رفتن به محتوای اصلی

مخاطب نامرئی من در انفرادی!
11.09.2018 - 03:36

اواخر اسفند ١٣۶٧ بود که مرا به سلول انفرادی فرستادند، انفرادی آسایشگاه واقع‌ در بخش شمالی و بالای اوین، اولین بار بود که آنجا را می دیدم، دوره های قبلی انفرادی را در ٢٠٩ و سلول های قدیمی گذرانده بودم، پیش از وارد شدن به سلول باید بازرسی بدنی می شدم، از شانس بد من جباری (سرنگهبان زن) مرا بازرسی کرد،‌‌ همان کسی بود که در دعوایی به او گفته بودم: "آدمکش ها !" می دانستم که تلافی خواهد کرد، گرچه‌‌ همان وقت هم حسابی کتکم زده بود! مرا به یکی از سلول های ته راهرو فرستاد.

چشمبند را که برداشتم تنگی سلول توی ذوقم زد، اندازه سلول هائی بود که پیشتر هم دیده بودم ولی دلگیر‌تر به نظر می رسید، شاید از دیواری که جلوی پنجره بالا رفته بود، دلم فشرد، چقدر روشوئی و توالت کثیف بودند، چند پتوی سربازی مچاله شده روی زمین خالی افتاده بودند، لوله ای هم در کنار دیوار قرار داشت که می بایست وسیله گرم کننده باشد، دست زدم، سرد سرد بود، اینجا به سرداب می مانست، باید آنجا را مرتب می کردم و توالت و دستشوئی را می شستم ولی دست و دلم به کار نمی رفت، چادر را از سر برداشتم و شروع کردم به قدم زدن، هفت قدم، دیوار! برگشتم، باز هفت قدم و دیوار! قدم ها و دیوار! روی دیوار‌ها حروف و علامت هائی کنده شده بودند، کسی با مداد نوشته بود: "مادر مرا ببخش!" جائی دیگر چند خط موازی هم کنده شده بود، شمردم، بیست و هفت خط، نوشته های دیگر هم بود که در نیمه تاریکی نتوانستم بخوانمشان! صدای گاری غذا که به ناله می مانست از سر راهرو شنیده شد که داشت نزدیک می شد، در باز شد، بشقاب را جلو بردم و نگهبان غذا را در آن ریخت.

چند تکه لوبیا، هویج، سیب زمینی، یک تکه استخوان و آب فراوان، یک حبه قند و تکه ای نان هم برای صبحانه روز بعد، چیزی برای نگهداری آنها نداشتم، از نگهبان خواستم که چیزی بدهد تا نان را در آن بپیچم، روی سیمان سرد سلول نشستم و چند قاشق غذا خوردم، این هم سرد بود، دوباره در باز شد و نگهبان یک تکه پلاستیک به داخل انداخت، بوی تند نفت می داد، با تکه صابونی که در روشوئی بود آن را شستم و تکاندم، حالا بوی نفت تمام سلول را پر کرد! پتو‌ها را باز کردم که جائی برای نشستن داشته باشم، یک باره گرد و خاک بلند شد، روی پتو‌ها لکه های چربی مانده از غذا بود با بوی تند و زننده، تکاندمشان، گرد و خاک بیشتر شد! رغبت نمی کردم که زیر آنها بروم ولی چاره ای نبود! عذاب سرما بیشتر بود و من باید می خوابیدم، پتو‌ها را روی زمین پهن کردم، خودم را توی چادرم پیچیدم و رفتم زیر یکی از آنها، تا صبح سرما بود و بوی تند نفت و من مچاله شده!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

بالاخره صبح رسید، نگهبان دیشبی بود که چای را در لیوان پلاستیکی قرمز ریخت و داد دستم، گفتم که پتو‌ها کثیف هستند و سفره ام بوی نفت می دهد، بدون آن که جوابی بدهد در را بست و رفت! نان نفتی را نتوانستم بخورم ولی چای گرم را با لذت سر کشیدم و اصلا متوجه طعم کافور نشدم! چشم هایم می خاریدند، دست زدم، گرد و خاک غلیظی روی ابرو‌ها و مژه هایم نشسته بود! بلند شدم، باید به سلول سر و سامانی می دادم، روی لوله ای که کنار دیوار بود بالا رفتم و پنجره را که رو به بالا باز می شد گشودم، پشت آن میله هائی به شکل کرکره قرار داشتند که مانع دیدن آسمان بودند، پتو‌ها را تکاندم و تکاندم ولی از گرد و خاک آنها کم نمی شد، ولشان کردم، خاک زمین را با تکه اسفنجی که زیر روشوئی پیدا کردم پاک کردم و پتو‌ها را چیدم و در گوشه ای گذاشتم، سفره را دوباره شستم و تکاندم، از بوی نفت کم نمی شد، لیوان و بشقابم را هم شستم و بالای هره پنجره گذاشتم، قطره های آبی که از آن می چکیدند روی دیوار سیمانی می لغزیدند و آرام آرام پائین می رفتند، بعد یکباره سرعت می گرفتند، قطره های درشت تر سبقت می گرفتند و زود‌تر به زمین می رسیدند، قطره های تازه تری روی دیوار راه می افتادند و مسابقه از نو شروع می شد، مدتی محو تماشای این صحنه شده بودم، قدم زدن را از سر گرفتم، در نور روز نوشته دیگری را کنار چارچوب در پیدا کردم: "باز آی و دل تنگ مرا مونس جان باش / وین سوخته را محرم اسرار نهان باش!"

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

بعد از چند هفته مرا به سلول دیگری بردند که روشنی روز را می شد در آن حس کرد، اینجا آب گرم از لوله کنار دیوار عبور می کرد و سلول را گرم می ساخت و پتو‌ها هم تمیز‌تر بودند، پس تلافی جباری آن سرداب بود! هر چه دنیای ذهنی آدم وسیعتر باشد بهتر می تواند لحظه های کشدار انفرادی را از سر بگذراند، تلاش می کردم خاطره هائی را با جزئیاتش به یاد بیاورم، به ویژه تصویرهائی را که از طبیعت در حافظه داشتم در ذهنم زنده می کردم اما وقتی می خواستم ذهنم را روی کتابی یا فیلمی متمرکز کنم مسأله از لذت و فراغ ذهن فرا‌تر می رفت و به مکتب و چوب و فلک کشیده می شد! با وحشت پی می بردم که آن خوانده ها و دیده ها تنها در اشکالی مبهم و همچون قبائی بیدزده‌ در خاطرم مانده اند، ذهن، فرار می خواست و اراده، پافشاری بیشتر!

به خود می گفتم: "اما من از آن زندانی های جوانی که پشت سرشان میز مدرسه بوده و خانه، خوشبخت ترم، بخت بیشتری دارم که کوله بار خاطراتم سنگینتر و زندگیم فراز و نشیب بیشتری داشته است ولی از آن سال های آزادی حالا هشت سالی می گذشت و من بار‌ها آنها را دوره کرده بودم، باید به اراده متوسل می شدم، روز‌ها چند ساعتی راه می رفتم و حرف می زدم،‌ گاه با صدای بلند، صدایم گرفته و خشدار شده بود، مطلبی را برای مخاطب نامرئی تعریف می کردم یا سعی می کردم به زبان انگلیسی با او حرف بزنم! این کار‌ها را با زحمت زیادی انجام می دادم، تمرکز روی چیزهائی که از من دور بودند کار آسانی نبود.

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

زندگیم نظم وسواس گونه ای به خود گرفته بود و هر خللی در آن به شدت مرا عصبی و غصه دار می کرد، نگهبان ها حتما اینها را می دانستند، طبق ضابطه خودشان باید هفته ای یک بار حمام می بردند و ناخنگیر می دادند، نمی بردند و نمی دادند! یک بار هفته ها گذشتند و ناخنگیر ندادند! بس که به نگهبان ها تذکر داده بودم خودم را خوار و زبون می دیدم، نمی دانم ناخن های بلند چرا آن همه مرا آزار می دادند؟ مسأله به ظاهر بی اهمیتی بود ولی برای من شده بود گره روز‌هایم! خود را سرزنش می کردم ولی این هم چاره ساز نبود، به فکر جویدن ناخن ها افتادم! عادت به این کار نداشتم و برایم چندش آور بود، بالاخره سنگ پا را گره گشا دیدم! وقتی ناخن هایم را با آن سائیدم احساس رضایت کردم اما برای حمام رفتن همیشه باید چانه می زدم!

هوا رو به گرمی می رفت و ورزش و هوای بسته سلول حسابی عرقم را درمی آورد، گرچه آبی به سر و صورتم می زدم ولی دوش آب گرم چیز دیگری بود، آدم را سبک می کرد، پس ارزشش را داشت که هر هفته برایش بجنگم! در دنیای تنگ سلول از این وسواسی ها و سختگیری با خود خلاصی نبود و روز به روز هم بیشتر می شد، حالا دیگر در حین قدم زدن دست ها را هم حرکت می دادم و خود را سخت به این کار مقید می دیدم، در طی روز اگر خسته نمی شدم شب ها نمی توانستم بخوابم با این همه پس از چند هفته بی خوابی به سراغم آمد و سخت کلافه ام می کرد! در دنیائی که سهم آدمی از آن به بزرگی هفت قدم در هفت قدم است حواس او در‌‌ همان دنیای کوچک طعمه می جوید، طعمه هائی حقیر! زندانی کوچکترین صدای بیرون را می شنود، زمان را تشخیص می دهد، صدای پا‌ها را می شناسد و از صدای باز و بسته شدن در‌ها می داند که مربوط به کدام سلول است! گوش می خواباند که بداند چه گفتگوهائی بین پاسدار و زندانی رد و بدل می شوند!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

از طریق همین فضولی ها دانستم که سلول طرف راست من دیگر خالی نیست! حضورش را هنگامی که در سلولش برای گرفتن غذا باز می شد حس کردم، بی صدا و آرام بود و صدایش را نمی شنیدم، یک بار که به دیوار زدم تند و تند جوابم را داد، من که سرعت لازم را در گرفتن مورس نداشتم پیامش را خوب نگرفتم ولی فهمیدم که از زندانی های قدیمی است، قبلا باهم همبندی بودیم ولی رابطه خاصی بینمان نبود، ‌گاه سلامی و ‌گاه آن هم نه، جزو زندانیان افراطی و رادیکال بود، مقاومت زیادی از خود نشان داده و تنبیه و انفرادی زیاد کشیده بود، در بند خود را یک سر و گردن از دیگران بالا‌تر می دید و با نظر مخالف خود و در کل با آدم های متفاوت رفتاری بسیار خشک داشت و می توانست به راحتی دیگران را نادیده بگیرد، حالا همسایه هم بودیم و رابطه یگانه راه فرار از تنهائی بود برای هر دوی ما ! شروع رابطه با مورس های کوتاه بود، حس می کردم از ناشیگری من آشفته می شود، هر وقت دلش می خواست مورس را قطع می کرد و روز بعد هر وقت که می خواست دوباره می زد.

یک روز که در میانه مورس بدون خداحافظی قطع کرد و رفت با خود عهد کردم که دیگر با او حرف نزنم! خیلی رنجیده شده بودم و برخوردش را تحقیر‌آمیز می دیدم، غروب روز بعد دوباره زد، جوابش را ندادم! چند بار این کار تکرار شد، با این تلافی و انتقام از رنجشم کاسته می شد، روز چهارم آن قدر زد که از رو رفتم و جوابش را با چند ضربه به علامت سلام دادم! پرسید که این چند روز کجا بودم؟ جواب دادم که همین جا ! گفت که فکر کرده بود مرا برده اند! با ضربه هائی که تند و از سر خشم به دیوار می نواختم گفتم که تو ارزشی برای طرف مقابل قائل نیستی! صحبتم را قطع کرد و گفت که نگرانم بوده است، آیا من اشتباه کرده بودم و این فقط یک سوء تفاهم بود؟ هر چه بود ضربه هایمان مهربانانه تر شدند و دیگر تماسمان قطع نگردید، هر روز غروب باهم گپ می زدیم، به زودی سرعت من به پای او رسید، دیگر احتیاج نبود که کلمات را تا به آخر بزنیم، در‌‌ همان دو، سه حرف اول حروف الفبا و حتی گاه در‌‌ همان حرف اول اطلاع می دادیم که مفهوم را گرفته ایم، به این ترتیب به سرعت یک صحبت حضوری باهم حرف می زدیم!

تعریف کرد که چرا او را به انفرادی آورده اند،‌‌ همان سرگذشت من و خیلی های دیگر بعد از کشتار ۶٧ بود، تحت فشار قرار دادن زندانی برای پذیرش انزجار و آزادی! پدرش را آورده بودند به دادیاری، ناصریان در حضور پدرش او را تهدید به اعدام کرده بود! پدر گریسته و به پای او افتاده بود که هر چه می گویند قبول کند، هنوز یک سالی از کشتار ۶٧ نمی گذشت و سایه مرگ همه جا بود، او قبول نکرده بود ولی خیلی ناراحت بود از بابت نگرانی و آزردگی پدرش، نگفت ولی فهمیدم، شاید هم به همین خاطر روزهای اول انفرادی آن قدر پریشان بود، پس از ماه ها گرچه به زندگی در تنهائی عادت کرده بودم ولی نیاز به زندگی در میان دیگر انسان ها مثل یک حس شدید غریزی در من سر برمی آورد، خودم را در میان دوستان همبندیم می دیدم که کنارشان نشسته ام و از روزهای تنهائی برایشان تعریف می کنم!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

در ماه ششم انفرادی بودم که بعد از ظهر یکی از پنجشنبه های شهریورماه ناصریان که برای سرکشی آمده بود با ژستی منت گذار فرمان انتقال مرا به بند عمومی صادر کرد، با خوشحالی شروع کردم به جمع کردن وسایلم ولی وقتی برای وداع از در و دیوار‌ها به آنها نگاه می کردم دلم گرفت، مثل حسی بود که در زمانی دور به هنگام ترک خانه ای که دوران بچگی را در آن گذرانده بودم به من دست داده بود، دوست همسایه ام تنها می ماند و من دیوار رابطه را از دست می دادم!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

امروز که اینها را می نوشتم متوجه شدم که آن موقع حتی آرزو‌هایم هم از زندان فرا‌تر نمی رفتند، چرا آزادی را در‌‌ همان زندان آرزو می کردم؟ در میان همبندی هایم که شده بودند خانواده ام، همسایه و جامعه؟ آیا به زندان تا آن حد خو گرفته بودم؟

ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

منیره برادران زندانی سیاسی دهه شصت خورشیدی است که نه سال سابقه زندان دارد! او شش ماه از این مدت را درون سلول انفرادی به سر برده است!

★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★

sellul-780

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

تبریزی
https://www.radiofarda.com/a/b18-commentary-on-solitary-comfienment/24729373.html

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.