رفتن به محتوای اصلی

افزايش مستمر سكولاريسم و تولرانس در تركيه اردوغان
05.01.2019 - 23:40

علي رضا اردبيلي:  افزايش مستمر سكولاريسم و تولرانس در تركيه اردوغان

ادعاي اسلاميزه شدن و ايرانيزه شدن تركيه صرفا بر اساس مشاهدات و استنباط شخصي يا از طريق رصد كردن بانوان محجبه و مقايسه تعداد آنها با ارقامي حدس و گماني در زماني در گذشته، ميتواند از سوي هركسي اتفاق بيفتد. اما در ميان چنين افرادي، برخي با مشاهده ارقام و نتايج بررسي هاي قابل اعتنا، به تجديدنظر در اين نتايج حاصل از  مشاهدات شخصي دست ميزنند و برخي نيز اعتقادات مبتني بر تجربه دست اول (ولو محدود و شخصي) خود را حفظ ميكنند.

جماعتي دست به قلم يا فعال در شبكه هاي اجتماعي از ميان گروه اخيرالذكر (مؤمنين به نتايج حاصل از معتقدات شخصي)، در طول 16 سال حاكميت حزب عدالت و توسعه (يا حداقل در نيمه دوم آن) فروپاشي عنقريب اقتصاد تركيه و تبديل اين كشور به چيزي شبيه ايران اسلامي را وعده داده اند. گويي گذر زمان نيز در ايمان اين دوستان تأثيري ندارد. امروز سوم ژانويه 2019، نتايج بررسي جديد مؤسسه معتبر نظرسنجي KONDA در تركيه منتشر شد. اهميت اين نظرسنجي در مقايسه ارقام و آمار آن با ارقام و آمار سال 2008 است. اينكه هردوي اين بررسي ها با يك شيوه و از سوي يك مؤسسه واحد با فاصله دهسال انجام شده است، به اعتبار و اهميت نتايج حاصل از اين دو بررسي و مقايسه آنها، مي افزايد.

گسترش تصوري نادرست از مسير و جهت تحولات تركيه
تصوير يك تركيه در حال اسلاميزاسيون و ورشكستگي اقتصادي عنقريب، چنان همه گير و جهاني است كه رفتن به دنبال ريشه يابي و ارائه يك منظره كلي از نيروهاي متفاوت درگير در توليد و تبليغ آن، نيازمند تحقيقات طولاني و حجم زيادي از مطلب براي ارائه نتايج چنين تحقيقي است. اوپوزيسيون كماليست تركيه، بعنوان معماران و مسئولين اصلي سياستهاي دوره 79 ساله (از تأسيس جمهوري تركيه در 1923 تا زمان به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه در سال 2002)، موتور مولد اين تصوير نادرست از تركيه است. سوءظن بحق نسبت به هرنوع اسلام سياسي را بايستي سوخت لايزال موتور فوق ناميد. نقش كماليستها در اين جعل تصوير، در اصل، تلاشي براي توجيه ناكامي تاريخي خودشان، در حل معضلات جامعه تركيه است. تنها سرمايه اين نيروها، نقب زدن به تاريخ جنگ  رهايي (19 ماي 1919-24 ژوئيه 1923) است. اعتبار ناشي از موفقيت افسانه اي در پيروزي بر بزرگترين قدرتهاي نظامي دنيا و حفظ استقلال تركيه،  بقدري بزرگ بود كه شخص آتاتورك، شايد ميتوانست دين مردم را نيز بدون مقاومت خاصي از سوي مؤمنين مسلمان، با صدور يك فرمان عوض كند. در نتيجه، حماسه پردازي به قصد استفاده سياسي (نه صرف قدردارني از كار بزرگ بزرگان مؤسس جمهوريت) تا سال 2002 مهمترين سرمايه معنوي نيروهايي بود كه از توان  كافي براي مديريت كشور برخوردار نبودند. بحرانهاي مستمر اقتصادي و مالي و واماندگي در  ايجاد و اداره  زيرساختهاي كشوري از سوي دولت، و عجز در ارائه خدمات حداقلي از سوي نهادهاي حاكميت محلي،  وجه مشخصه اصلي دولتهاي بي كفايتي بود كه عمر متوسط 18 ماهه داشتند. حل جملگي اين معضلات از سوي حزب عدالت و توسعه، ابتدا در پستهاي محلي در شهرداريها و سپس، بعداز پيروزي در انتخابات دوم نوامبر 2002، تبديل به يك پروسه روزانه اثبات بي عملي و بي لياقتي رهبران قبلي شده است. اين نيروي شكست خورده كه از سوي "حزب جمهوريخواه خلق" رهبري ميشود، انگيزه قابل فهمي براي سياهنمايي سيماي تركيه بعداز 2002 دارد.

موقعيت متناقض اوپوزيسيون ايران
در كنار نيروي بزرگ تركيه اي و جهاني معتقد به جريان اسلاميزه شده جامعه تركيه، اوپوزيسيون ايران موقعيت متناقضي دارد. اين نيرو، بحق يكي از بدبين ترين نيروهاي موجود در جهان به هرگونه  رنگ اسلامي در سياست است. اما همين نيرو، بيش از هر جريان ديگري در دنيا نيازمند خوانش درست تجربه تركيه براي خروج از بحرانهايي است كه بسياري از آنها، گريبانگير ايران امروز هستند. اوپوزيسيون ايران تأثيري در سياست تركيه (مثلا براي نجات تركيه از اسلاميزاسيون ادعايي) ندارد در حالي كه مطالعه اوضاع تركيه از منظر يك موضع آموزشي، ميتواند نتايج مفيدي در يافتن راههاي خروج ايران از بحرانهاي امروزي داشته باشد. از اين منظر، حتي شكستهاي تركيه امروز و حتي اگر بفرض، نتيجه مشاهدات ما، تأييد اسلاميزاسيون جامعه تركيه از سوي حزب عدالت و توسعه باشد، ما در مطالعه تجربه 16 ساله تركيه جديد، ذينفع هستيم.

تئوري ادعايي استحاله
انجام شدن آخرين بررسي در سال 2018 از نظر رد ادعاي استحاله در تاريخ اقتدار حزب عدالت و توسعه حائز اهميت خاصي است. بر اساس اين تئوري ادعايي، حزب مزبور تا سال معيني (2006، 2008 و يا تاريخ ديگري) كارهاي خوبي كرده است و بعدا دچار استحاله شده است. بررسي اخير KONDA از جهت نشان دادن تداوم پروسه سكولاريزاسيون تركيه و عدم توقف آن در تاريخي موهوم، اهميت خاصي دارد. يكي ديگر از نمودارهاي اين نوشته كوتاه نيز كه براساس آمار 15 ساله سازمان ملل از جهت توسعه انساني است، پروسه تديجي و بدون سكته در امر بهبود برابري جنسيتي جامعه بدون هيچ دست انداز و يا توقف در سال خاصي را نشان مي دهد. (گرافيك شماره 3)

Missing media item.

در طي اين دهسال و هشت ساله قبل از آن (از زمان به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه) تا به امروز انواع و اقسام بررسي هاي اينچنيني، نتايج مشابهي حاكي از سكولاريزه شدن جامعه تركيه تحت زعامت رجب طيب اردوغان و اقتدار مستدام حزب عدالت و توسعه داشته اند. من بطور پراكنده و در متن مباحثات دوطرفه و چند طرفه و نيز طي مقالاتي مستقل، نتايج بسياري از اين بررسي ها را منتشر كرده ام. اعتراف ميكنم كه نه يك نفر از مؤمنين به اسلاميزه شدن تركيه، دليل و مدركي در نفي اين آمار و ارقام آورده اند و نه من خبرد دارم كه حتي يك نفر از اين دوستان بزرگوار، در ايمان سفت و سخت خود بر اسلاميزاسيون تركيه ذره اي ترديد روا داشته باشند.

در زير، ابتدا نتايج آخرين بررسي مؤسسه KONDA در مقايسه با ارقام مشابه دهسال پيش، و در ادامه برخي جدولها و نمونه هاي قديمي تر در تأييد اين روند ادامه دار سكولاريزاسيون جامعه تركيه، ارائه ميشود.

تركيه امروز، تركيه ديروز، اروپا، خاورميانه: نحوه استفاده از آمار و ارقام
در بررسي اوضاع تركيه از هر نظر كه باشد، انتخاب ميدان قياس، يك "انتخاب" از سوي قياس كننده است. ميتوان براحتي ادعا كرد كه هرنوع مقايسه تركيه با كشورهاي عضو اتحاديه اروپا بخصوص كشورهاي موسوم به "اروپاي قديم" متشكل از كشورهاي مرفه اروپاي شمالي و غربي، بسيار بد است. اين "انتخاب" با دست و دل بازي از سوي اوپوزيسيون تركيه انجام ميشود. برعكس اين رفتار را ميتوان با انتخاب خاورميانه براي قياس تركيه، انجام داد كه در اكثريت بزرگي از موارد مقايسه، به نفع تركيه خواهد بود. مثلا اگر به سهم زنان از كرسي هاي پارلماني توجه كنيم، ميتوانيم از يك منبع آماري واحد، (لينك منبع) نتايج متفاوتي به شرح زير، اسختراج كنيم.
يك مثال:
با توجه به جدول ارائه شده در منبع فوق، جايگاه تركيه از نظر سهم زنان در قوه مقننه، بدتر از اكثريت بزرگ كشورهاي عضو اتحاديه اروپا (بجز مجارستان و چند كشور ديگر عضو اتحاديه اروپا) مي يابيم كه خبر جديدي نيست و زنان تركيه از نظر براي حقوقي با مردان، از جهات متعددي در موقعيت اسفباري هستند.  ميتوانيم با دقت در همان جدول، دو نتيجه ديگر نيز، استخراج كنيم:

نتيجه اول: اوضاع تركيه از اين نظر (سهم زنان در پارلمان) از كشورهايي مثل سومالي، سودان، سودان جنوبي، الجزاير، عراق، تركمنستان، امارات متحده عربي، بدتر است.
نتيجه دوم: سهم زنان در برخي كشورهاي اروپايي مثل ايرلند، جمهوري چك و ليتواني نيز، از كشورهاي فوق (سومالي و...) كمتر است!
اشكال اساسي دو نتيجه فوق (كه هردو نيز منعكس كننده واقعيت است) ناتواني در نشان دادن "جهت و سرعت" حركت تركيه در موضوع مورد بررسي است. توجه به آمار ديگري، ميتواند به ما در ديدن جهت و سرعت حركت جامعه تركيه در اين موضوع، كمك كند. (به طرح گرافيكي شماره 2 توجه كنيد)

 Missing media item.

اين طرح نشان ميدهد كه سهم زنان تركيه از كرسيهاي مجلس قانونگزاري، در دوران حزب عدالت و توسعه 4 برابر شده است. اين طرح در ضمن نشانگر يك بهبود دائمي است و اينطور نيست كه مثلا در همان سالهاي اول اقتدار حزب عدالت و توسعه اين سهم چهار برابر شده و سپس دچار سكون يا پسرفت شده باشد. (به بحث تئوري استحاله در فوق اشاره شد)
حزب جمهوريخواه خلق در تبليغات خود عليه حزب حاكم عدالت و توسعه به درستي به نابرابريهاي متعدد گريبانگير زنان تركيه اشاره ميكند. اما عليرغم خودآگاهي بالاي زنان تركيه و حساسيت آنها نسبت به لزوم برقراري عدالت جنسيتي، اين حزب تاكنون قادر به كسب اعتماد زنان (از طريق كسب آراي آنان) نشده است. توضيح اين ناكامي را هم ميتوان از همان طرح گرافيكي شماره 2 خواند. در جدول موجود در آن طرح بروشني ميتوان ديد كه سهم زنان در مجلس قانوگزاري تركيه در سال 1935 يعني سه سال قبل از وفات آتاتورك معادل 4.6 درصد (چهار و شش دهم درصد) بوده است. اما عليرغم حاكميت بلامنازع كماليستها و متوليان اصل لائيسيته بر سياست تركيه، اولين بهبود اين رقم مربوط به 72 سال بعد(!) و دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه است. همين امروز هم درصد نمايندگان زن از حزب عدالت و توسعه با 18 درصد، يك و نيم برابر از سهم دوزاده درصدي زنان حزب جمهوريخواه خلق بيشتر است.
چنانچه در مثال فوق قابل مشاهده بود، ميتوان با مقاصد و از مناظر متفاوتي به نتايج بررسي هاي موجود از تحولات تركيه مراجعه كرد. اما اگر هدف ما ديدن "جهت و سرعت حركت" جامعه تركيه است، مهمترين رفرنس موجود براي مقايسه، همانا دوران 79 ساله از اعلام جمهوري تركيه تا 2002 يعني سال به قدرت رسيدن حزب عدالت و توسعه است. (و نه مثلا مقايسه با اوضاع افغانستان يا آلمان)  (لينك منبع: جدول مربوط به سهم  زنان از مجالس ملي قانونگزاري در جهان)

 

نتايج آخرين بررسي مؤسسه KONDA در مقايسه با ارقام مشابه دهسال پيش:

Missing media item.
بالا رفتن سطح رفاه و اميد به آينده و رضايت از رشد در سالهاي سپري شده
افزايش درآمد واقعي (با كسر تورم) براي فرد و خانواده در اين دوره محرز است. درآمد واقعي خانواده با كسر رقم تورم از 1125 به 1400 لير و درآمد واقعي هر فرد از 327 لير به 432 لير (با نرخ لير دهسال قبل) افزايش يافته است.
ميزان كساني در پنج سال آينده شرايط عمومي زندگي بهتري براي خود پيش بيني ميكنند از 25 درصد در ده سال قبل، به 38 درصد افزايش يافته است.
درصد كساني كه معتقدند زندگي آنها در دوره پنج ساله قبلي، شرايط زندگي شان  بهتر شده است از 35 به 41 افزايش يافته است. (اين رقم چون مربوط به سالهاي 2013 تا 2018 ميشود، رد كننده "تئوري استحاله" مطرح شده در ادامه اين مقاله است)

رشد شهرنشيني و مدرنيزاسيون در مسكن
درصد كساني كه در روستاها زندگي ميكنند از 34 درصد به 16 درصد كاهش يافته است.
درصد كساني كه در شهرها زندگي ميكنند از  24 درصد به 35 درصد رسيده است.
ميزان كساني كه در كلان شهرها (متروپول) زندگي ميكنند از 42 درصد به 48 درصد افزايش يافته است. (مجموع اين سه آمار در طرح گرافيكي شماره 7 نمايش داده شده است)

Missing media item.
درصد استفاده كنندگان از گاز طبيعي از 32 درصد به 59 درصد افزايش يافته است. (توجه كنيد كه تركيه وارد كننده گاز طبيعي است)
زندگي در مسكن سنتي از 60 درصد به 30 درصد كاهش يافته و زندگي در آپارتمان از 33 درصد به 59 درصد افزايش يافته است. (اين شاخصها براي زندگي سكولار بسيار مهم تلقي ميشوند)
ميزان خانه هاي داراي يك تا دو نفر ساكن از 17 درصد به 21 درصد رسيده است. (افزايش اين شاخص نيز از وجوه مشخصه شيوع بيشتر شيوه زندگي سكولار است)

كاهش محافظه كاري در نگاه به دين، خانواده و روابط زناشويي
ميزان كساني كه خود را "آته ئيست" ميدانند با رسيدن از يك درصد به سه درصد، افزايش سه برابري داشته است.
ميزان كساني كه خود را "ديندار" ميدانند از 55 درصد به 51 درصد رسيده است.
ميزان كساني كه خود را "محافظه كار سنتي" ميدانند از 37 به 45 درصد رسيده است.
درصد كساني كه خود را "محافظه كار ديني" ميدانند از 32 به 25 درصد كاهش يافته است.
درصد روزه داران از 77 درصد به 56 درصد.
"پوشش موي سر" (روسري به معني سنتي) از 52 درصد به 53 درصد افزايش يافته است.
"پوشش اسلامي" (به معني موجود در مفاهيم اسلام سياسي) از 13 درصد به 9 درصد كاهش يافته است.
ميزان بي حجابي از 34 درصد به 37 درصد رسيده است.
معتقدين به لزوم "نكاح" رسمي براي زندگي مشترك زناشويي در ميان از 79 درصد به 74 درصد كاهش يافته است.
معتقدين به لزوم كسب اجازه زنان براي اشتغال، در ميان مردان، از 69 درصد به 55 درصد كاهش يافته است.
تعداد زنان خانه دار از 33 درصد اهالي به 26 درصدكاهش يافته و تعداد دانشجويان از 8 درصد اهالي به 12 درصد افزايش يافته است.
سن متوسط زندگي متأهلي از 38 به 40 سال رسيده است. (تأخير در تأهل از شاخصهاي معين كننده شيوه زندگي سكولار است)
ميزان افراد متأهل از 71 به 65 و ميزان افراد مجرد از 27 به 24 درصد رسيده است. (هردوي اين ارقام نشانه رشد ميزان شيوه زندگي سكولار است)
نحوه آشنايي ميان طرفين ازدواج از شيوه خواستگاري سنتي به توافق برابر متقابل تغيير محسوسي يافته است. در گروه سني زير 32 سال از 52 درصد به 64 درصد!

افزايش تولرانس يا بردباري و سياست، هويت ديني و مذهبي و تجدد در شيوه زندگي
تعداد كساني كه داماد/عروس از "مذهب" ديگري را ميتوانند قبول كنند از 44 درصد به 56 درصد افزايش يافته است.
تعداد كساني كه داماد/عروس از "دين" ديگري را ميتوانند قبول كنند از 30 درصد به 40 درصد افزايش يافته است.
تعداد كساني كه داماد/عروس از "تعلق اتنيكي" ديگري را ميتوانند قبول كنند از 54 درصد به 57 درصد افزايش يافته است.
ميزان كساني كه ميتوانند گرايش متفاوت جنسيتي فرزند پسر يا دختر خود را قبول كنند از 10 درصد به 14 درصد افزايش يافته است. (اين شاخص، در جوامع اسلامي در حال توسعه و حتي  كشورهاي توسعه يافته غربي، براي ارزيابي درجه سكولاريزاسيون، بسيار مهم تلقي ميشود)
ميزان كساني كه معتقدند "در صورت لزوم ميتوان احزاب سياسي را منحل كرد" از 50 به 37 درصد كاهش يافته است.
ميزان كساني كه معتقدند "در صورت لزوم ارتش بايد اداره امور را بر عهده گيرد" از 48 درصد به 19 درصد كاهش يافته است.
سهم مردان در پخت و پز از 10 درصد به 17 درصد افزايش يافته است.
ميزان كساني كه دست به جراحي زيبايي در ظاهر خود زده اند،  از 20 درصد اهالي به 48 درصد افزايش يافته است (250 درصد در طي 10 سال!)
ميزان كساني كه از طريق اينترنت خريد ميكنند از 16 درصد به 52 درصد افزايش يافته است.
ميزان مشتركين شبكه هاي اجتماعي از 38 درصد به 72 درصد افزايش پيدا كرده است.

نسبت مساجد به سرانه افراد در تركيه: در سال 2006 در جمهوري تركيه به ازاي هر 887 نفر يك مسجد وجود داشت كه اين رقم در سال 2016 به 913 نفر رسيده است. (ميزان مساجد به نسبت اهالي كاهش داشته است) گرافيك شماره 1

 Missing media item.

رژه افتخار دگرباشان جنسي در تركيه
ابتدا يك تاريخچه: در سال 1993 قرار بود كه در تاريخ دوم ژوئيه "هفته تلاش براي آزاديهاي جنسيتي" در محله "بيگ اوغلو" استانبول برگزار شود. در آن روزها، نخست وزير وقت خانم تانسو چيللر با ليست بلندبالايي از مدارج تحصيلي از كالج آمريكايي دخترانه در استانبول تا مرحله فوق دكتراي در دانشگاه يل Yale ايالات متحده آمريكا در مقام نخست وزيري جمهوري تركيه بود. نه تنها مراسم "هفته تلاش براي آزاديهاي جنسيتي" لغو شد بلكه روزنامه "مليت" بعنوان ارگان مهم لائيكها و كماليستهاي تركيه، دگرباشي جنسي را "فساد اخلاقي" ناميد. (لينك مصاحبه با ايلكر چاخماق، يكي از مبتكرين برگزاري مراسم)

Missing media item.

رژه افتخار جنبش LGBT (جنبش دگراباشان جنسي) در استانبول و شهرهاي ديگر تركيه در سال 2013 در اوج اقتدار حزب عدالت و توسعه برقرار شد. در اين مراسم در استانبول با شركت سي هزار نفر شركت كرده بود. رژه افتخار، همزمان در شهرهاي ديگري مثل آنكارا، ايزمير، مالاتيا، سامسون، مرسين، آنتاليا و بورسا نيز برگزار شد. اشاره به برخي از شعارهاي مراسم نيز بيجا نخواهد بود:  "كجايي عشق من؟ اينجام، عشق من!"، "بايد عايشه حق دوست داشتن فاطمه و احمد حق دوست داشتن محمد را داشته باشد!".
Missing media item.

دعوت اردوغان و همسرش از يك دگرباش جنسي به ميهماني افطار در كاخ رياست جمهوري
عكس زير مربوط به دعوت از "بولنت ائرسوي" بعنوان يك دگرباش جنسي معروف به ميهماني افطار در كاخ رياست جمهوري در سال 2016 است. حادثه بظاهر كوچكي كه نميتوان از جزئياتي مثل جنبه ديني "افطار"بودن مناسبت، شركت همسر محجبه رئيس جمهور بر سفره افطار و رسانه اي شدن وسيع خبر، تعجب نكرد.

Missing media item.

نكته جالب قابل اشاره ديگر در اين رابطه شايد چاپ خبر ازدواج دو مرد همجنسگرا در روزنامه "سؤزچو" در سپتامبر 2014 باشد. روزنامه چپگراي "سؤزچو" 16 سال مدام است كه وعده تبديل شدن جمهوري تركيه به يك ايران اسلامي را ميدهد. (لينك خبر در سايت اينترنتي "سؤزچو تي وي") آنچه اين خبررساني "سؤزچو" را جالب ميكند، نبود هيچ توضيحي از سوي روزنامه (و سايت اينترنتي) در مورد تضاد آشكار اين خبر با ادعاي اسلاميزه شدن و ايرانيزه شدن تركيه از سوي اين روزنامه چپگرا است. (لينك ويدئوي مراسم ازدواج در شبكه يوتيوب)

ارقام نقل شده از تحقيقات مؤسسه نظر سنجي KONDA مربوط به تغييرات مابين سالهاي 2008 الي 2018 است. تقريبا تمامي موارد، نشاندهنده رشد شيوه زندگي سكولار و بالارفتن تولرانس/بردباري ميان اهالي است. به يكي دو مورد از پسرفت نيز در فوق اشاره شد. اما در همان يكي دو مورد كاملا استثنايي پسرفت هم، ما شاهد برگشت به ارقام سال 2002 نيستيم. تمامي موارد پيشرفت مندرج در نتايج منتشر شده از تحقيقات مورد بحث، ادامه يك روند قبلي بهبود است كه از سال 2002 با روي كار آمدن حزب عدالت و توسعه كليد خورده است.

لينك منبع نتايج بررسي در صفحه اينترنتي مؤسسه KONDA

اطلاعات مربوط به موضوع كه قبلا منتشر شده است:
در سطور زير اطلاعاتي ارائه ميشود كه هرچند جز نتايج تحقيقات KONDA در سالهاي 2008 و 2018 نيستند اما بطور روشني در تأييد اين مستندات هستند.

طي پانزده سال اول قرن بيست و يكم، از نظر برابري جنسيتي بين زنان و مردان، تركيه يك رشد مداوم داشته و از نظر كل نتايج حاصله در اين دوره در جايگاه دومين كشور جهان (بعداز امارات متحده عربي) است. (طرح گرافيكي شماره 3)

 Missing media item.

 

ميزان دختران داراي تحصيلات متوسطه و بالاتر از 45 درصد به 80 درصد رسيده است. (طرح گرافيكي شماره 4 )

 Missing media item.

ميزان دختران در نظام تحصيلي، به برابري رسيده است و در تحصيلات عالي، ميزان دختران 4 درصد از پسران پيشي گرفته است. از 13 درصد به 44 درصد! (طرح گرافيكي شماره 5 )

 Missing media item.

ازدواج زودرس دختران از 7،3 درصد (هفت و سه دهم درصد) به 4،6 درصد (چهار و شش دهم درصد) كاهش يافته است. (طرح گرافيكي شماره 6)

 

 Missing media item.

 

در سالهاي گذشته، اگر بازار كتابهاي "چگونه خوشبخت شويم" و "راز ثروتمند شدن" براي توده كتابخوان ايران داغ بوده است، براي قشر روشنفكر، مسئله توسعه و تجدد، دو موضوع مهم براي مطالعه كتاب و مقاله بوده است. در اين دو موضوع تنيده به هم، منابع متنوعي بصورت كتب و مقاله از طريق تأليف و ترجمه در اختيار خوانندگان ايراني وجود دارد. تجربه تركيه از جهت نزديكي به زمان ما، حرفهايي بمراتب بيش از تجربه دوران ميجي ژاپن (1868-1912) براي گفتن دارد. اشتراك ما با تركيه، در داشتن معضلات ناشي از سايه سنگين دين و سنت هم مورد ديگري است كه تجربيات اين همسايه غربي را براي ما قابل استفاده ميكند. 

 

 

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

علی رضا اردبیلی
سايت ايران امروز

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.