رهبری فردی در عصر جامعه‌ی شبکه‌ای

رهبری فردی در عصر جامعه‌ی شبکه‌ای 

در پخش زنده‌ای که هم‌اکنون جناب آقای توکلی از تجمعی با عنوان «بزرگ‌ترین گردهمایی برای حمایت از رضا پهلوی» ارائه می‌کنند، جمعیتی کمتر از صد نفر دیده می‌شود. این در حالی‌ست که پیش‌تر، آگهی تبلیغاتی این مراسم با زبانی حماسی منتشر شده بود و از مردم دعوت می‌کرد در کنار «شاهزاده» برای «نجات ایران» حضور یابند. این شکاف بین تبلیغات رسانه‌ای و واقعیت اجتماعی، دقیقاً یکی از نمودهای بحران در پروژه‌ی رهبری‌سازی فردمحور است.
 

۱. رهبری کاریزماتیک در برابر جامعه‌ی آگاه
در دنیای امروز، خصوصاً در جوامعی که اکثریت جوان هستند و از رسانه‌های آزاد و فضای مجازی استفاده می‌کنند، پذیرش رهبری کاریزماتیک فردی به‌شدت کاهش یافته. مردم دیگر دنبال «منجی» یا «رهبر همه‌چیزدان» نیستند، بلکه خواهان مشارکت، گفت‌وگو و تصمیم‌گیری جمعی‌اند.
در چنین فضایی، پروژه‌هایی که بر چهره‌سازی فردی استوار هستند، بیش‌تر رنگ‌وبوی تبلیغاتی و نوستالژیک دارند تا راه‌حل واقعی.

۲. تکیه بر گذشته، پاسخ امروز نیست
یکی از ستون‌های اصلی مشروعیت‌بخشی به رضا پهلوی، تکیه بر نام و نشان پدرش است. اما ایران امروز، ایران دهه‌ی ۵۰ نیست. بحران‌های امروز ایران، اعم از زیست‌محیطی، اقتصادی، قومی، جنسیتی و نسلی، نیاز به نگاه‌های نوین، پاسخ‌های سیستمی و برنامه‌ریزی جمعی دارد. هیچ نام خانوادگی یا خاطره‌ای از گذشته نمی‌تواند جایگزین برنامه‌ی مدرن برای آینده باشد.

۳. فقدان ساختار، حزب و پاسخ‌گویی
جنبش‌هایی که در سراسر جهان به تغییرات واقعی منجر شده‌اند، همگی بر ساختار حزبی، برنامه‌ی روشن، و پاسخ‌گویی نهادی استوار بوده‌اند. در مقابل، رضا پهلوی نه حزب دارد، نه برنامه‌ی اجرایی و نه مسئولیت‌پذیری در برابر مردم.
او همواره از ورود به عرصه‌ی مسئولیت‌پذیری سیاسی طفره رفته، و این یعنی جای خالی نهادسازی که برای هر نوع آلترناتیوی ضروری‌ست.

۴. مهندسی افکار عمومی از طریق رسانه‌ها
در حالی‌که تجمع‌های هزاران نفری در حمایت از دیگر نیروهای سیاسی مثل مجاهدین خلق یا برخی جریان‌های جمهوری‌خواه عمداً نادیده گرفته می‌شود، برای رضا پهلوی تبلیغات گسترده صورت می‌گیرد. این بایکوت گزینشی، یک مهندسی افکار عمومی است؛ نه بازتابی واقعی از توازن نیروها.
این بازی رسانه‌ای شاید بتواند برای مدتی تصویر ساختگی‌ای از محبوبیت ایجاد کند، اما در نهایت در برابر واقعیت فرو می‌ریزد، همان‌طور که در مراسم ما‍ملو دیدیم.

۵. جامعه‌ی ایران، تک‌صدا نیست
ایران یک جامعه‌ی تک‌قومیتی و تک‌فرهنگی نیست. از بلوچ تا کرد، از عرب تا ترک، از تهران تا زاهدان، نیازها و اولویت‌ها متفاوت‌اند. فقط یک ساختار مشارکتی، شورایی و تمرکززدایی‌شده می‌تواند پاسخگوی این تنوع باشد.
هیچ فردی، صرف‌نظر از نام خانوادگی‌اش، نمی‌تواند به‌تنهایی نماینده‌ی این جامعه‌ی متکثر باشد.

✅ جمع‌بندی:
پروژه‌ی «رهبری رضا پهلوی»، برخلاف زبان تبلیغاتی‌اش، نه‌تنها از منظر علمی و سیاسی ناکارآمد است، بلکه با واقعیات ایران امروز هم بیگانه است. جامعه‌ای که به بلوغ سیاسی رسیده، به‌دنبال رای دادن به ساختار است، نه بیعت با یک فرد.
سیاست مدرن، نیازمند شبکه‌سازی، برنامه‌ریزی، و هم‌زیستی نیروهای متنوع است، نه تکرار فرمول‌های کهنه‌ی «رهبر‌سازی از بالا».
اسماعیل مرادی