رفتن به محتوای اصلی

شعر‮ زندگی‮ ‬ست . گفت و گویی با ترکان اورمولو شاعره آذربایجانی
08.11.2011 - 16:05

*در زبان مادری-  ترکی - چطور با شعر و ادبیات آشنا شدید؟ کی به نوشتن شروع کردید؟

-از وقتی که خودم را میشناسم "شعر" برایم نزدیکترین موجود بوده است. نمیدانم شاید از پنج شش سالگی به بعد، موجودیت این ملکه سخن را که بعدها برایم "شعر" نامیده شد، احساس کردم. ولی اولین سرده ام را در هشت سالگی به مناسبت روز معلم برای آموزگارم نوشته بودم؛ البته به فارسی. کسی من را به گفتن شعر مجبور نکرد، اینکه چرا شعر مینویسم نمیدانم ، فقط اینرا میدانم که بدون شعر نمیتوانم زندگی کنم. برای نوشتن شعر "چرایی" وجود ندارد،از نظر من شعر خود "چرای"بسیار بزرگی ست، شعر تنفس است، زندگی ست. نوشتن به زبان مادری را از چهارده سالگی شروع کردم.علاقه به ادبیات و کارهای اجتماعی من را به کانون ها و گردهمآیی های ادبی مختلف کشاند. در آن ایام زبان مادری و فرهنگم را بررسی کرده و چشم و دلم باز شد. یکدفعه شروع به نوشتن به ترکی آذربایجان کردم و دیگر نتوانستم به هیچ زبان دیگری بنویسم.

 

*Ana dilində-Türkidə-şeir və ədəbiyyatınan necə tanış olduz? Hazaman başladız şeir yazmağa?Nə bais oldu şeir yazasız? Yalqızlıq duyğusu ya başqa bir şeylər?

Şeir özümü tanıdığımdan bəri mənə ən yaxın bir varlıqiydi, bilmirəm bəlkə 5 bəlkə 6 yaşından bəri hiss elərdim

sonradan adı şeir olan bu sözcük mələyinin varlığını! Ancaq ilk şeirimi 8 yaşında mədrəsədə öyrətmənlər günü munasibəti ilə öyrətmənimə yazmışdım təbii farsca! Kimsə məni şeir yazmağa zorlamadı niyə şeir yazdığımı bilməyirəm ancaq tək bildiyim şeir yazmadan yaşaya bilməməmdir. Şeir yazmaq için bir nədən yoxdur məncə şeir özü ən böyük nədəndir, şeir həyatdır nəfəsdir. Ana dilində şeir yazmağa 14 yaşından başladım, ədəbiyyat və sosyal çalışmalara marağım məni çeşidli dərnəklərə və ədəbi toplantılara götürdü o zamanlar ana dilimi və kültürümü araşdırdım, gözüm gönlüm açıldı, birdən birə Azərbaycan Türkcəsində yazmağa başladım və artıq başqa heç bir dildə yaza bilmədim

 

*در عرصه شعر نتیجه تلاشهایتان چه بوده و اکنون در اندیشه انجام کدام کارتان هستید؟

-در شعر کارمیکنم. اولین کتابم در سال 2005 تحت عنوان «گؤردوم»: دیدم ، از طرف انتشارات یاز در ارومیه منتشر شد. تشکر از گردانندگان سایتها و وبلاگهایی که به ادبیات علاقه نشان میدهند. من بیشتر نوشته های خود را در آنها مشاهده میکنم. کتاب دومم را با عنوان « ؤزگه توز» : غباز غریبه ، در سال 2010  آماده انتشار کردم ولی از اداره ارشاد اسلامی در ایران نتوانستم اجازه انتشار بگیرم. در اندیشه انتشار این کتاب و دیگر دفترهایم  هستم.

 

*Şeir sahəsində işləriyizin nəticəsi nələr olub və indi nə iş görmək fikirindəsiz?

Şeir yazıram, ilk şeir dəftərim 2005 ilində Gördüm unvani ilə Urmuda Yaz nəşriyatı tərəfindən yayınlandı. Sağ olsunlar ədəbiyyata maraqlı olan web sitə və weblog sahibləri mən hep yazdığım şeirləri bu sitələrdə görürəm. Özgə Toz adlı ikinci dəftəri 2010da hazırladım ancaq məələsəf İranda yaymaq için İslami İrşad idarəsi tərəfindən izin ala bilmədim. Bu dəftər və digər yazılarımı yaymağı düşünürəm

 

* از دیدگاه شما شعر چیست؟ و چه خصوصیاتی میتواند داشته باشد؟ چرا عنوانی برای شعرهایتان انتخاب نمیکنید؟ یا میکنید؟ چقدر از زبان و ادبیات مردم بهرمند میشوید؟ مدرنیسم و پست مدرنیسم را تا چه اندازه ای مورد توجه قرار میدهید؟

-همانطور که قبلاً گفتم از دیدگاه من شعر در ذات خود یک " چرا" ست. چرایی زندگی. شعر تنفس شاعر است. خصوصیت آن در شعر بودنش است، و این ویژگی را فقط شاعر میتواند به آن بدهد. اینکه چرا به سروده ام عنوان انتخاب نمیکنم از این نظر است که نمیخواهم دست و بال خواننده را ببندم، فکر میکنم شعر نیازی به عنوان ندارد. این نام را خواننده هم میتواند به آن بدهد.

در حالیکه شعر من عنوان ندارد در ده جای جداگانه ده عنوان مختلف دارد و یا ندارد، این را خود خواننده تصمیم بگیرد. در این مورد من به اندیشه خوانندگان بینهایت احترام میگذارم. البته انسانها را میبینم صدایشان را میشنوم تأملات و زحماتشان را احساس میکنم، و در روند این مشاهده و احساس و درک مینویسم. صد در صد از آنان تأثیر میپذیرم. شاعر قبل از هر چیز با انسانها سرو کار دارد ، بدون توجه به انسان و عدم درک او که نمیشود شعر نوشت. بهر حال من تفسیر و توضیح خود م را دارم و بر طبق آن مینویسم. نمیدانم نوشته هایم چقدر مدرن و پست مدرن است. همانطور که میدانید نظریات گوناگونی در مورد این مقولات وجود دارد. ولی امروز ادبیات ما در مسیر تازه ایست، خیلی تازه، میخواهد از قید کمبودهایش رها شود ، با یک روح عصیانگر، که بدون توجه به موجودیت آن، گام برداشتن غیر ممکن است. من از این تجدد و تغییر خوشحالم و میکوشم خود را با آن همگام سازم.

 

* Sizin baxışızdan seir nədir? Və nə xisusiyyətləri olmalıdır?Niyə şeirlələriyizə unvan qoymursuz?Ya qoyursuz? Camaatın dilinnən və ədəbiyyatınnan nə qədər faydalanırsız?Modernizm və post modernizmi işizdə nə qədər nəzərdə alırsız?

yuxarıda dedim şeir mənə görə özlüyündə nədəndir yaşamaq nədəni şeir şairin nəfəsidir. Şeirin tək özəlliyi mənə görə şeir olmğıdır və bu özəlliyi ancaq biri şair isə şeirə qazandıra biləcəkdir. Şeirlərimə unvan qoymayıram çünkü o unvanla şeirimi oxuyan insanin əl qolun bağlamaq istəmirəm məncə bir şeərin unvana ihtiyacı yoxdur o unvani şeiri oxuyan özü qoya bilər, mənim şeirimin unvanı olmadığı kimi bəlkə 10 ayrı yerdə, 10 fərqli unvanı vardır ya da yoxdur ona oxucu qərar versin mənim şeiri oxuyanların fikrinə bu qonuda sayğım sonsuzdur. Insanları eşidirəm onları görürəm düşüncələrini davranışlarını hiss elirəm və görüb hiss elədikcə yazıram təbii insanlardan yüz fayız etkilənirəm bir şair hər şeydən öncə insanları görür insansız və insanı hiss eləmədən şeir yazılmaz ki! ancaq mən özüm kimi yorumluram və yazıram. Yazılarım nə qədər modern nə qədər post modern bəlməyirəm, bildiyiniz kimi bu qavramlara çeşidli təriflər var ancaq bu gün ədəbiyyatımız yeni bir yoldadır yep yeni və əksikliklərdən qurtulmaq istəyən isyankar bir ruhun varlığını görməzdən gəlmək imkansızdır. Mən bu yeniliyi və dəyişimi sevirəm və ona ayaq uydurmaya çalışıram

 

* ادبیات آذربایجان جنوبی در این چند دهه از چه مراحلی گذشته و اکنون چه وضعیتی دارد؟ ادبیات با زندگی چه رابطه ای میتواند داشته باشد؟ میگویند شعر مانع ورود جامعه به مدرنیته است. نظر تان چیست؟

-ادبیات آذربایجان! خیلی نو زاد است. همینطور صحبت از ادبیات آذربایجان به این راحتی ها نیست. کدام آذربایجان؟ اما در این دو سه دهه میتوان در آن تعییرات اساسی مشاهده کرد. کتابهای تازه شعر، نقد که در گذشته ابداً نبود و یا اصلاً به چشم نمیخورد، کتابهای نثر، مجلات ، و بعدها سایت ها ، همه در داخل این یروسه اند. یک فراخوان و تلاطم پرسرو صدا، و گامها و رد پاهایی که به سوی تغییر در حرکت اند... بدون دیدن اینها گام برداشتن ممکن نیست. و گفتن اینکه ادبیات ما دچار سکون است و هیچ تغییری در آن دیده نمیشود بی انصافی ست. البته زمان این داور عادل ، صاحبان اصلی این روند را معرفی خواهد کرد.

 

‏*Azərbaycan ədəbiyyati cənubda bu neçə on ilin içində hansı mərhələlərdən geçibdir?İndi nə vəziyyəti vardir?

n‏Azərbaycan ədəbiyyatı! Daha çox körpədir həm Azərbaycan ədəbiyyatı demək bu qədər rahat deyil hansı Azərbaycan? Ancaq geçmiş 2-3 on ilə baxdığımızda təməl və böyük dəyişiklikləri görə bilərik, yeni şeir kitabları daha öncələri heç olmayan və görmədiyimiz nəqd ya da nəsr kitabları dərgilər bu axıma daxildir və son zamanlarda web sitələr. Səsli bir çırpıntı bir çağırış dəyişimə doğru gedən ayaq səsləri izləri... bunları görməzdən gəlmək mümkün deyil və ədəbiyyatımız durqundur ya da heç bir dəyişiklik yoxdur demək insafsızlıqdır. Təbii en adil unsur olan zaman, bu axımın əsas sahiblərini ortaya çıxaracaqdır

 

*وجود یا عدم وجود رابطه شعر و سیاست را چطور میبینید؟ میگویند شعر سیاسی شعر نیست، شعار و نظم است. اصلی ست که شعر را از شعریتش خالی میکند. در این مورد چه میاندیشید؟

-شعر شعر است. سیاسی و غیر سیاسی ندارد. شعر دارای قالب و محتواست. یکی محتوای سیاسی دارد و دیگری محتوای لیریک( تغزلی و غنایی)... ولی اینکه این شعر سیاسی یا ملی ست یک مجادله قدیمی ست. برای کوتاهی سخن اصلی را میتوان به میان کشید بدین معنا که : با به دنبال هم چیدن یک سری کلمات موزون نوشته شعر نمیشود. شعر نمیشود یعنی اینکه ماهیتاً اثر ی ادبی و ماندگار به وجود نمیاید ، دوستاران چنین سخنانی بنویسند ، چه خوب ، آنها در کوچه ها خوانده شده و بر دیوارها نوشته میشود ولی بار ادبی پیدا نمیکند. اثری ارزشمند و شعری که بتوان آنرا روی سینی طلا حمل کرد، نمیشود. محتوی هر چه میخواهد باشد، سیاسی یا غیر سیاسی، اگر اثری ماهیت درست ادبی و کیان شعریتش را حفظ کند آن اثر ماندگار است. شعر است، و با هر حالتش در خدمت زبان و ادبیات است.

 

‏*Şeirinən siyasətin rabitəsinin olub-olmamazlığını nəcə görürsüz?Diyirlər siyasi şeir şeir dəyil şoar nəzmdir. O şeiriyyəti şeirdən alan bir qaydadır. Bu sözə nəzəriz nə dir?

‏Şeir şeirdir bunun siyasisi ya da siyasi olmayanı olmaz. Şeirin ancaq mezmunu olar birinin siyasi mezmunu birinin tebii birinin lirik və ... ancaq bu siyasi vəya milli şeir olayi eski bir dardişmadır. Sözü uzatmadan net bir təsbit ortaya qoya bilərik belə ki, sadəcə bir sıra mozun sözləri bir bir dalıca yazmaqla bir yazı şeir ola bilməz, şeir ola bilməz yəni qalıcı və ədəbi dəyəri olan bir əsər mahiyyəti daşımaz belə sözləri istəyənlər yazsinlar nə gözəl sokaqlarda oxunar duvarlarda yazılar ancaq ədəbi ağırlığı olmaz o dəyərli və boşqaba qoymalı şeir ola bilməz. Ancaq məzmunu nə olursa olsun istər səyasi vəya geyresiyasi bir əsər əyər sağlam ədəbi mahiyyətini və şeirsəl kimliyini qoruya bilsə o əsər qalıcıdır şeirdir və hər halı ilə dilə və ədəbiyyata qulluqcudur

 

* در ادبیات آذربایجان جنوبی(ایران)، کدام نویسندگان را میتوانید نام ببرید؟ خالق چه آثاری هستند؟ چرا آنها شناخته شده اند؟

-بعد از مطالعه نوشته های شاعران و نویسندگانی که در سن و سال جوان ولی تواماً بزرگ اند، و به ویژه در شعر و ادبیات نوین آذزبایجان جنوبی با سرعت کم مانندی جایگاهشان را تثبیت کرده اند ، کتابها و آثار ادبی دیگر را هم به قدر توان میخوانم. با تمام ویژگی هایشان نوشته های هم قلمان جوان را دوست دارم. همه آثار یکدیگر را میخوانند ، همه معروفند و یا هیچکس. ولی باز هم داور نهایی شمشیز تیز زمان است که نوشته ها را برگزیده و برگهای طلایی ادبیاتمان را خواهد نوشت.

 

‏* Güney Azərbaycan ədəbiyyatinda kimləri ad apara bilərsiz?Hansı əsərləri yaradıblar?Niyə bu əsərlər mərufdurlar?

Yaşca gənc quşaqdan böyük olan və özəlliklə yeni şeir və ədəbiyyatda ön ayaq olub əsərləri ilə özlərini isbatlayan tanınmış şair yazarlarımızdan sonra, Bugün Güney Azərbaycanda çıxan kitabları və ədəbi əsərləri əlimdən gəldiyi qədər oxuram bir çoxun özəlliklə gənc qələmaşlarımın yazıların sevirəm, bəlli bir kəsim yazır və haman kəsim də bir birini oxuyur məncə bu gün bu yazarların hammısı məşhurdurlar ya da heç biri! Ancaq genə ən kəskin qılınc yəni zaman, qalıcı əsərləri seçib ədəbiyyatımızın altın varaqlarına yazacaqdır

 

* در مورد حفظ اصالت زبان آذربایجان جنوبی نظرتان چیست؟ تأثیر زبان ترکیه و باکو را روی زبان ما- زبان ما زبان اورمو*- چگونه ارزیابی میکنید؟

-امروز در آذربایجان جنوبی ما تازه تازه داریم زبانمان را یاد میگیریم. از واژه اصالت منظورتان را نمیفهمم. زبان ترکی آذربایجان جنوبی اصول و قواعد مشخصی دارد که هم آهنگی و مطابقت با آنها ضرورت دارد. تأثیرات وارده از ترکی استانبولی یا از باکو اگر قواعد زبان را به هم نزند از نظر من مسئله مهمی نیست و یک چیز طبیعی ست. در همه جای جهان زبانها تحت تأثیر یکدیگر اند. مهم اینست که برای تغییرات، باید بازبود، و از این دگرگونیها مثبت بهره مند شد. از این گذشته زبانی که در استانبول یا باکو به کار میبرند هر دو ترکی ست. اینجا موضوع عمق پیدا میکند و مسئله یک زبان ترکی بین نا بینی پیش میاید. از آنجاییکه من زبانشناس نیستم فقط برداشت شخصیم را مطرح کردم . شاید بهتر باشد این پرسش را با زبانشناسان پرکارمان درمیان بگذاریم.

 

‏*Cənubda dilin əsalətini qorumağa görə nəzəriz nədir?Türkiyyə və Baki təsirlərini bizim dilə-bizim dil Urmu dili-nəcə görürsüz?

Bu gün biz Güney azərbaycanda dilimizi daha yeni yeni öyrənirik.‏ -əsalətdən nəyi qəsd edirsiniz anlamıram, Azərbaycan Türkcəsinin bəlli qayda qaidələri vardır onlara uymaq lazımdır. İstanbul Türkcəsindən vəya Bakıdan gələn təsirlər doğaldır dilin qaydasını dəyişdirməmək və dilə zərər verməmək şərti ilə məncə ortada ciddi bir sorun olmayacaqdır. Dünyanın hər yerində dillər bir birinin etkisi altında qalırlar önəmli olan həm dəyişikliklərə açıq olmaq və həm bu dəyişikliklərdən musbət yararlanmaqdır. Qaldı ki İstanbul Türkcəsi və ya Bakıda işlədilən dil ikisi də hər şeydən öncə Türkcədir. Burda qonu dərinləşir bilindiyi kimi ortaq Türkcə deyə bir qonu daha var mən dilci olmadığım için burda yalnız öz kişisəl yorumumu yazdım bəlkə bu sorunu bu sahədə çox ciddi çalışan dilcilərimizdən soruşaq!

 

* هنگام نوشتن به زبان مادری چه احساسی دارید؟

-به خاطر احساس عدم بیگانگی نیست که به زبان دیگر نمینویسم ، زبان مادری خود احساس وعاطفه است. زبان مادری هستی و نیستی من است.

 

?Ana dilində yazanda nə duyğuya malik siz‏*

Ana dili özü duyğudur zatən mən artıq başqa dildə yazmayıram-

.ki bir dəyişiklik hiss eləyəm,ana dilim duyğumdur yəni var yoxumdur

 

* از شاعرانیکه بی سرو صدا به کارشان ادامه میدهند نام چه کسانی را میتوانید ذکر کنید؟

-نه، نامبردن شاعرانی که بی سر و صدا به کارشان ادامه میدهند مثل لباسی ست که به قد و قواره من نمیاید. آنان بی سرو صدا هستند برای اینکه خیلی بزرگ اند ، به این سکوت ،آرامش قبل از غرش توفان میگویند، شتابزده نباشید، به هنگامش بلندترین صدا ، صدای این بی سرو صدایان خواهد بود.

 

?Səssiz-səmirsiz şairlərdən kimləri ad aparabilərsiz*

-Yox sə‏ssiz şairlər vəya yazarların adını aparmaq mənə boyumdan böyük don geymək kimi bir şey olar onlar səssizdirlər çünkü çox böyükdürlər buna fırtına öncəsi səssizlik deyərlər tələsməyin vaxtında ən yüksək səs o səssizlərin olacaqdır.

 

*فضا در میان قلمزنان دموکراتیک است یا نه؟ اوضاع چطور است؟

-این واژه دموکراتیک را اینجا نپسندیدم. چرایش را هم درک نکردم. ولی یک وضعیت غیر دموکراتیک به چشم نمیخورد. لازم است هر کس به کار خودش برسد. اینجا میدان سیاست نیست که به گردن یکی مدال طلا بیاویزند و یا به دیگری درجای مشخصی کرسی ندهند. ادبیات پدیده یک ساله و ده و بیست ساله نیست. این امر کار سرتاسری عمر یک ملت است. کار قلبی و روحی انسانها درهزاره و هزاره ها ست. آنان که در این عرصه به دنبال چنین مقولاتی هستند از هم اکنون سرند شده اند، آخر چه بگویم، بهر حال من نوشته ها را مطالعه میکنم و مینویسم.

 

‏*Yazıçılar arasında "demokoratik atmosfer vardır, yox dur, nə haldadır?

Bu demokoratik sözcüyünü burda bəyənmədim nədənini də anlamadım,‏ ancaq demokoratik olmayan bir durum görmürəm hər kəs öz işinə gücünə baxmalıdır. Burası siyasət meydanı deyil kimsənin boynuna altın asmayırlar ya da kimsəyə bəlli yerdə kürsü verməyirlər. ədəbiyyat olayı il, on il, 20 il olayı deyil. Bu iş bir ömürlük millət işidir min illik on min illik gönül işidir bu alanda belə qavramların peşində olanlar indidən ələnmişlər, nə deyim axı mən ancaq yazıları kitabları oxuram və yazıram!

 

* در این زمینه خود تان به چه مسایلی علاقمند هستید، لطفاً بفرمایید.

-من به خواندن و نوشتن علاقمندم، و بر اساس پتانسیل بسیار نیرومند فرهنگمان علاقمند به مطرح شدن آثار شایسته زبان و ادبیاتمان در صحنه جهانی هستم.

* آنکه درمیان مردم بالیده واز آنان مینویسد همیشه در قلب ها جای دارد از اینروست که شاعرو هنرمندعزیز ما در قلب مردم است.

آنکه آمال و آرزو و احساسات ما را ترنم میکند در تارو پود ماست. سربلندی شما سربلندی ما خلاقیت شما خلاقیت ماست برای شما تندرستی و شادی و موفقیتهای بیشتر آرزو میکنیم.

جاودانه باشید.

-من هم برای شما و همه مردم تندرستی و خرمی آرزو میکنم .

جاودانه باشید

 

 Bu sahədə özüyüz hansı məsələlərə maraqlısız lütfən söyləyin *

‏ -Mən ancaq oxumağa və yazmağa maraqliyam və ən böyük diləyim

güclü potansiyelə sahib olan dilimin və

ədəbiyyatımın dünya sahəsində sağlam və boşqaba qoymalı əsərləri ilə layiqi

.olan yeri tapıb sözünü deyə bilməsidir

‏*Eldən çixan,eldan yazan,həmişə elin könlündədir

. Buna görədə bizim əziz qadin şairimiz daimən ürəgimizdədir

 Duyğu və istəklərimizi tərnnum edən həmişə cigərimizdədir

‏.Başi ucalığınız başı ucalığımızdır.YaradicilığızYaradıcılığızdır

‏Sizə sağlıq şənlik və geniş yaradıcılıq arzu edirik. Min yaşayin.

.Hami sağ olsun varolsun.Sizdə cox sağ olun,min yaşayın-

 

----------

 

* عبارت «بیزیم دیل اورمو دیلی: زبان ما زبان اورمو»، اشاره به " هوپ سنه " ترانه فولکوریک در فرهنگ کودکان ارومیه است

که میگوید: «...کتان کؤینک میل-میلی. گل اوخو بیزیم دیلی. بیزیم دیل اورمو دیلی...» پیراهن کتانی با خطوط موازی. بیا زبان ما را یاد بگیر. زبان ما زبان اورمو...

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

ناشناس

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!