هیوا سیفی‌زاده بی‌مجوز تکخوانی کرد، با وثیقه آزاد شد

احمد صدری، مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دلیل بازداشت هیوا سیفی‌زاده را «تکخوانی بدون مجوز» اعلام کرده و از آزادی این خواننده ایرانی خبر داده است.

آقای صدری به ایسنا گفته است که خانم سیفی‌زاده به قید وثیقه آزاد شده‌ است. پیشتر منابعی از آزادی نوازندگان بازداشتی کنسرت عمارت روبرو خبر دادند.

در عین حال محتوای حساب اینستاگرام هیوا سیفی‌زاده یک روز پس از بازداشت او هنگام اجرای کنسرتش پاک شده است.

در صفحه اینستاگرام این خواننده زن ایرانی نوشته شده است: «این صفحه بنا به دستور مقام محترم قضایی توسط پلیس امنیت عمومی فراجا مسدود گردید.»

به جای آنچه پیشتر در صفحه هیوا سیفی‌زاده بود تصویری از نشان پلیس امنیت عمومی و تصویری از یک دوربین مداربسته همرسانی شده است که زیر آن هشدار داده شده است که «فعالیت‌های مجرمانه کاربران تحت رصد می‌باشد.»
هیوا سیفی‌زاده پنجشنبه شب در حال اجرای کنسرتی در «عمارت روبرو» در تهران بود که حدود ۱۰ مامور ماسک‌دار به سالن رفتند و او و چند نفر دیگر را بازداشت کردند.

همچنین گزارش شده است که بیتا صادقیان، خواننده و معلم آواز در اصفهان با اتهام «جریحه‌دارکردن عفت عمومی و انتشار آثار مبتذل به‌ وسیله‌ی سیستم‌های رایانه‌ای» به دادگاه احضار شده است.

بازداشت پس از اجرای اولین قطعه

هیوا سیفی‌زاده، خواننده ساکن ایران شامگاه ۹ اسفند بازداشت شد. منابع نزدیک به خانم سیفی‌زاده تائید کرده‌اند که او حین اجرای کنسرت با حضور نیروهای امنیتی در سالن «عمارت روبرو» در مرکز تهران بازداشت شد.

یکی از حاضران در این کنسرت به بی‌بی‌سی فارسی گفت که با اتمام قطعه اول، نیروهای امنیتی لباس شخصی وارد عمارت روبرو شدند و اندکی پس از آغاز قطعه دوم صدا را قطع و کنسرت را متوقف کردند.

‏صفحه اینستاگرام عمارت روبرو هم امروز ۱۰ اسفند در اعلانی اینستاگرامی از «تعطیلی این مجموعه تا اطلاع ثانوی» خبر داده است. این کافه و عمارت پیش‌تر هم بر سر «عدم رعایت شئونات اسلامی» پلمب شده بود.

‏هیوا سیفی‌زاده متولد ۱۳۷۶،‌ خواننده موسیقی سنتی و نوازنده تنبک است که در چند نمایش هم ایفای نقش کرده است.

شاهد عینی به بی‌بی‌سی گفت: «چندین مامور مرد با ماسک که هیچکدام لباس فرم بر تن نداشتد، پس از فیلمبرداری با موبایل، در حین کنسرت روی صحنه رفتند و با اعلام اینکه این اجرا بدون مجوز است گفتند که با حکم دادستانی باید تعطیل شود.»

به گفته این تماشاچی، این اقدام با اعتراض حاضران روبرو شد و عده‌ای ماموران را هو کردند اما آنها با روشن کردن چراغ‌های سالن و فیلمبرداری از حضار تلاش کردند آنها را که حدود ۲۰۰ نفر بودند به بیرون هدایت کنند؛ جایی که یک ون سفید با پلاک شخصی احتمالا برای انتقال بازداشت‌شدگان در کوچه پارک شده بود.

انتشار خبر دستگیری او در شبکه‌های اجتماعی واکنش‌برانگیز شده است. بنفشه جمالی، فعال حقوق زنان در توییتی نوشت: «روزی نیست که خبر بازداشت زنی را در ایران نشنویم. زنانی که تمام قد جلوی ممنوعیت‌های متحجرانه جمهوری اسلامی ایستاده‌اند و هزینه می‌دهند. زنان شجاعی که جمهوری اسلامی فهمیده است قرار نیست حتی یک قدم به عقب بازگردند. زنان آزاده‌ای که رهایی و آزادی را انتخاب کرده‌اند. زنانی که میخوانند، میرقصند، آنطور که دلشان می‌خواهد لباس می‌پوشند و زندگی می‌کنند.»

حسین رزاق، فعال سیاسی و زندانی پیشین هم با بازنشر ویدیویی از آوازخوانی هیوا سیفی‌زاده نوشته است: «جمهوری اسلامی حجاب اجباری را به زنان باخت و دستگاه سرکوبش بیهوده دست و پا می‌زند تا سنگر دیگری را واگذار نکند! زنان صدایشان را هم آزاد خواهند کرد، و وطن را هم...»

هیوا سیفی‌زاده در نشستی در موسسه «صبح خلاق تهران» که ۶ بهمن ۱۴۰۲ برگزار شد، با اشاره به تجربه تلخش از کنار گذاشته‌شدن از رقابت‌های جهانی موسیقی «مقام» در جمهوری آذربایجان به دلیل عدم صدور مجوز از سوی نهادهای مرتبط ایران و جایگزینی او با یک خواننده مرد به عنوان نماینده ایران گفت: «من با آگاهی از محدودیت‌ها و موانعی که بر سر راهم است، پا در این مسیر گذاشتم اما انسان‌ها در علاقه و استعدادی که دیگران دارند -که موهبتی الهی است- چه نقش و قدرتی دارند که بخواهند تصمیم بگیرند که او بتواند استعدادش را به‌کار بگیرد یا نه؟»

خانم سیفی‌زاده که در این رویداد با موضوع «برخاستن» پس از شکست‌ها سخن می‌گفت، با اشاره به تجربه خودش در فراگیری و چگونگی آغاز آواز خواندن گفت: «خیلی آدم‌ها بدون اینکه بتوانند استعدادی که دارند را زندگی کنند، از دنیا می‌روند، پس به علایق و استعدادهایمان فرصت بدهیم و از آنها غافل نشویم.»

مصائب چهار دهه آواز زنان ایرانی زیر سایه سنگین ممنوعیت

طبق قوانین جمهوری اسلامی تک‌خوانی زنان ممنوع است. اما بنابر فقه شیعه که می‌گوید «غنا، صدای طرب‌انگیز و گناه‌آلود، حرام شرعی است»، اگر صدای زن «ارتباطی با لهو، لذت و مفسده» نداشته باشد، ‌اشکال ندارد.»

به‌رغم ممنوعیت، زنان خواننده‌ای هستند که هنوز در ایران می‌خوانند و با تمام محدودیت‌ها و موانع، هر از چند سالی با اخذ مجوز به شرط اجرای ویژه برای زنان، کنسرت برگزار می‌کنند؛ سیمین غانم یکی از برجسته‌ترین آنها است که به‌گفته خودش پس از ۱۸ سال سکوت اجباری پس از انقلاب ۵۷ توانست به شکل محدود به عرصه برگردد. استفاده از ترانه «سیب» او با مطلع «من از اون آسمون آبی می‌خوام» در رویداد شرکت اپل برای رونمایی از محصولاتش در سال ۲۰۲۲ نام او را دوباره بر سر زبان‌ها انداخت و نسل جدید را با صدای او آشنا کرد.

به‌جز فعالیت‌های مجاز به‌شکل صدای زمینه و اجرای زنده محدود به تماشاگران زن، نسل جدیدی از خوانندگان زن در ایران، با فراگیری شبکه‌های اجتماعی در دهه اخیر در ایران، توانستند با استعداد خود مخاطبانشان را شگفت‌زده کنند؛ هر چند فعالیت آنها در اینستاگرام با بستن و مسدود کردن صفحه بسیاری از آنها منتهی می‌شود و بعضی از آنها که بیشتر در سبک پاپ فعالیت می‌کنند، در این سالها از ایران خارج شدند و فعالیت خود را در کشورهای دیگر ادامه دادند؛ از جمله سوگند، ستین و جاستینا.

از سالهای دور بسیاری از موسیقی‌دانان، فعالان مدنی و حقوق زن به ممنوعیت آواز خواندن زنان اعتراض کرده‌اند. از جمله محمدرضا شجریان، اسطوره آواز ایران که این ممنوعیت را «حذف نیمی از ظرفیت موسیقی» توصیف کرده و گفته بود: «صدای زن از موسیقی ایرانی حذف شدنی نیست.» او در طول دوران حیاتش ده‌ها آوازخوان زن تربیت کرد.

حسین علیزاده، آهنگساز و نوازنده هم بارها به ممنوعیت آواز زنان اعتراض کرده است. او در زمستان ۲۰۲۴ در گفتگو با بی‌بی‌سی فارسی به این موضوع پرداخت و گفت: «هیچ دلیل قانع‌کننده‌ای برای ممنوعیت صدای زنان ارائه نشده است.» او پیشتر در جریان یکی از کلاس‌هایش هم گفته بود: «هیچ جای دنیا نمی‌توانیم توضیح دهیم که چرا زنان ایرانی نمی‌خوانند.»

مهدی یراحی، خواننده معترض ۱۰ اسفند در پیامی ویدیویی در اینستاگرامش که در آن به توضیح موضوع حکم ۷۴ ضربه شلاق و گرو ماندن وثیقه سنگینش تا اجرای آن پرداخت، با اشاره به حق آواز خواندن زنان گفت: «در این شش، هفت سال ممنوعیتی که به من تحمیل شد، رنجی را مضاعف فهمیدم و بیشتر از گذشته توانستم درک کنم که زنان سرزمین من چه می‌کشند از این درد و اجحافی که سالها به آنها تحمیل شده است که آدمی به‌خاطر جنسیتش نتواند از استعدادی که دارد استفاده و آن را شکوفا و جامعه را بهره‌مند کند. من دیگر نمی‌خواهم مثل گذشته کار کنم و مجوز بگیرم و از یک رانت جنسیتی بهره ببرم.»

آقای یراحی گفت: «حالا که این آگاهی دست داده، از آن برنمی‌گردم و قدر این رشد را می‌دانم و دوست دارم که کنار بانوان سرزمینم باشم.»

در سالهای اخیر کارزاری با عنوان «حق آواز زنان» به همت گروهی از زنان و هنرمندان، از جمله فراواز راه‌اندازی شده که هدفش آگاهی‌رسانی و اعتراض به ممنوعیت آواز خواندن زنان در ایران است.