به همین علت نیز مارکس در سالهای پایانی عمر خود به روشنی در نقد برنامه گوتا راه مقابله با دولت مدرن را که از نظر او دیکتاتوری بورژوازی است، دیکتاتوری پرولتاریا اعلام می کند و از استفاده از عبارت "دیکتاتوری" برای توصیف دولت ایده آل مورد نظر خود در دوران گذار، ابایی ندارد. همه می دانیم که رهبران سوسیال دموکراسی اروپا این متن برنامه گوتا را مخفی کردند و لنین بود که دیدگاه دیکتاتوری پرولتاریا را در کتاب "دولت و انقلاب" وسیعاً اشاعه داد و در واقع کمی بعد از انتشار آن کتاب، انقلاب اکتبر 1917 صورت گرفت. با اینحال واقعیت این است که همه این نظرات از همان سال 1843 یعنی زمان انتشار "نقد فلسفه حقوق هگل" تا پایان حیات، دیدگاه مارکس بوده است.
حتی نوشته های جدیدتر چپ درباره تئوری دولت نظیر کتاب رابرت نوژیک (3) که جریانات سوسیالیست و آنارشیست به آن استناد می کنند، گرچه در نقد تئوری عدالت جان رالز (4) نوشته شده، و اساساً دیدگاهی آنارشیستی است، اما برداشتش از دولت مدرن با مارکسیستها یکی است، که دولت را نماینده طبقه بورژوا می شمارند که دموکراتیک بودن یا نبودن تفاوتی ندارد، البته آنارشیستها خواستار نابودی فوری دولت هستند در صورتیکه مارکسیستها پس از دوره ای از دیکتاتوری پرولتاریا در دوران گذار سوسیالیستی، تصور می کنند به نابودی یا محو دولت دست خواهند یافت (5).
در نتیجه هم آنارشیستها و هم مارکسیستها، برخلاف لیبرالهای قرن نوزدهم که نهادهای دموکراتیک دولتی را برای کنترل و توازن قدرت، طرح و به اجرا گذاردند (5)، و همچنین بر خلاف امثال جان رالز در قرن بیستم که تمپلیت های حقوقی را مطرح کرد، طرحی برای تکامل دولت مدرن ارائه نکرده اند (6). در صورتیکه دیدگاه های آینده نگر اضافه بر دموکراسی نمایندگان که از قرن هفدهم به یادگار مانده، در دوران ما، طرح های تازه ای نظیر قانونگذاری با رأی مستقیم ارائه کرده اند که برای تکامل دولت مدرن از طریق توسعه دموکراسی مشارکتی، نقش مهمی ایفا می کند و امروز در بسیاری از ایالات آمریکا به اجرا گذاشته شده است (7).
به امید جمهوری آینده نگر دموکراتیک و سکولار در ایران
سام قندچی
IRANSCOPE.COM
نهم خرداد ماه 1397
May 30, 2018
*ویرایش نخست این مقاله در شانزدهم بهمن ماه 1395 منتشر شد.
پانویس:
1. کن فیکون مارکسیستیِ ایران
https://drive.google.com/file/d/0BzL280jIylYBODc4N1lnRzNDcU0/view
http://isdmovement.com/2017/0417/040717/040717.Sam-Ghandchi-Marxists-Armageddon.htm
http://www.ghandchi.com/1303-kon-faya-kun.htm
2. یادداشتی کوتاه در مورد دولت و جامعه مدنی
http://www.ghandchi.com/641-StateAndCivilSociety.htm
3. Robert Nozick: Anarchy, State, and Utopia, 1974
4. آیا سوسیالیسم عادلانه تر است؟
http://www.ghandchi.com/303-Socialism.htm
Is Socialism More Just
http://www.ghandchi.com/303-SocialismEng.htm
5. آنارشیسم مسکن است اما درمان نیست
http://www.ghandchi.com/820-anarchism-youth.htm
6. دولت و دموکراسی
http://www.ghandchi.com/263-StateDemocracy.htm
7. قانونگذاری با رأی مستقیم و ایران
http://www.ghandchi.com/356-BallotInitiatives.htm
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید