بیانیه‌ ۲۳۷ نفر از فعالان دانشگاهی و سیاسی در محکومیت جنایات اسرائیل در غزه

بیانیه‌ ۲۳۷ نفر از فعالان دانشگاهی و سیاسی در محکومیت جنایات اسرائیل در غزه

بنی‌آدم اعضای یک پیکرند… فقط وقتیکه هزینه‍ای نداشته باشد؟
روشنفکران ایرانی و سیاست‌زدگی گزینشی: سکوت در برابر رنج مردم ایران، فریاد برای بحران‌های جهان
در فضای روشنفکری ایران، به‌ویژه در میان برخی فعالان سیاسی و فرهنگی، نوعی رفتار دوگانه و گزینشی نسبت به وقایع جهانی و داخلی شکل گرفته که شایسته‌ نقد و بازنگری جدی است. به‌نظر می‌رسد بخش قابل‌توجهی از این طیف، دچار نوعی «اخلاق گزینشی» شده‌اند که در آن، نه اصول حقوق بشری، بلکه گرایش‌های ایدئولوژیک و گاه ژست‌های سیاسی، معیار داوری قرار می‌گیرد.
بیانیه‌ ۲۳۷ نفر از فعالان دانشگاهی و سیاسی در محکومیت جنایات اسرائیل در غزه، نمونه‌ای گویا از این رویکرد است. فارغ از درستی یا نادرستی محتوای بیانیه، نکته‌ی مهم آن است که چرا همین اشخاص درباره فجایع انسانی و نقض گسترده حقوق بشر در داخل ایران، چنین واکنش منسجم، قاطع و پرشماری نشان نمی‌دهند؟ چرا وقتی مردم ایران در خیابان‌ها برای ابتدایی‌ترین حقوق انسانی خود قربانی می‌شوند، صدایی از این قشر بلند نمی‌شود یا واکنشی نمادین و مبهم ارائه می‌گردد؟
بحران گزینشی‌گری اخلاقی
واقعیت آن است که کشتار غیرنظامیان، کودک‌کشی، محرومیت دارویی و غذایی، تجاوز به خاک و خانه، در هر نقطه‌ای از جهان باید محکوم شود، خواه در غزه باشد یا در کردستان ایران، در اوکراین یا در بلوچستان. اما سکوت در برابر کشتار کولبران، اعدام جوانان معترض، زندان و شکنجه فعالان مدنی، تبعیض سیستماتیک علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی در ایران، نشانگر آن است که دغدغه‌ی حقوق بشر در بسیاری از این موضع‌گیری‌ها نه یک اصل جهانی، بلکه ابزاری سیاسی برای موضع‌گیری در برابر یک طرف ماجراست.
چرا تجاوز به حقوق کردها توسط ترکیه، ایران، سوریه و داعش، هیچ‌گاه جایگاه جدی در بیانیه‌ها و واکنش‌های این قشر نداشته است؟ چرا نسل‌کشی ۸۰۰ هزار نفر در رواندا، یا فجایع در یمن و افغانستان، در تحلیل‌های آنان حتی به‌عنوان خبر هم بازتاب نمی‌یابد؟ پاسخ روشن است: اغلب این واکنش‌ها نه از سر «درد انسانی»، بلکه تابعی از گفتمان‌های مسلط رسانه‌ای، سلیقه‌های سیاسی یا گرایش‌های ایدئولوژیک است.
فرار از مسئله‌ی اصلی: مردم ایران
شاید بزرگ‌ترین تناقض آنجا است که همین چهره‌ها، در حالی که صفحات خود را با تحلیل بحران‌های جهانی پُر می‌کنند، درباره بحران اصلی کشور خود یعنی «حاکمیت ضدبشری جمهوری اسلامی» یا سکوت می‌کنند، یا به کلی‌گویی‌های بی‌خطر بسنده می‌کنند. هیچ تحلیل دقیقی از بحران اقتصادی، فروپاشی اجتماعی، تحقیر زنان، سرکوب اقلیت‌ها، فساد ساختاری، و شکست‌های زیربنایی جمهوری اسلامی از این افراد دیده نمی‌شود. در حالی که رسانه‌های رسمی حکومت در حال فرافکنی بحران‌های داخلی به غزه و اوکراین هستند، روشنفکران نیز به‌شکلی ناخواسته در همان مسیر گام می‌زنند.
در عمل، گویی بحران‌های جهانی به «حاشیه‌ی امنی» برای این گروه تبدیل شده است تا هم ژست اخلاقی بگیرند و هم از پرداختن به بحران داخلی، که مستلزم هزینه و موضع‌گیری صریح علیه قدرت واقعی است، شانه خالی کنند.
ناهماهنگی در دفاع از مظلوم
دفاع از فلسطین یا هر ملت مظلوم دیگر، بدون شک بخشی از وظیفه‌ی انسانی هر وجدان بیداری است. اما وقتی همین افراد، چشم بر مظلومیت هم‌وطنان خود می‌بندند، اعتبار اخلاقی خود را زیر سؤال می‌برند. شاعر ایرانی سعدی، که این بیانیه به او استناد کرده، پیش از آنکه نگران رنج آدمیان در چین و شام باشد، درد همنوع خود را در خانه و وطن خویش فریاد می‌زند. آیا فریاد ما باید از غزه بلند شود، در حالی که دختران ایران در خیابان‌ها جان می‌دهند و هزاران خانواده در سوگ فرزندان خود نشسته‌اند؟
 بازگشت به اولویت‌ها
اگر روشنفکری رسالتی دارد، آن رسالت در گام اول شناخت و حل مسائل جامعه‌ی خود است. اگر صدای روشنفکر از کنار دردهای مردم سر برنیاورد، دیگر چه مشروعیتی برای خود باقی می‌گذارد؟ جهان امروز به درستی به هم پیوسته است، اما عدالت اخلاقی ایجاب می‌کند که «اولویت»، مردمی باشند که ما را به زبان خود صدا می‌زنند، مالیات می‌دهند، از ما حمایت می‌خواهند و زیر چکمه‌ی استبداد هر روز له می‌شوند.
تا زمانی که برخی روشنفکران ایرانی، بحران داخلی ایران را در حاشیه و بحران‌های جهانی را در مرکز توجه خود قرار دهند، نه تنها به مردم ایران، بلکه به مفهوم روشنفکری نیز خیانت کرده‌اند.