روزنامه شرق:

خانه‌تکانی هفته گذشته ریاست‌جمهوری، گریبان وزیر آموزش‌وپرورش را هم گرفت. گرچه خبر برکناری وزیر آموزش‌وپرورش پیش از انتخابات مجلس شورای اسلامی دوره دهم نیز، به گوش می‌رسید؛ اما این اتفاق در اوایل سال جاری رخ نداد و درست در اولین ماه آغاز سال تحصیلی که می‌تواند نابسامانی را در این وزارتخانه ایجاد کند، انجام شد. روز بیست‌وهفتم مهر و هم‌زمان با استعفای دو وزیر دیگر، خبر استعفای وزیر آموزش‌وپرورش به گوش رسید. مسئولان وزارت آموزش‌وپرورش و شخص وزیر، این استعفا را شایعه و کذب دانستند. روز بیست‌وهشتم مهر، شنیده‌هایی مانند تحمیل استعفا بر وزیر آموزش‌وپرورش، در میان اصحاب رسانه ردوبدل شد و حتی نام سرپرست آموزش‌وپرورش نیز به درستی گفته شد. تکذیب آموزش‌وپرورش و تأیید دولت، این احتمال را بیشتر می‌کرد که دولت بر این استعفا اصرار دارد و فانی ترجیح می‌دهد با استیضاح از کابینه تدبیروامید کنار رود. در نهایت عصر روز بیست‌وهشتم مهر، وزیر آموزش‌وپرورش در نامه‌ای به روحانی، استعفای خود را علنی کرد و خبر موافقت حسن روحانی نیز با اطلاع‌رسانی دیرهنگام از سوی مرکز اطلاع‌رسانی دولت، از زبان یک نماینده مجلس شورای اسلامی منتشر شد و سرپرست وزارت آموزش‌وپرورش، سیدمحمد بطحایی، معاون مدیریت توسعه و پشتیبانی اعلام شد. علی‌اصغر فانی را فردی آرام و خونسرد معرفی می‌کنند و حتی می‌گویند همین آرامش باعث شد کارهای خوب او هم دیده نشود. فانی در کارنامه خود چهار کارت زرد و یک استیضاح از سوی مجلس شورای اسلامی دوره نهم درج کرد. مجلس شورای دهم نیز با انتقاد از عملکرد فانی، استیضاح او را در روز ۲۷ مهر به هیأت‌رئیسه ارائه کرد. همچنین تخلفات صندوق ذخیره فرهنگیان، تنبیه دانش‌آموزان در مدرسه و نارضایتی فرهنگیان نیز در این استیضاح بی‌تأثیر نبود. پس از برکناری وزیر آموزش‌وپرورش، استیضاح او نیز منتفی شد و معاونش، سیدمحمد بطحایی، سرپرستی نظام تعلیم و تربیت را بر عهده گرفت. حالا با تأیید خود محمدعلی نجفی، وی گزینه اصلی برای معرفی به مجلس به عنوان وزیر آینده آموزش‌وپرورش است. در روزهای باقی‌مانده تا معرفی وزیر جدید، فریده اولادقباد، نماینده کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی، کاظم اکرمی، وزیر پیشین آموزش‌وپرورش و محمدرضا نیک‌نژاد، فعال صنفی و آموزگار، کارنامه سه‌سال‌ونیمه فانی را بررسی کرده‌اند که در ادامه خواهید خواند.

بیشترین مطالبات فرهنگیان مالی است

فریده اولادقباد، عضو کمیسیون آموزش مجلس شورای اسلامی

برای خدمت وزیر جدید، مدت زمان بسیار کوتاهی باقی مانده و نمی‌شود مشخص کرد در این زمان کوتاه باقی‌مانده، چقدر می‌شود از او انتظار داشت. معرفی آقایان نجفی و دانش آشتیانی به مجلس برای تصدی وزارت آموزش‌وپرورش، شاید برای همکاران فرهنگی ما، این انتظار وجود دارد که دولت آقای روحانی بتواند از خواسته فرهنگیان دفاع کند. آنها وزیری پاسخ‌گو و پیگیر می‌خواهند و این مطالبه کاملا به‌حق و به‌جاست. این انتظار وجود دارد که وزیر جدید، در این زمان کوتاه بتواند پاسخ نیازهای فرهنگیان را بدهد. مسئله این است که مطالبات همکاران فرهنگی، بار مالی دارد و آیا وزیر جدید، می‌تواند پاسخ‌گوی مطالبات مالی همکاران فرهنگی ما در این شش ماه باشد؟ نکته‌ای که وجود دارد این است که جناب آقای نجفی، با توجه به تعامل بسیار خوبی که با دولت دارد و فردی متخصص و با تجربه و کارآمد است و دوره درخشانی را در دوره تصدی در وزارت آموزش‌وپرورش از سر گذرانده، شاید بتواند قسمتی از مطالبات را جواب دهد؛ اما زمان بسیار کوتاه است و در شش ماه برنامه‌ریزی‌کردن برای یک وزیر و درخواست برای پیگیری و پاسخ‌گوبودن به همکاران فرهنگی، خیلی نیازمند توانمندی فرد است. درخصوص همکاران فرهنگی بازنشسته‌مان که اعتراضاتی را به وضعیت موجود داشتند، با پیگیری‌های ما، مشخص شد درخواست‌های ما بار مالی دارد. ما هنوز نتوانستیم جواب نامه اعتراض این دوستان بازنشسته را بگیریم؛ چون درخواست آنها بارمالی دارد و واقعا شاید مقدور نباشد که همه اعتبارات را در نظر بگیرند. حتی پاداش‌های سال ٩٣ و ٩۴ بازنشستگان آموزش‌وپرورش و معوقات همکاران فرهنگی و پاداش ازدواج فرهنگیان، هنوز پرداخت نشده است. اگر بخواهیم به صورت فردی درباره آقای فانی صحبت کنیم، باید بگویم ایشان فرد توانمندی بودند، ولی نیاز به ترمیم حوزه ستادی خود داشتند. یعنی اگر حوزه ستادی آقای فانی ترمیم می‌شد، شاید می‌توانست تا حدودی مشکلات را مرتفع کند؛ اما نکته و معما اینجاست که هم آقای فانی باید جوابگوی مطالبات مالی همکاران خود باشد و هم وزیر جدید. آیا دولت آقای روحانی می‌تواند به وزیر جدید اعتباراتی را اختصاص دهد؟ آیا می‌تواند جوابگوی مطالبات مردم باشد؟ این معمای بزرگ و مهمی محسوب می‌شود. اگر اعتباراتی وجود داشته که می‌شود به آقای فانی هم داد. مسئله معیشت و منزلت اجتماعی فرهنگیان بسیار مهم است. درحال‌حاضر، من در حال پیگیری وضعیت صندوق ذخیره فرهنگیان هستم و به تغییر ساختاری در آن اعتقاد دارم. ایجاد بانک قرض‌الحسنه برای همکاران فرهنگی بسیار مهم است؛ اما همه این مطالبات بار مالی دارد و همه اینها تا حدودی با استیضاح آقای فانی و استعفای ایشان تداخل پیدا کرد. من فکر می‌کنم آقایان دانش‌آشتیانی و آقای نجفی برای سمت درنظرگرفته‌شده مناسب هستند؛ چون هم سابقه فعالیت در آموزش‌وپرورش را دارند و هم سابقه کار در حوزه ستادی را؛ از طرفی باید به‌کارگیری جوانان و زنان در عرصه‌های مدیریتی، بیش از پیش مرکز توجه قرار گرفته و از بازنشستگان توانمند و باتجربه به‌عنوان اتاق فکر استفاده شود. همچنین لزوم تغییر دیدگاه نسبت به آموزش‌وپرورش، از مصرفی‌بودن به مولدبودن باید مورد توجه ویژه قرار گیرد چراکه این دستگاه آموزشی نیروی انسانی جامعه را تربیت می‌کند. من فکر می‌کنم وزیر جدید باید پیگیری انتقال حقوق و دستمزد فرهنگیان و احداث بانک قرض‌الحسنه با کارمزد پایین برای این قشر را مورد توجه قرار دهد و گردش مالی سالانه قریب به ٢٨ هزار میلیارد ریال فرهنگیان در این بانک به کار گرفته شود.

بدنه آموزش‌وپرورش از فانی ناراضی بود

محمدرضا نیک‌نژاد، فعال صنفی معلمان

درکل در استعفای پیش‌آمده آن چیزی که نشان داده شد این بود که آقای فانی تلاش خود را برای ماندن کرد. در دو، سه ماه اخیر که بحث استیضاح ایشان جدی شده بود، خیلی تلاش کرد و ما شاهد رایزنی‌ها برای جلوگیری از استیضاح بودیم، اما نشد و دولت صلاح را بر کنارگذاشتن آقای فانی دید.

اینکه در این موقعیت ایشان کنار گذاشته شده‌‌اند و دیگر شاید به نظر برسد فرصتی باقی نمانده، بحث دیگری است، اما این تغییروتحول چند ریشه دارد؛ یکی اینکه بدنه آموزش‌وپرورش به‌شدت از آقای فانی ناراضی بود. در مدت وزارت، ایشان نتوانست خواسته‌های آموزشی را برآورده کند. این مسئله درباره صنف معلمان و دانش‌آموزان هر دو صدق می‌کرد. این را هم اضافه کنیم که آقای فانی بعد از آقای نجفی به مجلس معرفی شدند، نجفی کسی است که بین معلمان محبوب است و معلمان، دوره ایشان را موفق‌ترین دوره آموزش‌وپرورش پس از انقلاب می‌دانند. آقای فانی وقتی معرفی شد، به نظر اختلاف سطح بین ایشان و آقای نجفی بسیار زیاد بود؛ یعنی بودند کسانی که بتوانند این اختلاف سطح را حل کنند، ولی این اتفاق نیفتاد و فانی وزیر شد و آن حلاوت و شیرینی‌ای که معلمان پس از انتخابات دنبالش بودند میسر نشد و به سردی گرایید. آمدن فانی امیدها را از دولت ناامید کرد، چراکه او فردی شناخته‌شده در حوزه آموزش‌وپرورش بود و معلمان می‌دانستند که با ایشان تغییری ایجاد نخواهد شد. همه کارنامه ایشان را خاکستری می‌بینند. به‌هرحال اجرای طرح رتبه‌بندی و ارتباط با تشکل‌ها و به‌رسمیت‌شناختن آنها از کارهای مثبت وی بود و از طرفی توجه به بدنه از طرف وی وجود داشت، اما درعین‌حال مشکلات آموزش‌وپرورش به‌قدری زیاد بود که نیاز به کمک‌های بالادستی وجود داشت و دولت هم دست فانی را خالی گذاشت و نارضایتی از آموزش‌وپرورش که از مدت‌ها پیش وجود داشت، در زمان فانی به اوج خود رسید. در حالت کلی، رفتن وی خیلی آسیب‌رسان نیست و کارنامه‌اش هم خاکستری است. هرچند بدنه آموزش‌وپرورش به‌شدت از فانی ناراضی بود.

انتظارات معلمان برآورده نشد

سیدکاظم اکرمی، وزیر آموزش‌وپرورش دوران جنگ

آقای فانی سوابق بسیار زیادی در آموزش‌وپرورش داشتند. در زمانی که ایشان در کردستان خدمت می‌کردند، معلمان آن منطقه اذعان کردند که فانی قریب به ٢٠ سال به آموزش‌وپرورش خدمت کرده است. این مسئله همیشه در ذهن من باقی مانده بود و وقتی ایشان به تهران آمدند، من از ایشان خواستم معاون آموزشی ما بشوند. فانی در آن دوره خدمات بسیار زیادی داشت. یکی از کارهای خوب ایشان پیشنهاد آموزش تلویزیونی به دانش‌آموزان مناطق جنگ‌زده بود. ما با برنامه ایشان جنگ را در حالی به پایان بردیم که هیچ دانش‌آموزی مشکل عقب‌ماندگی از درس نداشت. وقتی هم که ایشان در پست وزارت قرار گرفتند کارهای خوبی کردند؛ مثلا اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان از طرف ایشان درخور توجه بود، ولی به‌هرصورت معلمان انتظاراتی از برخورد وزارتخانه داشتند و آن انتظارات شاید برآورده نشد و از بعضی بخش‌ها نقدهایی داشتند که در عمل به این نقدها توجه نشد و البته باید این نکته را در نظر داشت که درباره این نقدها شاید تمامی‌اش به فانی بازنگردد؛ مدیران وزارتخانه‌ای فراوانی بودند که ممکن است از انجام کارها سر باز زده‌اند. آموزش‌وپرورش کشور ضعف‌های اساسی دارد، از جمله این ضعف‌ها مسئله حقوق معلمان است که در تمام این سال‌ها مورد توجه قرار نگرفته است. در این مسئله باید به این جمله رسید که اولویت آموزش‌وپرورش در دولت‌ها مطرح نبوده است. برخلاف شعارهایی که از اول انقلاب مبنی‌بر این سر داده‌ایم که فرهنگ و تربیت ما مهم است، اما در میدان عمل این اولویت به آموزش‌وپرورش داده نشده؛ اینکه ما به نحوی حقوق معلم را پرداخت کنیم که معلم دنبال کار دوم نرود. دانش‌آموزان ادعا می‌کنند برخی از معلمان وقتی وارد کلاس می‌شوند باید یک مدت‌زمانی را استراحت کنند چون تا نیمه‌شب در آژانس‌ها کار می‌کنند. اینها مشکلاتی است که به این دولت مربوط نیست و از گذشته هم بوده. آقای احمدی‌نژاد ٨٠٠ میلیارد دلار نفت فروخت و مشکلات آموزش‌وپرورش را هم حل نکرد. او اگر یک فرد دلسوز ملی بود و از مسائل جامعه شناخت داشت، می‌توانست به این مسائل رسیدگی کند. مشکل دیگر، نظارت‌نکردن بر سیاست‌های آموزش‌وپرورش است. هرکدام از وزرایی که آمدند، سیاست‌هایی را از سر گذراندند و تفاوت‌هایی هم با هم داشتند، اما مسئله تربیت مربوط به مهارت‌های زندگی، اخلاق، رعایت قانون و… در آموزش‌وپرورش ما هنوز قدم‌های اول را برمی‌دارد. علت هم همین تغییر سیاست‌های متفاوت است. مسئله دیگر که تربیت است و بسیار مهم است، مغفول مانده. من الان از وضع مربیان تربیتی اطلاعی ندارم، ما در زمان وزارت خود متوجه شدیم این مربیان کارهای خوبی می‌کنند، اما باید دانش آنها بالا برود، برای همین تصمیم به برگزاری کلاس‌های روان‌شناسی گرفتیم. ما باید به این مسائل توجه کنیم. اگر من یک روز سمتی در آموزش‌وپرورش داشتم، برای تمام روحانیون فعال در مدارس، کلاس‌های روان‌شناسی برگزار می‌کردم، چون آنها باید آموزش ببینند که نسل جوان ما چه نیازها و عواطف و احساساتی دارد و چگونه باید با نیازهای آنها برخورد کرد. اینها تمام آن مسائلی است که در آموزش‌وپرورش ما مغفول مانده است و باید به آن رسیدگی شود. برای رفع گلایه‌های معلمان در این دوره، من در جلسات مشاوره که ماهی یک‌بار برگزار می‌شد، شرکت کرده و نظرات خود را مطرح کردم، اما برخی از معاونان در حل مشکلات همراهی نکردند و غیر از مسئله کتاب‌های درسی از مشاور مسئولیت دیگری نداشتم.