مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز چهارشنبه (۲۷ مه/۶ خرداد) به خبرگزاری فرانسه و روزنامه "لوموند" گفته است که بازدید از مراکز نظامی ایران درصورت دستیابی به توافق نهایی در سی ژوئن و به جریان افتادن پروتکل الحاقی پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای (ان‌پی‌تی) پیش‌بینی شده است.

یوکیا آمانو افزوده است: «ایران در حال حاضر پروتکل الحاقی "ان‌پی‌تی" را اجرا نمی‌کند، اما در صورت توافق، آژانس همان اقداماتی را در مورد ایران انجام خواهد داد که در مورد سایر کشورها اجرا می‌شود.»

ایران و گروه ۱+۵ در ماه آوریل در شهر لوزان سوئیس به تفاهمی دست یافتند که استفاده صلح‌آمیز از فناوری هسته‌ای را مجاز می‌شمارد اما بر روند توسعه این طرح‌ها نیز نظارت خواهد داشت.

طبق بیانیه مشترک لوزان، طرح‌های اتمی ایران باید برای کسب اطمینان از اهداف غیرنظامی آن، از سوی مراجع بین‌المللی تحت کنترل باشند و لغو تحریم‌ها در گرو اجرای تعهدات ایران است.

اما موضوع نظارت بر تاسیسات ایران به امری پیچیده تبدیل شده است. مقام‌های آژانس بیش از همه خواستار ورود بازرسان این نهاد به سایت نظامی پارچین در شرق تهران هستند. گفته می‌شود که در این سایت، کلاهک‌هایی آزمایش شده‌اند که هر چند جزء سلاح‌های متعارف هستند، اما می‌توانند در سلاح اتمی نیز به کار بروند. 

رهبر ایران به تازگی در یک سخنرانی با هرگونه بازدید از مراکز نظامی این کشور به شدت مخالفت کرد. سردار حسین سلامی، جانشین فرمانده کل سپاه پاسداران نیز هدف بازرسی‌ها را "تقاضای رسمی برای جاسوسی" خواند و گفت: «هر کس از این حرف‌ها بزند، جواب آن را با سرب داغ خواهیم داد.»

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در واکنش به اظهارات رهبر ایران گفت: «بازرسی از تأسیسات نظامی ایران بخش مهمی از هرگونه معامله‌ای با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور خواهد بود.»

ماری هارف یادآوری کرد که در غیر این صورت ما به مشکل برخورده‌ایم: «ما و ایران توافق کرده‌ایمکه در طی روندی ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران بررسی شود. بخشی از این توافق شامل دسترسی به سایت‌های نظامی است.»

یوکیا آمانو، به خبرگزاری فرانسه گفته است که تشخیص ماهیت برنامه‌های اتمی ایران ماه‌ها زمان لازم دارد. او تاکید کرده که «نتیجه نهایی به همکاری ایران بستگی دارد اما این روندی پایان ناپذیر نیست.»

چگونگی تعهد ایران به پروتکل الحاقی و بحث بازدید بازرسان آژانس از مراکز نظامی این کشور جنجال تازه‌ای در مجلس ایران آفرید.

روز یکشنبه سوم خرداد، رسانه‌ها از قول عباس عراقچی، معاون ظریف و مذاکره‌کننده ارشد ایران نوشتند که ایران بازرسی مدیریت شده از مراکز خود را پذیرفته است. عراقچی این گفته را ساعاتی بعد تکذیب کرد.

سخنان ظریف و عراقچی در مجلس و حواشی مربوط به آن در حالی به رسانه‌ها راه یافت که جلسه آن روز غیرعلنی و محرمانه بود.

خبرگزاری فارس به نقل از جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد و یکی از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای نوشته بود: «عباس عراقچی در جلسه مجلس به نمایندگان گفته که بازرسی از مراکز نظامی در پروتکل الحاقی پذیرفته شده اما این بازرسی مدیریت شده است و مدیریت آن با جدیت انجام می‌شود.»

عباس عراقچی، عصر یکشنبه با تکذیب این نقل قول "کاملا نادرست" عنوان کرد مذاکره‌کنندگان تنها در چارچوب اصول و خطوط قرمز ترسیم شده توسط رهبر انقلاب حرکت می‌کنند.