مشخصات گفتمان ضد سلطنتی 57 ؛ نقش خليل ملكي در دمکراسی ؛ جنگ سرد؛ فضای باز سیاسی و بهره برداری خمینی ..

احمد شاملو در یک بررسی از شعارهای دوران انقلاب ما را متوجه کلید واژه شعار های انروزگار میسازد که شانه به شانه شعار جمهوری اسلامی وزن داشت . و آن چیزی نبود جز شعار آزادی . اما تجارب فردای آن انقلاب ما را متوجه بی اعتباری این مطالبه نزد نیروهای سیاسی آن روزگار میرساند . میبینیم که چگونه برای این نیروها با آزادی فردی که در سرکوب زنان و طرح حجاب اسلامی مطرح میشود برخورد میشود . نیروهای سیاسی میپذیرند که این نبرد زنان را مرعوب مبارزات ضد امپریالیستی خود کنند و نگذارند وحدت کلام این توهم شکل گرفته از هم بگسلد . مورد بعدی که بسیاری از نیروها در تفاسیر خود از آزادی همانا آزادی های سیاسی را درک می‌نمودند باید پذیرفت که این درک نیز بسیار محدود و حتی در تقابل با خواست آزادی سیاسی یک جامعه دموکراتیک قرار داشت . از همان فردای جایگزین شدن قدرت درخواست آزادی سیاسی از سوی نیروهای سیاسی توام با مطالبه حذف دگر اندیشان خود بود . حذف بازرگان و دولت و عناصری که لیبرال نامیده می‌شدند دومین اقدام نیروهای سیاسی را تشکیل می‌داد . تداوم همین نگاه حذف گرایانه در سالهای بعد ، نیروهای ماندگار در سایه قدرت را به حنجره فرامین سرکوب تبدیل نموده بود . هنگامی که از حکومت میخواستند مخالفین نظام سیاسی را سرکوب کند و پاسداران را مسلح به سلاح سنگین نماید . بنابراین این تصویرسازی از طرح شعار آزادی در دوران انقلاب که چنین مطالبه ای وجود می‌داشت را باید با تردید نگریست . این مطالبه هر چند در گستره شعارهای دوران انقلاب نقش برجسته ای را ایفا می‌نمود ، اما باید پذیرفت درک از این آزادی بسیار مبهم و ناروشن می‌بود . شاید روشن‌ترین وعده سیاسی آن روزگار را در یک داوری بی‌طرفانه سیاسی بشود در نیرویی چون حزب ایران و البته دبیر کل انروزگارش شاپور بختیار
ارزیابی نمود .

کیانوش عزیز
مرا ببخش ، فکر می کنم نیاز به یک ترم مطالعه بر موضوع تفاوت و تشابه نسلی و دیالکتیک رشد و توسعه و تغییر لازم داریم .
البته هم تو و هم من در همان آموزه ها ، کلاس ها آن دوران را گذراندیم ، ولی بد گذراندیم که این چنین عکس بر داشت کردیم و نه فضیلت نقد را به ارث برده ایم و نه آموزه های نفی اخلاق‌مدار و عقل سالار را !
فکر می کنم همچنان ذهنیت دو قطبی شمر و امام حسین و دوست و دشمن و سیاه و سفید و صفر و صد را مروج و مبلغ هستی و برای همین نقد را قربانی نفی بیرحم و غیر منصف و غیر مسئولانه می کنی و این آموزه های بزرگان از همان کلاس هایت و از هگل و دیگران را درک نکردی و شاید برای خوش ایند این و آن بنویسی و بگویی و نه برای سیمای تابناک حقیقت :
ما امروز بر شانه های زخمین پدران و گذشتگان خویش بالیدیم و رشد کردیم » و این همان دیالکتیکی است که خودت استادی و بدون آن شانه های زخمین ، مایی وجود نداشت و ندارد که این تفکر تو در نقد گذشته نیست عزیز.
تفاوت نسلی کار خودش را می‌کند و مسبب رشد است و بدون کهنه ، نو ممکن نیست و تو از نویی در خود سخن میگویی که بسیار کهنه است عزیز !
دوست بزرگوارم کیانوش عزیز !
ساحه عین و پدیده با همه ابعاد و اجزای هستی و با همه هستنده هایش ، زمانی قابل ادراک درست است که به همه اجزایش توجه و دقت شود و کنکاش و کالبدشکافی گردد تا به فهمی دقیق و واقعی تر حاصل گردد ، اما حاصل نگاه و قضاوتت، از منظره نگاهی موردی و موضوعی و تماتیک و دیالکتیک نیست و کاملن ایدئولوژیک مطلق صفر و صدی و یک تصفیه حساب ناشیانه و پر از عصبیت و هیجان غیر علمیست .
من از خودزنی ها و شرمساری های بی اساس و ناموجه و غیرمسئولانه ، همیشه شرمسار زخم شانه های پدران و مادرانم بودم و هستم که شانه های آنها ما را فرارویاند و حال ایستاده بر همان شانه ته کشیدیم و تف بر سیمای شان می اندازیم که حتمن به خودمان بر می گردد !
ج-ع
درود بر تو دوست عزیز دیرینم

"اصلاحات ارضی" (یا تقسیم اراضی) یک خواست همگانی بود و دست کم 20 سال پیش‌تر در جامعه وجود داشته. نگاه کنید به شعر "مفتخورالاعیان" افراشته. گفت و گوی‌ست به شعر میان ارباب و رعیت در سه پرده به زبان گیلکی رشتی. پرده‌ی نخست آن در سال 1322 سروده شده. پرده‌ی دوم و سوم آن در سال 1325 سروده شدند. البته پرده‌ی نخست به فارسی هم به شعر برگردانده شده، بخشی از پرده نخست به زبان فارسی:
اُ، مشتی حسن، مردکه‌ی ابله و دیلاق
عاجز شدم از دست تو یکپارچه شلتاق
این خرده حساب تو چرا مانده الی حال
هی کهنه و نو می‌کنی این سال به آن سال
بایست له امنیه بیاید، آها حتما
شلاقی و حبست بنماید، آها، حتما
- ارباب، به مویت قسم، امسال گرانی‌ست
آهی به بساطم به ابوالفضل دگر نیست
- خیرات و مبرات مگر می‌دهی حیوان
حق نام خداوند جلیل است، عموجان
بفروش دو تا گاو و مرا غیظ نیاور،
بی‌عاطفه، فرع طلبم شد سه برابر
واجب‌تر از آن روزه نمازت طلب ماست
لازم‌تر از آن راز و نیازت طلب ماست
غسل تو، وضوی تو، نماز تو، تمامت
در سهم من آرند به فردای قیامت
طاعات تو غصبی‌ست، از این حیث فرشته
در نامه‌ی اعمال من آورده نوشته
لامذهب و برگشته ز دین، هورهوری، کافر،
بی‌رخصت من دختر خود می‌دهی شوهر؟
- ارباب بیا و بکن امساله مدارا
انگار که آزاد نمودی همه ما را
نان و خورش ما علف پخته‌ی صحراست
آماس دل و زردی رخساره هویداست
- خوشبخت، به این ذائقه‌ی خوب و علفخوار،
ای بنده‌ی ناشکر، بگو شکر دوصدبار!
برعکس که ما ذائقه‌ی خوب نداریم
ناچار سر سفره چلو جوجه گذاریم
از بچگی عادت شده این ذائقه ما را
داده‌ست خدا ذائقه‌ی خوب شما را
آسوده تو هستی که غم رخت نداری
کرکی زمستان و کتانی بهاری
کفش و گالش و پالتو خز، دستکش و شال
باری‌ست که عاجز شود از بردنش حمال
شش ماه که بی کفش خوشی، فارغ و بی‌غم
شش‌ماه دگر کفش نباشد، بجهنم!
از میخچه‌ی پا پدرم سوخته چندی‌ست
با پای برهنه خطر میخچه‌ات نیست
داروی تب و لرز تو بید دم خانه
تب کرده، عرق کرده، شدی زود روانه
اما چو مرا دست دهد حالت چایمان
مانند زن حامله در موقع زایمان
بایست که ده دکتر فهمیده بیایند
با یک عجله کنسولتاسیون بنمایند
هی ساکت و صامت! چیه؟ آقا شده بی‌حال
پشه لگدش کرده، ندارد حال و احوال

روايات و تاريخ نويسي هاي رسمي توسط احزاب، دولتها ويا وابستگان آنها را بايد با شك وترديد و پرسش بررسي كرد.، خصوصا اگر بر مباني ايدءولوژي هاي تماميت گرا استوار باشند . تاريخ نه سياست است و نه ايدءلوزي. تعريف و اصول آن هر چيزي باشد قطعا عين سياست يا ايدءولوژي نيست. سه روز بيش ٨٠ امين سال پيروزي متفقين برفاشيسم ونازيسم بود، و ما شاهد باز گشت جرياناتي از چپ چون فداييان اكثريت و خزب توده و وابستگانشان به تكرار كامل پروپاگانداي استالينيستي حزب كمونيست شوروي در مورد جنگ جهاني دوم بوديم. در بررسي تاريخ خود ما، هر چقدر از روايات رسمي موجود فاصله بگيريم، به درك ماهيت حوادثي كه رخ دادند بيشتر نزديك خواهيم شد. عده اي از ما به نسل ٥٧ تعلق داريم و ميتوانيم بدون زحمت چنداني آنچه را كه بود با انچه كه پيش آمد مقايسه كنيم. اين مقايسه نه از تلويزيون من و تو بلكه از تجربه مستقيم گرفته شده است، كسانيكه از هم نسلان ما آنها را نفي و يا كم اهميت جلوه ميدهند شيادان و يا متعصبين كوردلي بيش نيستند. در آن زمان ايجاد تشكلهاي مستقل سياسي و صنفي قدغن بود وسركوب ميشد ولي إزاديهاي شخصي و اجتماعي در إن دوران چيزي در حدود همين آزاديهاي شخصي و اجتماعي در كشورهاي اروپايي بود، بخصوص در مورد زنان.
تمامي اين آزاديها يك بيك توسط جمهوري اسلامي نابود شدند و از بين رفتند. اين آزاديها به بيان دقيقتر همان زندگي معمولي بود كه شروين حاجي زاده در ترانه خود از إن ياد كرد و اين خواست تبديل به يكي از اركان بنيادي سه گانه جنبش مهسا شد. مردم ما حتي آزاد نيستند نام دلخواه خود را براي فرزندانشان انتخاب كنند چه رسد به عرصه هاي ديگر. آزاديهاي فردي و اجتماعي قبل از انقلاب قهقرايي بهمن ١٣٥٧. محصول بيش ار ٧٠ سال يشرفت تدريجي جامعه ايران در عرصه هاي مختلف اجتماعي بعد از انقلاب مشروطيت بود كه همه اجزاي آن يك بيك به دست جمهوري اسلامي با بيرحمي بر بر منشانه از بين رفت و ما هيچوقت ارزش آنها را در إن دوره ندانستيم. فيلسوف نمايان بدبخت و فرصت طلبي و بوقلمون صفتي چون احسان نراقيها هم به قول يكي از خودهاشون، همگي گند زدند چه رسد به سياسيون اش..

پنجاه و هفتی ها : ( ۵۷ )
پنجاه و هفتی ها ، ادبیات توهمی و فرافکنانه و بیمارگونه سلطنت طلبانی است که برای خفه کردن همه صداهای دیگر به میدان ادبیات سیاسی کشور ورود کرده است ، ادبیات توهّمی و توهینی و تحقیری و از بالا که خود را یک هاله مقدس و معصوم جلوه میدهد و همه دگراندیشان غیر از خود را گناهکار و حقیر و فرومایه که مانع رشد و توسعه کشور شدند و او منجی کشور !
—————————————————
یکروز همین چند سال پیش که میزبان استادم ، دکتر احسان نراقی ( مشاور شاه و فرح و معاونت یونسکو ) ، در برلین بودم از او پرسیدم :
راستی دکتر جان چرا شاه و ارتش در سال ۵۷ در مواجهه با فروپاشی کشور مقاومت نکردند ؟
ایشان در پاسخ به من گفت :
برای آنکه شاه و ارتش تصمیم گیرنده نبودند ، تصیمم گیرنده امریکا و کنفرانس گوادلوپ بودند که پروژه« شاه باید برود » را کلید زدند و …….!
پرسیدم دکتر جان چه کسی در سال ۵۷ انقلاب کرد ؟
و او صریح گفت : شاه ‌
اما من در مخالفت با او در پاسخ به سوال خودم گفتم :
دکتر جان از نظر من ۴ نیرو در بهمن ۵۷ علیه کشور بزرگ و ثروتمندی بنام ایران ، علیه منافع ملی و تمامیت ارضی آن انقلاب کردند :
1. شاه
2. مخالفین شاه ( همه گروه های سیاسی با همراهی ملت ایران )
3. امریکا و اروپا
4. کنفرانس گوادلوپ …
و …….. و او پس از لحظاتی سکوت از چند مرحله دیدارهایش با شاه ، قبل از انقلاب بهمن برایم تعریف کرد و گفت که در آخرین دیدار چند ماه قبل از ۵۷ شاه با تضرّع از من پرسید : آقای نراقی ، چه کنیم ؟
که من گفتم دیگر دیر است و کاری نمیشود کرد !
اما من انچه باز میخواهم بگویم ، آنکه ، ۴ مانع و سد اصلی و بزرگ ، یک توقف و ایست و تاخیر بزرگ و حتی عقب گرد را در مسیر رشد و توسعه و‌پیشرفت ایران ایجاد کرد و اگر بخواهیم با ادبیات رایج سیاسی و با درس اموزی از ان رویداد تلخ و فاجعه بار بهمن ، مفهوم نگاری گردد ، باید گفت ( ۴ )چهار نیروی استبداد و دیکتاتوری از داخل و خارج ، از همه نحله ها و جریانات فکری و سیاسی ، کشور را مواجهه با انواع و اقسام مشکلات کردند و متاسفانه ادعای هر ۴ نیروی مستبد و دیکتاتور ، بر خلاف این واقعیت تلخ بود و هست و تاسفا آنکه هر چهار نیروی چالش و مانع در مسیر رشد و شکوفایی ایران ، خود را دمکرات و آزادیخواه می خوانند و نه مستبد و دیکتاتور و مدعی هستند که میخواهند آزادی و رشد و توسعه و پیشرفت و رفاه و یک ایرانی سرافراز بوجود اورند و علیه دیکتاتوری و استبداد برزمند و زهی خیال باطل و پوچ .
شاه ، مخالفین خودش را دیکتاتور و همه مخالفین شاه ، شاه را دیکتاتور و مستبد و امریکا و اروپا هم شاه را دیکتاتور و حال پس از گذشت نزدیک به نیم قرن ، هیچیک هم حاضر به پذیرش این مسئله نیستند که همه این نیروها و جریانات علیه کشور بزرگی بنام « ایران » انقلاب کردند و ایران را ساقط کردند و صورت مسئله دیکتاتور و مستبد بودن خویش را هم حاضر نیستند پذیرا شوند ، و تاسف فراوان اینجاست که همه نحله های فکری درگیر چنین توهم و اختلال بزرگی بودند و هنوز هم هستند ، و در نتیجه چرخ سیاست در کشور همچنان بر همان محور کج و کوله و شکسته سابق میچرخد و بدا که این بار با همان ایده ها و رفتارها ، دیگر فرصتی برای تیمار و بازسازی کشور و وطن نمی ماند ، همانطور که لیبی و افغانستان و سوریه و عراق و یمن به ته چاه فنا و ویرانی سقوط داده شدند و این « صورت مسئله » تلخ و تراژدیک سیاست در ایران و میهن و وطن ماست و بالطبع وقتی صورت مسئله ای درست ترسیم و نوشته نشود ، ده ها و صدها دانشمند هم قادر به حل المسئله نخواهند شد .
نتیجه گیری بنده و ضرورت بروز رسانی چنین ایده برای من این است که درب سیاست زنگارزده در میهن و وطن ، همچنان بر همان پاشنه ویرانگر بهمن ۵۷ می چرخد و همچنان ان چهار نیروی مستبد و دیکتاتور چالش و مانع و سد راه و مسیر و روند توسعه و پیشرفت و ترقی ایران هستند و مرتب برای این کشور انواع و اقسام مشکلات بوجود می اورند و هر یک نیز خود را جبهه حق و آن دیگری را باطل می پندارند و ره دشمنی و ستیزه و جنگ و تخریب کشور و وطن و ایران را در عمل می پیمایند ، و تا زمانی که چنین بادهای سمّی و زهراگینی در آسمان سیاست کشور می وزد ، هیچ مشکلی از انبوه و فراوان مشکلات تلنبار شده حداق یک قرن اخیرمان ، نه تنها حل نخواهد شد ، بل از دل این جریانات مستبد و دیکتاتور ، دیکتاتور دیگری در جامه و لباس فریب دموکراسی برآیند خواهد کرد و بدین ترتیب ، اش همان اش و کاشه همان کاسه ………
آنکه ناموخت از گذشت روزگار
هیچ ناموزد ز هیچ آمو