی‌ گناهی خود معتقد بود که حتی وقتی‌ کسانی مثل مرحوم داریوش همایون پنهان شده و بعد از ایران خارج شدند، او در ایران ماند. 

یک نکته مهم این است که بعد از کشتار مردم در میدان ژاله در شهریور ۱۳۵۷، مرحوم هویدا در اعتراض به آن از وزارت دربار استعفا داد. نکته مهم دیگر این است که بسیاری از کسانی که حال انقلابی‌ دو آتشه علیه جمهوری اسلامی شده ا‌ند، در زمان قتل و یا اعدام مرحوم هویدا با سکوت خود رضایت خودرا نشان دادند.

یکی‌ از اسرار مرگ مرحوم هویدا برای سال‌ها این بود که جسد او در کجا به خاک سپرده شده است. چون پدر مرحوم هویدا بهائی بود، بسیاری ادعا میکردند که جسد مرحوم هویدا به اسرائیل انتقال یافته و در آنجا دفن شده است. ولی‌، خانم دکتر فرشته  انشاء، که نوه خاله مرحوم هویدا بود، و در آن زمان متخصص جنین شناسی‌ و دانشیار دانشکده پزشکی‌ دانشگاه تهران بودند، گفتند که جسد مرحوم هویدا به مدت نزدیک به ۲ ماه و نیم در سردخانه بود، و سر انجام با نامی‌ دیگر در بهشت زهرا در ۳۱ خرداد ۱۳۵۸ به خاک سپرده شد. ایشان گفته ا‌ند که نشانه‌هایی‌ بر روی سنگ قبر ایشان گذاشته شده است که نشان میدهد که مزار ایشان است.

آقای مهرداد خدیر، روزنامه نگار داخل کشور که در وبسایت "عصر ایران" مینویسند، در پژوهشی خوب، مزار مرحوم هویدا [عکس زیر] را کشف کردند. بر روی سنگ نوشته شده "حاج آقا عباس وحداد،" یعنی‌ نام فامیلی تغییر کرده است. همچنین ذکر شده است که متوفی فرزند حبیب الله و متولد ۱۲۹۷ بوده است که هر دو صحیح هستند. معمولاً بر روی این چنین سنگ‌هایی‌ مینویسند، "پدری مهربان،" ولی‌ بر روی این سنگ چنین چیزی نوشته نشده، چون مرحوم هویدا فرزندی نداشت.

مرحوم هویدا به تعبیری یکی‌ از قربانیان شاه بود. شاه و خانواده و حامیان درجه اول او میلیارد‌ها دلار را دزدیدند و از کشور خارج شدند، و امثال مرحوم هویدا را که فقط اوامر او را اجرا میکردند پشت سر گذاشتند تا کشته شوند.