تقاضای عدم تمدید ریاست بر اقلیم، روز یکشنبه پشت درهای بسته از سوی پارلمان اقلیم کردستان عراق در اربیل مورد تایید قرار گرفت.

یک ماه بعد از برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق، تحولات کردستان آنقدر سریع پیش رفت که به جای آنکه بارزانی را به نخستین رهبر کشوری بنام کردستان تبدیل کند به رئیس ناکام آن بدل کرد. رفراندومی که بارزانی می گوید برگزاری آن را با هدف حل مشکلات با بغداد انجام داده است.

شهر کرکوک و مناطق مجاور که از سال ۲۰۱۴ در دست پیشمرگه ها بود با درگیری مختصری میان نیروهای ارتش عراق و حشد شعبی با پیشمرگه ها از کردها پس گرفته شد.

عقب نشینی پیشمرگه ها که پیش از آن از مقاومت برای حفظ کرکوک سخن می گفتند، باعث افشاگری‌هایی شد که طی آن حامیان بارزانی مدعی شدند که حزب اتحادیه میهنی کردستان بطور پنهانی با بغداد مذاکره کرده و بدون مقاومت کرکوک را در اختیار آنها گذاشته است. همین موضوع در نطق تلویزیونی مسعود بارزانی که پس از پذیرش تقاضایش از سوی پارلمان اقلیم، سخن می گفت پدیدار شد. بازرانی بدون نام بردن از هیچ حزب و گروهی، نیروهای رقیب در کردستان را به «خیانت» متهم کرد و گفت که آنها بدون مقاومت شهر کرکوک را به نیروهای دولتی واگذار کردند.

بارزانی مایل است که قدرت ریاست اقلیم که وی بمدت ۱۲ سال بر آن تکیه زده بود، بین دولت منطقه ای، پارلمان و سیستم قضایی تقسیم شود.

کمال چومانی در انستیتو تحریر برای سیاست خاورمیانه درباره استعفای بارزانی به نیوزویک گفته است: «به نظر می رسد بارزانی شکست همه پرسی را پذیرفته است. او فهمیده است که عراق، ایران، ترکیه و حتی اتحادیه اروپا و آمریکا از او راضی نیستند.»

عدم رضایت دولت عراق، همسایه های عراق و قدرت های فرا منطقه ای با همه پرسی و استقلال کردستان بارزانی را در وضعیت دشواری قرار داد با این حال تیر خلاص نه از سوی این قدرت ها که از اختلاف داخلی شلیک شد و حزب اتحادیه میهنی کردستان که جنوب اقلیم کردستان را در اختیار دارد با بغداد به توافق رسید و کرکوک رابه نیروهای دولتی واگذار کرد.

به نظر می رسد در وضعیتی که اختلافات داخلی میان احزاب کردستان شدت گرفته است و مسعود بارزانی از مشروعیت دموکراتیک حضور در ریاست اقلیم کردستان عراق برخوردار نیست، برای وی بهترین گزینه، کناره گیری از ریاست اقلیم بوده است.

از سوی دیگر مدت تمدید شده ریاست او بر اقلیم در اول نوامبر به پایان می رسد و او باید تصمیم می گرفت که خواستار تمدید این دوره باشد یا خیر. با این حال فشارهای خارجی و اختلافات داخلی گویا او را به این نتیجه رسیده است که تمدید ریاستش کمکی به حل مشکلات اقلیم نخواهد کرد.

با این حال تحلیل چرایی کناره گیری مسعود بارزانی بدون توجه به اینکه چه کسی جانشین وی خواهد شد، معنادار نخواهد بود.

عبدالله هاوز تحلیلگر سیاسی خاورمیانه به نیوزویک گفته است جانشین مسعود بارزانی، برادرزاده وی نچیروان بارزانی خواهد بود که اکنون سمت نخست وزیر اقلیم را برعهده دارد و اگر این سناریو محقق شود بزرگترین بازنده مسرور بارزانی پسر مسعود بارزانی خواهد بود، کسی که مهمترین نقش را در برگزاری همه پرسی کردستان برعهده داشت.

آرایش سیاسی اقلیم کردستان پس از کناره گیری مسعود بارزانی موضوعی است که هنوز به طور کامل قابل پیش بینی نیست. اینکه حامیان مسعود بارزانی چه واکنشی به تغییرات سیاسی در کردستان داشته باشند و احزاب رقیب چه جایگاهی کسب کنند تاثیر عمیقی بر آینده این اقلیم و روابط اش با دولت عراق و همسایه ها خواهد داشت.

در این میان کشورهای منطقه از جمله ایران سیاست تضعیف بارزانی در اقلیم را دنبال می کنند.در حال حاضر ایران تلاش دارد روابط نزدیک تری با جنبش گوران (تغییر) برقرار کند تا از این راه موقعیت بارزانی ها در آینده اقلیم تضعیف شود.

از سوی دیگر وال استریت ژورنال نیز گزارش داده است که قدرت های غربی نیز موافق کناره گیری مسعود بارزانی از قدرت هستند.

همچنان که بارزانی در نطق تلویزیونی اش گفت هیچ کس از کردها حمایت نکرد و بار دیگر حدود یکصد سال بعد از پیمان سایکس پیکو کردها نتوانستند یک آرزوی تاریخی را عملا تحقق بخشند. حال باید دید برگزاری همه پرسی استقلال کردستان عراق در کلیت خود اثر مثبتی بر مذاکرات اقلیم با دولت مرکزی عراق خواهد داشت یا تاثیری مخرب، و آیا به بدبینی طرفین بیش از پیش دامن خواهد زد یا نه