بر اساس یک نظرسنجی جدید، اکثر مردم عراق می‌گویند که وضعیت این کشور از زمان تهاجم به رهبری ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ بدتر شده است.

این در حالی است که بیستمین سالگرد سرنگونی‌رئیس جمهور صدام حسین در این کشور نفت‌خیز خاورمیانه از راه رسیده است.

مؤسسه‌ بین‌المللی گالوپ یک سازمان نظرسنجی غیرانتفاعی جهانی است که این نظرسنجی‌ رو در رو را در تمامی ۱۸ استان عراق انجام داده است و جمعیت مخاطب در سراسر کشور نمونه‌ای متشکل از ۲۰۲۴ فرد بزرگسال در فوریه سال ۲۰۲۳ بوده است.

وقتی از وضعیت فعلی عراق در مقایسه با پیش از حمله آمریکا پرسیده شد، ۶۰ درصد پاسخ دهندگان گفتند که وضعیت بدتر شده است، در حالی که ۴۰ درصد گفتند که بهبود یافته است.

اکثریت عرب شیعه عراق پس از سال ۲۰۰۳ از نظر سیاسی قدرتمند شدند و این امر باعث ایجاد خشم در میان اعراب سنی، کردها و سایر اقلیت‌های عراق شد

و این شکاف فرقه‌ای در این نظرسنجی با اکثریت مسلمانان سنی، حدود ۵۴ درصد، قابل مشاهده است که معتقدند زندگی در زمان صدام حسین بهتر بود.

با وجود این ارزیابی تیره و تار، نشانه‌هایی از پیشرفت وجود دارد. تنها یک نفر از هر سه پاسخ‌دهنده، وضعیت امروزی عراق را «فقیر» توصیف می‌کنند.

وقتی گالوپ اینترنشنال در آرشیو سال ۲۰۰۳ خود پاسخ به همین سوال را جستجو کرد، متوجه شد که از هر سه عراقی تقریباً دو نفر همین پاسخ را داده بودند.

یک مرد ۴۵ ساله ساکن استان انبار به تیم نظرسنجی گفت: «تعیین اینکه آیا وضعیت بهتر شده یا بدتر شده است دشوار است. تغییرات امید می‌آورد و ما تمایل داریم گذشته را فراموش کنیم. ممکن است اقتصاد بهبود یافته باشد اما تولید و امنیت کاهش یافته است.»

ایالات متحده در سال ۲۰۰۳ به عراق حمله کرد و معتقد بود این کشور «سلاح‌های کشتار جمعی» دارد و رژیم صدام حسین تهدیدی برای امنیت جهانی است.

اما هیچ مدرکی مبتنی بر وجود سلاح‌های کشتار جمعی پیدا نشد. در عوض، این جنگ منجر به کشته شدن صدها هزار عراقی و بی‌ثباتی پایدار در کشور شد.

علیرغم توجیه و دفاع دولت ایالات متحده، به نظر می‌رسد بسیاری از عراقی‌ها در مورد انگیزه‌های واقعی آغاز جنگ تردید دارند.

حدود ۵۱ درصد از مردم عراق معتقدند که ایالات متحده برای سرقت منابع عراق به آن حمله کرده است.

این احساسات در استان‌های جنوب شرقی و استان انبار که سرشار از نفت و گاز هستند، شدیدتر است.

در همین حال، ۲۹ درصد از افراد شرکت‌کننده در نظرسنجی معتقدند که هدف از این تهاجم سرنگونی رژیم صدام حسین بوده است. دلایل دیگر، مانند خدمت به منافع پیمانکاران دفاعی ایالات متحده، مبارزه با تروریسم و آوردن دموکراسی به عراق، گزینه‌های با محبوبیت کمتری بودند.

به دنبال حمله به عراق به رهبری آمریکا، گروه‌های شبه‌نظامی فرقه‌گرا به خیابان‌ها ریختند. ایران در همسایگی عراق راه نفوذی پیدا کرد به ویژه که ۶۰ درصد از جمعیت عراق مسلمانان شیعه هستند که مدت‌های درازی در حکومت صدام حسین سرکوب شده بودند.

با ظهور داعش که در میان جمعیت محروم سنی در شمال کشور حامیانی یافت، نبرد جدیدی برای روح عراق در سال ۲۰۱۴ آغاز شد. بغداد از حمایت نظامی شدید ایالات متحده و متحدانش برخوردار شد و داعش در سال ۲۰۱۸ بیرون رانده شد. از آن زمان، چیزی شبیه به ثبات، بازگشته است.

بر اساس این نظرسنجی، عراقی‌ها در مورد آینده مشارکت ایالات متحده در کشورشان اختلاف نظر دارند. تعداد سربازان ایالات متحده در اوج افزایش در سال ۲۰۰۷ به حدود ۱۷۰ هزار نفر رسید و امروز تقریباً ۲۵۰۰ سرباز در این کشور حضور دارند.

پاسخ‌دهندگانی که در بخش جنوبی عراق زندگی می‌کنند، طرفدار خروج فوری ایالات متحده هستند، در حالی که پاسخ‌دهندگان در بخش شمالی، از جمله اقلیم کردستان عراق، معتقدند که سطحی از حضور ایالات متحده ضروری است.

حدود ۷۵ درصد از شیعیان عراقی مشارکت‌کننده در نظرسنجی، ورود نیروهای ائتلاف آمریکایی را بد می‌دانند. آنها از روسیه به عنوان یک متحد سیاسی و امنیتی حمایت می‌کنند. با توجه به روابط نزدیک تهران و مسکو، این موضوع در یک منطقه ناآرام عجیب نیست.

از نظر اقتصادی، چین در سال‌های اخیر نقش پررنگ‌تری در خاورمیانه داشته است، هرچند این منطقه به طور سنتی زیر چتر امنیتی ایالات متحده قرار داشته است. پکن اخیراً از «تنش‌زدایی» میان ایران و عربستان سعودی خبر داد و این دو کشور برای از سرگیری روابط دیپلماتیک موافقت کردند.

اما آینده برای جوانان امیدبخش نیست - و این را به روشنی می‌شد در جنبش اجتماعی تشرین (یا اکتبر) دید که در سال ۲۰۱۹ در خیابان‌های بغداد آغاز شد و با خشونت سرکوب شد.

۴۷ درصد از عراقی‌های حاضر در نظرسنجی می‌خواهند بمانند و کشوری جدید بسازند، اما ۲۵ درصد یا یک نفر از هر چهار پاسخ‌دهنده، می‌خواهند آن را ترک کنند.

یک فرد ناشناس شرکت‌کننده در این نظرسنجی گفت: «تعداد فزاینده‌ای از جوانان عراقی، به ویژه مردان ساکن بغداد، آینده بهتری برای خود در خارج از کشور می‌بینند.»

و موقعی که این آمار را بر حسب سن تقسیم کنید، به خودی خود گویاست. تقریباً یک نفر از هر سه نفر عراقی بین سنین ۱۸ تا ۲۴ سال می‌خواهند از کشور بروند - که خود اعتراضی سنگین در برابر طبقه سیاسی این کشور و مشکلات دیرپای فساد است.

اما پیچیدگی‌های عراق را نمی‌توان در آمار خلاصه کرد. برای میلیون‌ها عراقی، دو دهه گذشته با تروما و آشفتگی همراه بوده است.

با این حال نسل جدیدی در حال ظهور است که بار گذشته را به ارث می‌برد و در عین حال تلاش می‌کند آینده‌ای بهتر را شکل دهد.

حداقل ۴۰ درصد جمعیت عراق زیر ۱۵ سال سن دارند و این نسل جوان به نظر می‌رسد که به امنیت اقتصادی و فرصت‌های شغلی علاقه دارند و در عین حال خواهان صلح و ثبات هم هستند.

امید می‌رود که رهبران عراق و حامیان بین‌المللی بتوانند از پس این دشواری‌ها برآیند.

حاشیه خطا به اضافه/منهای ۲.۲ درصد است. این نظرسنجی از نرم‌افزاری استفاده کرده است که انتخاب مصاحبه‌شوندگان را تصادفی می‌کند و شامل مقایسه پاسخ‌ها در مورد پرسش‌های حساس است. بیش از ۵۰ درصد از کارکنان میدانی زن بودند و با زنان مصاحبه کردند.

روزنامه‌نگاری داده: لئونی رابرتسون

طراحی و تصویرسازی: رئیس حسین و اسماعیل منیر

ویراستاران: مایا موسوی و یوهانس دل