رفتن به محتوای اصلی

((گفتگوی NGO علیه آپارتاید جنسیتی(عاج) با یک جامعه شناس درباره کمپین آزادی های یواشکی))
01.03.2015 - 00:12

محرمانه از داخل زندان   و.آ

این بحث یک مقدمه دارد با این عنوان که اول از همه باید بدانیم که یک کمپین چیست و چگونه عمل میکند. کمپین به عنوان کارزار تبلیغاتی به کار گرفته می شود که پشتیبانی نیروها و سازمان ها و احزابی را که یک خواسته را مطالبه می کنند و برای دریافت آن مطالبه، برنامه نیز دارند را با خود دارد. از هر کمپین موفق معمولا چند کتاب و مقاله و حزب و سازمان بیرون می آید. اهداف کمپین نیز باید از قبل مشخص شوند و این اهداف باید خواسته بخشی از جامعه باشند که در جریان تحول اجتماعی برنامه ریزی شده قابل تحقق باشند.
همچنین نمیتوان انتظار داشت که بخشهای حاشیه ای از ابزارهای مدرنیسم را به دست آورد و قسمت های مهم تر و اصلی تر را واگذاشت بلکه باید به صورت همه جانبه به سمت مدرنیسم حرکت کرد و از سنت به مدرنیته پا گذاشت. یعنی اینکه شرایط کلی جامعه در درجه اول باید آماده تحول و پیگیری آن مطالبه باشد.

مثلا الان چند درصد از زنان ایرانی پرونده بدحجابی دارند؟ این هجده هزار نفر را با چهل و چهار میلیون زن ایرانی مقایسه کنید و ببینید که آیا این خواسته در مقابل خواسته های اصلی تر و بنیادی تری مثل حق طلاق یا حق ارث زنان چقدر می تواند محلی از اعراب باشد و قد علم کند؟! آیا اولویت چهل و چهار میلیون زن ایرانی در حالی که همه این زنان ایرانی داخل و خارج از کشور درگیر با مسئله حق نابرابر ارث و حق طلاق هستند می تواند واکنش به حجاب اجباری باشد؟! وقتی که حقوق اساسی تری همچون عدم خشونت خانگی بر زنان که آمار آن در ایران نزدیک به ۹۵ درصد است (به طور روزمره و افزایشی)، هم اینک در حال نقض شدن است، می توان از مسئله غیر حادی مثل حجاب سخن گفت و نگاه ها نسبت به جنبش زنان را به سمت کمپینی که نه برنامه و هدفی برای خود دارد و نه پشتوانه اجتماعی گسترده و قوی، منحرف کرد؟
در واقع این صفحه مجازی به عنوان یک کمپین نامگذاری نمی شود زیرا نه گروه ها و سازمان ها و فعالان حقوق زنان در پشت صحنه آن نقش آفرینی می کنند و نه پشتوانه اجتماعی دارد. در واقع مهمترین پشتوانه اجتماعی یک کمپین اکت ها(فعالیت ها)ی اجتماعی اعضای آن است، که در واقع هیچ هدف گذاری و فعالیتی به سمت این هدف در درون این کمپین دیده نمی شود.

مثلا اگر همین الان خانم علی نژاد این صفحه را ببندند یا دیگر در پشت کامپیوتر خود حاضر نشوند هیچ اتفاق خاصی نخواهد افتاد زیرا عملا فعالیت اجتماعی ای شروع نشده است تا مختل شود یا پایان یابد.
عاج: از نگاه یک جامعه شناس، این کمپین چرا مخاطب جمع کرده است؟ به نظر می رسد که این یک حرکت عوامگرایانه (پوپولیستی) و نزدیک به وقایعی چوو انتخاب دختر شایسته مجله زن روز قبل از انقلاب باشد.
جواب: ولی در آن زمان این حرکت انتخاب دختر شایسته با پشتوانه گذار به سمت مدرنیسم توجیه می شد در حالی که الان حتی این توجیه نیز برای این کمپین کاربرد ندارد و اگر سعی به توجیه شود نیز خود، خود را در جواب نقض خواهد کرد. در آن زمان گذار به مدرنیسم ایجاب میکرد تا مسائل مدرن و به روزی مانند فعالیت اجتماعی و فرهنگی دختران یا سواد و علوم آنها سنجیده شود و در واقع مدرنیسم با انتخاب دختر شایسته تلفیق می شد تا مدرنیسم در جامعه تبلیغ شود و مردم گذار را راحت تر بپذیرند. اما این کمپین عملا به چیزی پیوند نمی خورد و فقط قصد شتاب دادن به گذار مطرح است. دقت کنیم که در زمان شاه نیز گروه هایی از زنان قصد هل دادن و شتاب دادن جامعه به سمت مدرنیسم را داشتند که همیشه این حرکات انفرادی که با بدنه جامعه همراه نبوده و آگاهی ها و هنجارهای همه گیر حول آن ها از قبل ایجاد نشده بود و جامعه آمادگی پذیرش آن ها را نداشته است و همینطور جلوتر از زمان خود حرکت کرده، یعنی اینکه با سایر بخش های مدرنیسم به یک سرعت و بطور موازی حرکت نکرده و با آنها همراه نبوده و از آنها خود را بی حهت جلو انداخته است، در آخر منجر به شکست و بازگشت به همان نقطه اولیه خود شده است.
عاج: البته این کمپین بنا به گفته سازنده آن داعیه دفاع از حقوق زنان ندارد و صرفا لحظه های کوتاه برداشتن حجاب سر را ثبت می کند. گرچه کل حجاب هم نیست و فقط به روسری تاکید می شود. شرط ورود به مدرنیسم و استفاده از مدرنیته نیز تحول در جامعه است، چگونه بدون ثبت این تحول، حرکت به سمت مدرنیسم تبلیغ می شود؟
جواب: بلی خوانده ام. کسانی که از خارج از کشور این کمپین را ساپورت می کنند از ایران و حجاب بی اطلاع اند و چیزی از اوضاع دقیق ایران و معضلات اصلی جنبش زنان ایران نمی دانند. اتفاقا این بزرگ کردن حجاب زنان در رسانه های بی اطلاع خارجی کم کردن مشکل زنان ایرانی نیست بلکه انحراف توجهات از سمت مشکلات واقعی و حاد زنان، که الان نیز با آن ها درگیرند، به سمت موضوعی بی فایده است، آن هم در حالی که هیچ تدارکی هم برای آینده این صفحه مجازی نمی توان دید زیرا اولا حجاب در برابر مشکلات عظیم تر اصلا قابل مطرح شدن نیست، دوما همه ارکان مدرنیسم باید باهمدیگر، همزمان و با یک سرعت حرکت کرده و محقق شوند. پس نمی توان انتظار داشت که از حکومت، دین و جامعه حجاب اجباری را بتوان حذف کرد اما به حقوق دیگر زنان به همان وضع سابق بی توجه بود تا به همان وضع سابق نقض شوند. مدرنیسم چیزی نیست که با شتاب دادن جامعه و بدون آماده کردن مقتضیات و پیش شرط های آن محقق شود. همچنین نمی توان به قسمتی فرعی از مدرنیسم چشم داشت در حالی که قسمت های اصلی و بنیادی تر آن هنوز در جامعه محقق نشده اند، و این را اگر بخواهید با شتاب دهنده محقق کنید کاریکاتوری از مدرنیسم را در جلوی چشمان خود خواهید داشت. مثل همین وارد نشدن فرهنگ ایجاد و استفاده از کمپین.
خانم علی نژاد اگر فعالان متخصصی را جذب می کرد و در پشت این کمپین قرار می داد و یا اینکه سازمان های مردم نهاد از کمپین به عنوان خواسته و مطالبه اصلی جامعه حمایت می کردند و هدف گذاری ای نیز به منظور به حرکت در آوردن اعضای این کمپین به سمت انجام فعالیت های اجتماعی در جامعه انجام می گرفت و همینطور این خواسته از خواسته های اصلی جنبش زنان بود آن موقع می شد اسم "کمپین" را روی این صفحه مجازی ای که مخاطبان آن مورد شناسایی حقیقی قرار نگرفته اند و معلوم نیست که کدام ها واقعی و عضو هدف و کدام ها جعلی یا صرفا مجازی هستند گذاشت.
هر کمپین برای رسیدن به هدف خود(البته پس از هدف گذاری!)، احزاب و سازمان ها و اجتماعات مختلفی از مردم را با خود همراه می کند که این همراه کردن باعث می شود تا خواسته کمپین به یک مطالبه اجتماعی تبدیل شود. ابزارهای تحقق این خواسته همچون پشتوانه های حقیقی (و نه مجازی و بدون اسم و رسم) این کمپین، مشخص نشده اند پس کاربرد عبارت کمپین برای این صفحه مجازی ای که فقط یک نفر بدون سابقه سیاسی و یا مطالعاتی در مورد حقوق زنان و... در پشت آن قرار گرفته درست نیست.
عاج: به نظر بخاطر اینکه خواسته های اساسی زنان همگی سرکوب شده اند و زنان ایرانی بخاطر فشاری که بر روی آنهاست و هیچ راه مفر و امیدی هم برای رسیدن به مطالبات و خواسته های اصلی خود در زمان حاضر نمی بینند، پس مجبور شده اند تا به سطح رضایت دهند و فکر خود را با این موضوع بی سرانجام و کوچک درگیر کنند.
جواب: هرچقدر که سازمان های مردم نهاد در حوزه زنان ایجاد و تشکیل شوند برای پیشبرد جامعه مدنی مفیدتر خواهد بود. "ان جی ا" ها هم در سه سطح که برایشان تعریف شده می توانند فعالیت کنند: ۱-حوزه خدمات به زنان مثل پخش غذا در بین زنان و کودکان خیابانی ۲-حوزه توانمندسازی زنان مثل آموزش و آگاه سازی زنان و سومی که عالیترین سطح هم هست شرکت در تصمیم گذاریهاست مثل جریان لایحه حمایت از خانواده که آنقدر اعتراض کردند تا اینکه مجلس هم وادار به عقب نشینی شد.
در کل هم موفق ترین کمپین ایرانی تا به حال، کمپین یک میلیون امضاء بود که می شود نام کمپین را بر روی آن نهاد چونکه طراحان متخصص زیادی پشت آن بودند و این کمپین توانسته بود تا حمایت های احزاب و مردم را از طریق فعالیت های اجتماعی اعضای حقیقی و اسم دار خود با خود همراه سازد و هدف مشخص و مطالبه مهمی نیز داشت که مشکل همه ۴۴ میلیون زن بود که هم اکنون به طور مستقیم با آن درگیرند نه مشکلی که اکنون تنها ۱۸ هزار نفر با آن درگیرند. امروز در ایران ۱۸ هزار کودک دختر زیر ۱۵ سال مجبور به ازدواج (آن هم ازدواج ثبت شده و قانونی) شده اند. الان اگر بگویند حجاب آزاد است از مشکلات چند زن کاسته خواهد شد که تمام حواس رسانه ای به سمت آن منحرف شده است؟ در مقابل خشونت بر زنان، حق طلاق و ارث و... طرح مسئله حجاب و بزرگ کردن کاذب این مشکل محلی از اعراب ندارد.
عاج:مهمترین گام برای توانمندسازی زنان کدام است؟
جواب: مهمترین گام توانمندسازی زنان را جمهوری اسلامی بصورت ناخواسته و در حالی که عواقب این توانمندسازی را نمیدانست مرتکب شده و آن هم ورود زنان به دانشگاه است! زنان با تحصیلات عالیه به سطحی از آگاهی، که خواه ناخواه با آنها همراه شده است، رسیده اند که امروز برای حکومت و آرمان هایش مشکل آفرین شده است! حکومت بدون اینکه به عواقب تحصیلات عالیه زنان فکر کند امکان تحصیل و توانمند شدن آنها را فراهم ساخته و حالا خود حکومت نیز با وجود حکومت بودنش می داند که نمی تواند دیگر در مقابل حق تحصیل زنان مقاومت کند و به عقب بازگشت کند و باید عواقب این توانمند شدن را بپذیرد. پیامدهای این آموزش مطمئنا جنبش زنان را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد و جامعه را آهسته و پیوسته در مسیر گذار به سمت مدرنیسم به جلو خواهد راند.

توضیحات عاج: در مورد حجاب اجباری، مسئله کنترل زن بر بدن خویش مطرح است. در زمان رضاشاه کنترل بدن زنان که تا آن زمان در دست محارم شان بود، به دست حکومت افتاد و در جمهوری اسلامی نیز این کنترل هم در دست حکومت و هم در دست محارم (فرهنگ مردسالار) قرار گرفته است یعنی سرکوب و کنترل از دو سو اتفاق می افتد.
دیدگاه لیبرال که تنها بر سطح و ظاهر قضایا متمرکز می شود و با ریشه ها و ریشه کنی مشکلات کاری ندارد، همان دیدگاه امروز آزادی های یواشکی است که حداکثر به اصلاح قانون داخلی درباره حجاب اجباری نیم نگاهی دارد. این دیدگاه به خاطر تاکید بر آزادی فردی در انتخاب پوشش و ظاهر، آزادی حجاب را اصلی ترین و مرجح ترین مطالبه زن امروز ایرانی قلمداد می کند. ظاهر پوشش و حجاب ایرانی به سرعت در حال تغییر است و این تغییرات به منزله مقاومت زنان در مقابل خواست حاکمیت و تن ندادن به مقصود مورد نظر آنان است.
تاکید می کنیم که زن، زاده نمی شود بلکه جنس مونث بصورت یک انسان برابر متولد شده و در طی فرایند جامعه پذیری و تحت سلطه فرهنگ مردسالار بصورت یک زن ساخته می شود. زنانه سازی بدن و تاکید بر زنانگی نیز در طی همین روند آپارتایدی صورت می گیرد.
با تغییر فرهنگ زنان ایرانی در مواجه با بدن خویش، آنها به مجموعه اقداماتی دست زدند که نشان دهنده کنترل آنها بر بدن خویش باشد: مانند استفاده زیاد از لوازم آرایشی، عمل های زیبایی و... . این هنجارها نیز تنها برساخته یک جامعه مردسالار هستند که زنان را وادار به رقابت با هم در زیبایی، تناسب اندام و لاغری، استفاده از لباس و جواهرات با تعریف خود در برابر مردان و نه خود مستقل انگاری فرد و... می سازند. با این فرهنگ، کسی که در این رقابت حاضر نباشد دچار عقده خود کم بینی می شود. تعیین هویت زنان بر مبنای تن آنها یکی از ارکان اساسی سلطه مردان بر زنان است و حجاب اجباری تنها بخش کوچک و فرعی ای از این هویت محسوب می شود. بنابراین هراقدامی بدون اولویت بندی و پیش برد موازی مطالبات اصلی جنبش زنان، فعالیتی بیهوده، غیرکارشناسی و انحرافی تلقی خواهد شد.

دیدگاه‌ و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.

کیانوش توکلی

فیسبوک - تلگرامفیسبوک - تلگرامصفحه شما

توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد! 

افزودن دیدگاه جدید

لطفا در صورتیکه درباره مقاله‌ای نظر می‌دهید، عنوان مقاله را در اینجا تایپ کنید

متن ساده

  • تگ‌های HTML مجاز نیستند.
  • خطوط و پاراگراف‌ها بطور خودکار اعمال می‌شوند.
  • Web page addresses and email addresses turn into links automatically.

لطفا نظر خودتان را فقط یک بار بفرستید. کامنتهای تکراری بطور اتوماتیک حذف می شوند و امکان انتشار آنها وجود ندارد.

CAPTCHA
لطفا حروف را با خط فارسی و بدون فاصله وارد کنید CAPTCHA ی تصویری
کاراکترهای نمایش داده شده در تصویر را وارد کنید.