پیام های دیپلماتیک تازه ای که تارنمای افشاگر ویکی‌ لیکس منتشر کرده، دربردارنده ی اطلاعات بحث برانگیزیست و تصویری تازه ای از وقایع پشت پرده ی شورش ۵۷ به دست می دهد. بنا بر یک سند، ویلیام سالیوان رایزن آمریکا در تهران، یک روز پیش از خروج شاه از کشور، به واشنگتن گزارش می‌ دهد که فرماندهان ارتش شاهنشاهی به فرستاده ی نظامی کارتر در ایران - ژنرال رابرت هایزر - گفته اند که به طور اصولی با رییس جمهور شدن مهدی بازرگان مشکلی ندارند !!

رایزن آمریکا که کار شاه را تمام شده می دید و نخست وزیر قانونی و سکولار ایران شاهپور بختیار را مردی خیالباف توصیف می کرد، چاره ی کار را بنیادگزاری حکومت جمهوری اسلامی بر مبنای تفاهم ارتش و هواداران خمینی می دانست. در گزارشی دیگر، سالیوان به کاخ سپید می‌ گوید شاه از این که کار‌تر با اعزام علنی یک مقام ارشد نزد خمینی در نوفل لوشاتو مخالفت کرده است، عصبانیست. روشن نیست که این سخنان سالیوان تا چه حد درست باشد؛ اسناد موجود همواره حکایت از آن داشته که شاه به هرگونه تماس آمریکا با مخالفانش به ویژه خمینی حساس بوده و آن را خیانت می‌ دانسته است.

افزون بر این، بیشتر گزارش های ژنرال هایزر به کارتر همچنان در حالت طبقه بندیست؛ برای همین معلوم نیست که کدام یک از فرماندهان ارشد ارتش پیش از خروج شاه از کشور، با تبدیل شدن ایران به حکومت جمهوری و رییس جمهور شدن مهدی بازرگان مشکلی نداشته است. از سوی دیگر، کار‌تر پسین ها در کتاب خاطرات خود، رایزنش در تهران را به ارسال گزارش‌های نادرست و اقدامات "خیانت آمیز" متهم کرد. این در حالیست که بنا بر اسناد، رییس جمهوری آمریکا و دستیارانش به خوبی از تماس های سالیوان با سران مخالفان - مهدی بازرگان و آخوند محمد بهشتی - با خبر بودند.

البته ویکی‌ لیکس با انتشار این مجموعه ی تازه، دست به افشاگری بزرگی نزده، چرا که بیشتر این پیام ها را بایگانی ملی آمریکا در سال ۲۰۱۴ از حالت طبقه بندی خارج کرده بود. درونمایه ی بسیاری از این اسناد در مجموعه ی "آیت‌ الله خمینی و انقلاب ایران به روایت اسناد آمریکا" منتشر شده بود، از جمله اینکه تماس مستقیم آمریکا و خمینی چگونه آغاز شد یا وعده‌ های خمینی به آمریکا چه بود. اسناد تازه همچنین شواهدی تازه از تماس های آمریکایی‌ ها با آخوند محمد بهشتی مغز متفکر حزب جمهوری اسلامی، ارائه می کند که از دیدارها و مذاکرات محرمانه با مقامات آمریکایی ابایی نداشته است. انتشار این مطالب، انکار سرکردگان رژیم را در پی داشت و از جمله دیکتاتور ولایت فقیه، این اسناد درباره ی تماس‌ های خمینی با آمریکا را جعلی دانستند. شمار بسیاری از اسناد شورش ۵۷ مانند گزارش "اطلاعات درباره ی خمینی" به تاریخ ۹ ژانویه ی ۱۹۷۹ یا سند "دیدگاه های خمینی" به تاریخ ۱۸ ژانویه ی ۱۹۷۹، هنوز در حالت طبقه بندی شده به سر می برند.

کامبیز فتاحی