اولین و شاید بتوان گفت بنیادی ترین اصلی که در سیاست بین الملل کنونی وجود دارد، اصل احترام به حاکمیت دولت ها ست و منشور سازمان ملل نیز آن را مورد تایید قرار داده است.حاکمیت دولتها ( فارغ از اینکه دولتها نماینده مشروع مردم باشند یا نه) نمادهایی دارد که از جمله آنها ، سفارت و کنسولگری دولتها در خاک دولت های دیگر است. دولتهایی که عضو سازمان ملل بوده و منشور آن را امضا کرده اند،متعهد شده اند به حاکمیت یکدیگر احترام بگذارند و جمهوری اسلامی ایران هم یکی از این دولتهاست. این اصل پیامدها و الزاماتی دارد، از جمله اینکه حتی اگر حاکمیت یک دولت مشروع نباشد ، ار طریق کودتا منتقل شده باشد  یا حاکمان آن کشور از نظر مردمان کشور دیگری زورگو باشند ، باز هم خدشه ای به اصل حاکمیت دولتها وارد نمیکند.
البته در مقابل گرایش غالب اصل حاکمیت ، جریان بین المللی ولو ضعیفی وجود دارد که می گوید : حاکمیت از آن ملتها و نه دولت هاست و اگر دولتی به هر دلیلی از جمله سرکوب سیستماتیک مردم خود مشروعیت اش را از دست داد ، در آن صورت جامعه بین المللی و حتی سازمان ملل باید از مداخله بشر دوستانه برای تغییر آن دولت حمایت کنند.این جریان هنوز به اندازه ای قدرتمند نشده که جایگزین منشور دولت محور سازمان ملل شود.
معنای دیگر احترام به اصل حاکمیت دولت ها این است که نباید در امور داخلی کشورهای دیگر دخالت کرد. البته این اصل هم بسیاری از اصول دیگر حقوق بین الملل مورد تفسیر های مختلف قرا گرفته ، اما در هر حال پذیرفته شده است که دولتها نباید در امور داخلی یکدیگر دخالت عملی یا علنی داشته باشند. یک معنای ضمنی این حرف آن است که اگر اقدامات یک دولت مورد  اعتراض مردمان کشوری دیگر باشد، این اعتراض نباید بصورت تعرض به اصل حاکمیت خود را نشان دهد. اعتراض به نقض حقوق بشر ، تخریب و آلوده کردن محیط زیست از سوی دولتها  امری پذیرفته شده در رابط بین الملل است با این قید و التزام که این اعتراضات نباید با نقض اصل حاکمیت دولتها همراه باشد.
دیگر مفهوم مهم مرتبط با اصل حاکمیت ، منافع ملی ست، به این معنا که در سیاست خارجی نباید بر اساس منافع گروهی و‌جناحی عمل کرد، منافعی که با قدرتمند یا ضعیف تر شدن یک گروه تغییر میکند. عمل بر اساس منافع جناحی و‌حزبی در سیاست خارجی باعث میشود رفتار یک دولت در عرصه خارجی قابل پیش بینی نباشد و دولتهای دیگر به آن بط اعتماد باشد .
ذکر این مقدمه نسبتا طولانی برای آن بود که بگویم ایران از بابت تعرض و حمله عده ای خاص ( چه آنها را خودسر و تندرو بنامیم و چه ناآگاه و ساده اندیش) به سفارت عربستان در اعتراض به اعدام شیخ نمر ضرر و  زیان  دیده است و نباید از کنار این مساله به سادگی گذشت و آن را بدست فراموشی سپرد. مساله این نیست که رفتار عربستان درست بوده یا غلط ( زیرا در نادرستی اعدام شیخ نمر و هر انسان بیگناه دیگر تردیدی نیست) مساله این ست که این نحوه اعتراض بیشتر از آنکه به زیان عربستان باشد به زیان خود ما بوده و باعث میشود عده ای در سطح گسترده و در رسانه ها اینگونه تبلیغ کنند که جمهوری اسلامی ایران پای بند معاهدات و‌کنوانسیون های بین المللی نیست و ایران هم جای امنی برای سفرا و نمایندگان دیپلماتیک سایر کشورها نیست و این یعنی حرکت به سمت تکمیل پازل ایران هراسی که در پی توافق جامع هسته ای وین بصورت اساسی تضعیف شده بود.یر خلاف باور رایج در میان عده ای باید گفت دولت عربستان به رغم درگیر شدن در برخی بحرانهای منطقه ای و انجام برخی حرکات اشتباه ، فاقد علایم یک دولت ورشکسته است و لذا تا سالهای  آینده بازنگری تاثیر گذار در خاورمیانه و مخصوصا شبه جزیره عربی خواهد بود و درتاثیرگذاری آن ( فارغ از اینکه نتیجه پول یا هر چیز دیگری ست) همین بس که برخی دولتهای عربی بلافاصله بعد از قطع رابطه سیاسی و تجاری ریاض با تهران روابط خود را با تهران قطع یا کاهش دادند. عرصه سیاست خارجی و بین المللی عرصه عمل بر اساس واقعیت های موجود است و نه تکیه بر آرزوها و‌خواست های شخصی!
تاثیرگذار بودن عربستان به معنای تایید عملکرد رهبران عربستان یا مهارت و‌کاردانی آنها نیست ، بخشی از قدرت عربستان ریشه در ژئوپولتیک آن در شبه جزیره عربی ، موقعیت آن در جهان اسلام و نیز منابع سرشار نفتی آن دارد و هر گروهی که در این کشور قدرت بگیرد لاجرم از این عوامل بهره برداری خواهد کرد.
رابطه داشتن با یک کشور و دولت و‌گاه فرد و تعامل و تجارت وکار با آنها در سیاست به معنای. تایید و قبول شخصیت و رفتار آن شرکت یا فرد و یا دولت نیست.در تقطه مقابل قطع رابطه هم به این معنا نیست که طرف مقابل الزاما رفتار خود را تغییر میدهد، اتفاقا برای تغییر رفتار و سیاست یک بازیگر باید با آن رابطه داشت. همانگونه که تحقیقات مختلف جامعه شناختی و ارتباطاتی نشان میدهد رابطه نداشتن با افراد و گروههای غیر هم فکر و مخالف باعث میشود نه تنها باعث تندتر شدن رفتار خودی ها میشود بلکه امکان تاثیرگذاری بر دیگران را هم کاه میدهد.عربستان و ایران هر دو از نبود روابط متضرر خواهند شد.
اجازه دهید نگاهی مختصر به پیامدهای احتمالی حمله به سفارت در تهران و کنسولگری آن در مشهد داشته باشیم . در سطح بین المللی این اقدام میتواند چند پیامد داشته باشد.
نخستین و چه بسا مهمترین پیامد ، تخریب تصویر ایران در نظام بین الملل است. در توصیف اهمیت تصوسر دز سیاست و روابط بین الملل رابرت متفکر سرشناس سیاست بین الملل گفته است که در سیاست بین الملل «تصویر مهمتر از واقعیت است».افکار عمومی و حتی دولتها بیشتر از آنکه به واقعیت جوامع و دولتهای دیگر آشنایی داشته باشند آنها را از طریق تصاویر ارائه شده ( و چه بسا شاخته شده ) در رسانه ها و سایر وسائل لرتباط تحقیقاتی و غیره میشناسند. از سالهای گذشته متخصصان مختلف تاکید کرده اند که یکی از راههای تسهیل اعمال فشار بر ایران در سطح بین المللی ارائه تصوسر منفی از ایران و تقویت ایران هراسی است. پس از توافق برجام این فضاسازی تا حدقابل توجهی ترمیم شد اما حمله به سفارت بار دیگر موجی از تبلیغات رسانه ای منفی علیه ایران ایجاد کرد . طوریکه بعد از حادثه مزبور تیتر یک اغلب شبکه های خبری ۲۴ ساعته ،حمله به سفارت عربستان در تهران و قطع رابطه ریاض با تهران بهمین دلیل بود.
پیامد دوم این است که این حمله نقض کنوانسیون وین درباره حفاظت از سفارت خانه ها و سایر مکانهای دیپلماتیک در کشور میزبان است.و نظر به وجود سوابقی در این مورد ،‌ممکن است این تلقی در اذهان عمومی دنیا ایجاد شود که ایران به تعهدات خود بر اساس حقوق و معاهدات بین المللی پای بند نیست و این عدم پای بندی را به سایر کنوانسیون های بین المللی در حوزه های دیگری نظیر حقوق بشر و کنترل تسلیحاتی تعمیم دهند.
پیامد سوم منفی این اقدام و قطع رابطه عربستان و برخی کشورهای دیگر با جمهوری اسلامی ایران بروز بی اعتمادی و احتمالا اخلال در روند اجرایی برجام است.
توضیح اینکه روند اجرایی توافق جامع هسته ای بگونه ای ست که در آن طرفین نیاز به اعتماد سازی یا بهتر بگوییم تداوم اعتماد سازی متقابل دارندو هر نوع اخلال در این امر یا بازگشت بی اعتمادی میتواند در اجرای آن موانعی ایجاد کند.
سرانجام باید به نقش عربستان در تنظیم بازار جهانی نفت اشاره کرد، آنهم در شرایطی که ایران امیدوار است در دوران پس از لغو تحریم ها علیه صنعت نفت ظرفیت تولید خود را افزایش داده و حضور موثرتری دربازار جهانی نفت داشته باشد. این درست است که انقلاب شل هم در کاهش قیمت نفت اوپک موثر بوده ، اما باز هم نباید نقش عربستان را دست کم گرفت. اتخاذ مواضع مخالف ایران در اوپک از سوی عربستان و برخی متحدان آن شرایط را برای ایران دشوارتر از گذشته خواهد کرد، آنهم در حالی که چشم انداز روشنی از افزایش موثر قیمت نفت دیده نمیشود.
بدون شک مهم ترین پیامدهای قطع روابط ایران و عربستان در سطح منطقه ای و علی الخصوص در روابط ایران و اعراب خواهد بود.متاسفانه صرف نیرو و انرژی زیاد برای توافق هسته ای ، دولت را از توجه بایسته و شایسته به سطح منطقه ای و تداوم تنش زدایی با همسایگان تا حد قابل توجهی بازداشت. انتظار این بود که سیاست تنش زدایی و اعتماد سازی همزمان در سطح بین المللی و منطقه ای پی گرفته شود ، اما این انتظار برآورده نشد و امروزه پیامد منفی کم توجهی به سطح منطقه ای را در تنش  های بروز کرده در روابط ایران با برخی همسایگان از جمله عربستان ، ترکیه ، امارات متحده عربی ، قطر ، آذربایجان و حتی کویت شاهدیم. در دوره پس از جنگ سرد اهمیت سطح منطقه ای بیشتر شده چون قدرت های منطقه ای بالقوه نظیر ایران برای افزایش قدرت خود به این سطح احتیاج دارند. برخی ها با نادیده گرفتن این واقعیت و از روی احساسات و هیجان می گویند ایران نیازی به این کشورها ندارد. دوست داشته باشیم یا نه ، عربستان در جهان اسلام یک بغزیگر مهم و تاثیرگذار است. مقر سازمان کنفرانس اسلامی در این کشور واقع شده و ریاض در اغلب کشورهای اسلامی ، فعالیت های تبلیغی و حتی  عمرانی دارد و البته بابت این کار هم پول خرج میکند. در چنین وضعیتی کشورهایی مثل پاکستان یا عمان و نظیر اینها که می کوشند در روابط خود با تهران و ریاض موازنه برقرار کنند ، در شرایط سخت و دشواری برای همراهی با برخی سیاستهای جمهوری اسلامی ایران قرار می گیرند.گذشته از همه اینها شرایط سوریه ‌ یمن و حتی لبنان تا حد زیادی وابسته به نحوه تعامل و رقابت تهران و ریاض است. بعبارت دیگر شدت بحرانها در این کشورها نسبت مستقیمی با نوع روابط دو پایتخت مخصوصا در حال حاضر دارد.درخواست اتحادیه اروپا و آمریکا از عربستان و ایران برای خویشتن داری تا حد زیادی  ریشه در این نگرانی دارد. بعبارتی ریاض در شرایطی اقدام به قطع رابطه با تهران کرد که جامعه بین المللی به همراهی آن دو برای کاهش بحران در خاورمیانه و مخصوصا سوریه نیاز دارد. پیشنهاد میانجی گری مسکو هم نشان داد حتی روسیه نگران عواقب منفی این امر بر سیاست خود در سوریه است.برای درک اهمیت مساله کافی ست توجه داشته باشیم که بعد از حمله به سفارت بریتانیا و قطع روابط آن با ایران ،‌هیچ یک از کشورهای اروپایی روابط خود را به تبعیت از بریتانیا با ایران قطع نکرد. اما این بار کشورهایی مثل سودان ، جیبوتی ،امارات ، کویت و سنگال پس از اقدام ریاض روایط دیپلماتیک خود را با تهران قطع یا کاهش دادند.
آمریکا و اروپا از چند سال پیش حضور مستقیم خود را در خاورمیانه کاهش داده اند و حتی آمریکا در استراتژی امنیت ملی جدید خود از چرخش به آسیا سخن گفته است، اما تشدید بحران های منطقه ای در پی بروز تنش در روابط ایران و اعراب ، میتواند واشنگتن و حتی بروکسل را متقاعد کند که برای تخفیف بحران در منطقه ای ناگزیر از حضور مستقیم در آن هستند ،‌چیزی که بدون شک به نفع جمهوری اسلامی ایران و سیاست های منطقه ای آن در آینده نیست و فضای مانور آن را در منطقه کاعش میدهد.
سرانجام باید به پیامدهای منفی داخلی این اتفاق اشاره کرد . در حالی که انتظار میرفت توافق جامع هسته ای مقدمه ای برای اجماع بیشتر بر سر منافع ملی در حوزه های دیگر باشد. بروز بحران در روابط ایران و اعراب این امر را تحت الشعاع خود قرار داد. اکنون وزارت خارجه باید همزمان با موضوع هسته ای مدیریت بحران در روابط ایران و اعراب را هم در دستور کار قرار دهدو معلوم نیست نیرو و زمان و انرژی و حمایت کافی برای این امر داشته باشد. لحن مقامات وزارت خارجه نشان میدهد که آنها بدرستی نگران پیامدهای منفی بحران جدید هستند. اعلام برائت بسیاری از گروهها و نهادها از اقدام صورت گرفته در حمله به سفارت و‌کنسولگری عربستان نشان می دهد ما با گروهها و افرادی مواجه هستیم که بهتر است آنها را خودمحورهای سیاسی بنامیم و نه خودسر یا تندرو.خودمحوری به این معنا که جز به منافع فردی و گروهی خود به چیز دیگری فکر نمیکنند و آن را  مقدم بر منافع ملی و حتی جناحی میدانند . البته این امر نافی مسئولیت نهادهای مربوطه نیست و باید در چارچوب قانون و بدون ملاحظات غیر ضروری با آنهایی کوتاهی کرده اند ، برخورد شود.این نهادها بعد از اعلام خبر مربوط به اعدام شیخ نمر ، بیشتر از ۱۰ ساعت وقت داشتند تا تدابیر لازم را اتخاذ کرده و مانع بروز بحران شوند.اما در نهایت تعجب ، مهاجمان توانستند سفارت. ساختمان آن را مورد  حمله قرار دهند.
جمع بندی و توصیه ؛

حتئ اگر ریاض و برخی پایتخت های عربی در قطع رابطه با تهران غیر عقلانی عمل کرده باشند ، نباید پیامدهای منفی این اتفاق را بر سیاست منطقه ای و بین المللی ایران دست کم گرفت و از کنار آن بسادگی گذشت.دولت تدبیر و امید اهمیت ویژه ای برای سیاست خارجی قایل بوده و هست و بزوز این اتفاق تدبیر آن در زمینه سیاست خارجی را هم با تردید مواجه کرده است. در این واقعه نه تنها دولت بلکه کل نظام و منافع آن آسیب دید و لذا برخوردبا عاملان و آمران این واقعه باید فراجناحی باشد.قاطعیت ر این امر بدون شک نقش مهمی در عدم تکرا. اتفاقات مشابه در آینده خواهد داشت. شاید ورود شورایعالی امنیت ملی به موضوع و همراهی و همکاری آن با نهادهاط امنیتی و سیاسی بتواند مانع از تشدید بحران و بروز پیامدهای منفی بیشتر شود. برای کشوری که میخواهد یک قدرت منطقه ای باشد ، هیچ دولت و هیچ همسایه ای بی اهمیت نیست کمترین اهمیت آنها در این است که مانع تحقق اهداف بلند مدت ایران نخواهد شد ، حتی اگر  به تحقق آنها کمک کنند.