توز قاتلاری - لایه های غبار ( قسمت 10، رو در رو- اوز به اوز)

16.02.2015 - 08:40

یای. گون اورتاسی. هوا چوخ سیجاق.ایگید جه سینه سیز. ساعات 12.
اورمو گؤلونون سویو آزالیب یا قورویوب،کی گون بئله یاندیررمی ؟

سفر کوچه ده بیر یوخا گؤینک اینینده،کتان باشماقلاری آیاغیندا، یئیین آدیملارلا یولچولار آراسیندا گئدیر.او جیلاز گؤزه گلیر.
کوچه، شهرین اصلی خیاوانی-پهلوی-نین اورتاسینا چئخیر.
بالاجا قیزلار جئزیق(خس در چین) اوینویورلار. اوغلان اوشاقلاری فیتبال. تزه گنج لر کؤمورنن دووارا سئوگی سئوزلری یازیرلار.

فهله لر بیر یاریم چیلیق بینانین دووارلری دیبینده بوش سئرفالارین آچیب ناهار یئییرلر.

اوزاقدان ماشین لارین گلیب-گئتمه و دودک سسی قولاغا گلیر. جماعات یورقون-آرقین ائولره قهوه خانالارا سوخولوبلار. ناهار چاغی دی.

او ساعات 12 اون دیقه ده سیناما ایران یوخونوندا، باقر آقا پوتقاسی دیبینده ،کی قنوو استه دوروب،

ایستیر یولداشین گؤرسون. یولداشلارین دوشونور کی توتولوبلار. و جان علی نی.
دوستونو- یاشی 15- کی دونن چای قیراغیندا کامیونا قوم ووراندا، ایشین و ماشین صاحابین سئخینتی سیندان آغلایئب دئمیشدی:

«سفر! سفر! داها ایشلییه بیلمیره م. گوجوم یوخدو،یوخدو!بو سئخینتی نان داها ایشلییه بیلمیره م. دییوس دوروب باشیمیز اوسته هی دیییر "تز اول-تز اول". من ؤلدوم،چاتدادیم...» و هیجقیریب آغلامیشدی.
«جان! منیم عزیز دوستوم،آغلاما! اولسون یئتر. ایشله مریک،قایئدیب گئدریک.پول ایستمدیک، آتاسی نین گورونا.گئدریک. قربان سنه، آغلاما!...بیر گون بو ظولم، یوخسولوق سونا چاتمالی دیر...»

و ایشی ؤتوروب شهره قایئتمیش دیلار.

و اونون ساوادلانماق اوچون ماراق ایستکینه فیکیری گئدیردی، کی نئجه ناهار اوستولری ایش باشیندا یا آخشام چاغیلاری قهوه خانه ده، ؤیره نمه سوینجیندن، گؤزلری یومورو مهربان وزونده پاریلدیردی.

بیلمیره م سفر "جان "-ی نییه بو قدر دوشونوردی. ذبی نی اوندا گؤرور دی یا ؤزونی؟ یا وورغون ایدی یاشایئشین دیئشمه سی نه؟ بلکه ده بونلارین هامیسینا گؤره یدی؛ کیم نه بیلیر؟

کارگران در دهه ی 50-اورمیه

من بیر آیری دنیادا بؤیوموشم.قیزلار دنیاسیندا. وارلی-کارلی عایئله لر دنیاسیندا. چوخ شئ لر اوخوموشام .کتاب یولو اینان جوره-به-جوره یاشایشلارلا تانیشام.انسانلارین گؤزه ل دیریلیگی اوچون چوخلو آرزو-دیلکیم وار، بعضاً ده چالیش میشام. امما هئچ وخت حیاتی بئله آنلامامیشدیم کی سفرین دنیاسیندا گؤروره م. دوز کی بو یاشام منه ؤزگه و توتولمازدی،امما بوتون آرزو دوشونجمی دیریلدیر.و منی ؤز کامینا چکیر.

او ائله کی پوتقا دیبینه یئتیشدی یولداشی اوردا دییلدی. دورمادی. خیاوانی باش-یوخاری گئدی.

او ال ده ، بیر کیتاب ساتان، کی هله ده موشتریلری نین توتولماغیندان قورخودایدی،ماغازادان سفری گؤردی. ائله او آندا، گؤزو ساتاشدی یولداشینا کی ماغازادان بیرآز اوزاقدا گیرلنه-گیرلنه گئدیردی.یئریدی اونون دالیجا. خیاوانین اورتاسیندا فیکیرنه گلدی کی" یوخ،اونا ساری گتمک یاخجی دییل. یاخجی سی بو دور کی یولومو اییم یوخاری گئدیم؛ اله کی آرخایین اولدم بیرسی دالیمجا گلمیر قایئدارام. هله او نییه قرارا گلمییئب دی؟بس نییه او الده دولانیر؟ نییه ماغازاچی منی گودور؟ اله بیل تاس قرامت گؤرسه دیر...»
اوندا کی پیادا یولونا چیخدی، دالدان ایکی کیشی اونون قوللارین تودو. اوچومجی دئدی "ترپشسن گوله دی!" و اللرینی دسبدله دیلر.
"لندور" خیاواندایدی. اونو ماشینا ساری آپاردیلار:
«سیز کیم سیز؟ منی ها آپاریرسیز؟»-سفر دئدی.
«گل! سورا بیلرسن.»-دئدیلر.
جماعات صحنه نی گؤروردی:
«بونلار کیم دیلرکی بو هاسادلیقدا آدامی خیاواندان توتوب آپاریرلار؟»-بیریسی دئدی.

«امنیت سیز لیک مأمورلاری دیلار.گؤرمور سوز هر یئری وزا-وز آری گزیر؟»- بیر آیریسی جاواب وردی.
اونلار سفری قویدولار ماشینا خیامین فلکه سینده اداره یه آپاردیلار.

سفر یولدا ؤز-ؤزون له دوشونوردی:
«یولداشیم قراری خبر وریب یا ماغازاچی؟ ایه یولداشیم دسیدی من گره ک 12 اون دیقه ده توتولموش اولاردیم. یوخ ایندی. اوردا کیمسه یوخودو؛ بیر روب سونرا منی توتدولار...»
بو فیکیردیدی کی اونو ماشیندان یئندیردیلر.

گؤزلری باغلی دییلدی. گؤروردی بیله سین هارا آپاریررلار. بیر نئچه پله دن سونرا قاپی آچیلدی ایچری گیردیلر.

فلکه خیام اداره ی ساواک واقع در سمت راست عکس چند ساختمان پایین تر

اونلار بیر کیچیک دالانا چیخدیلار کی سول -ساغی اتاق ایدی. و گنیش بیرآغاجلی چمنلی حیاطه آچیلیردی.
حیاطین ساغ الینده بیر بویوک اسکی بینا گؤزه دییردی.سفر چووره یه بیر گؤز دولاندیردی.
اونو آپاردیلاردالانین ساغ الینده بیر اوتاغا؛و بیراوجا بویلو قالین-قییم، قره شین کیشی گلدی آدین -سویون سوروشوب فارسجا دئدی:

« سفر با سین یا صاد؟ »
«با سین.»
«چرا باسین؟»
«به معنی رفتن از جایی به جای دور است.»
« تو کجا بودی؟ ما عکس ات را به پاسگاهها داده بودیم که پیدات کنند.کجا بودی؟»
«درخانه بودم.»
«آدرس خانه ات در آموزش و پروش نبود. نتوانستیم خانه ات را پیداکنیم.»
«نمیدانم.»

«میدانید اینجا کجاست و برای چه اینجا هستید؟»
«نه. »
« اینجا ساواک است. اداره ی اطلاعات و امنیت کشور ایران.»
«بله.»
« کی را بیشتر دوست دارید؟»
سورغوچو بو سؤز نن ایستیردی سفرین بوش دامارین تاپسین. امما او بونی بیلیردی:
«از دوست داشتن آزادم.»-دئدی.
«چرا؟»
«شکستن شیشه را دوست ندارم.»
سورغوچو آنلامادی سفر نه دئدی:
«پدر -مادر ات را دوست نداری؟»
« از دوست داشتن آزادم.»
« خوب . بگو جزوه ها کجاست. به کی دادی؟»

بو سورغونو اشیدرکن دوستو حسین نین اوزو دوردو اونون گؤزو قاباغیندا.
او اتی باخیشلاری و دوزلو گولوشلری نن. ظلم دن بئزیک آجیقلی ؤندمی نن.
ؤوزونله دوشوندی:« یوخ! بو گولوشون گئتمه سینه دؤزوموم یوخدو. من اونو چوخ سئویره م. جانیمدان دا آرتیق. ایه مندن سورش سا "سفر به سن نییه؟ سن نییه؟ " من ائله اوردا یئخیلیب ؤلموشم.دؤزوموم یوخدی اونون نییه سی نه.من اونا ورغونام. سئوگی نین نییه سی نه جاوابیم یوخدو. جانیم قربان سئوگیمه. دوستوما.»

حسین اونا گؤزه ل لیک ایدی. ذبی ایدی. عایئله سی و بوتون توز-تورپاق،چار-چاموردا باتیب قالانلار ایدی. حسین یالنیز بیر دوست دییل دی، او بوتون هامی نین جانیدی.نئجه ائلییه بیلردی هامئ نی ؤز جانینا قربان ائله سین؟
ظولمه قارشی، انسانی سینمادان ساخلی یان بیرجه سئوگی دیر. ؤلومه ده گوج گلن یالنیز سئوگی دیر.

سفر سئوگی درسین ذبی دن ؤرگشیب آلمیشدی. ایندی داهی اونا ذبی هر یئرده گؤرونوردی. هر یئرده چوخالیب جیلوه لنیردی. و اوهرآن ذبی نن ایدی. بو سئوگی نی قربان ائله مک اولمویان بیرایش ایدی.دوشونوردی"حقی قورویان یالنیز سئوگی دیر.سئوگی سیزعلم، یترسیز اولار. گره ک علم ایله سئوگی بیر اولسون."
اونلارین روحوندا، سئوگی ایله دوشونجه بیر اولموشدی.

بو روحونان :
«کدام جزوه ها؟»- دئدی .
«جزوه هایی که به تو داده اند . به کی دادی؟آنها کجاست؟»
«کسی به من جزوه نداده.»
«داده! باید بگی جزوه ها کجاست و به کی داه ای؟»
«کسی به من چیزی نداده و منهم به کسی چیزی نداده ام.»
"ببریدش زیر زمین." -سورقوچو ایشداش لارینا ساری دئدی.

اونو آپاردیلار زرزمییه. آز-با چوخ بیر ساعات دان سونرا،وز-باشی یارالی،ایکی کیشی قولتوغوندا گلدی:
"از تو لایه های گرد و خاک،آب و گل، بلند شدی میخواهی رژیم عوض کنی؟»- سورقوچو دئدی.
سفرین حالی چوخ پیس ایدی. ودانیشیق اونا آغیر. دوشوندی"بو ایستیر منیم فیکیریمی آنلاسین. بوش دامار آختاریر. امما منیم هئچ ندن قورخوم یوخدی. ایشین سونو ؤلومدی. او یئرده کی
"جان" چاتلایب ؤلور، هئچ یئره قارداشیم بوغولدی،باجیم بیر دری-بیرسوموک اولدی،آتام گؤنده مین یول ؤلوب دیریلیر، ؤلومدن قورخوموم یوخدو..."
«90 در صد مردم تو این لایه های گرد وخاک ، تو این باتلاق زندگی میکنند.تو فقر و بیکاری نابود میشوند.»-جاواب وردی.
«تو که تحصیل کرده ای،برای تو کار زیاده.»
«مثلاً کجا؟»
«همه جا. خودم بهت کار میدم. هرجا دوست داشتی.»
«خوب بدهید.»
«فقط یک شرط داره، بچه ی خوبی باشید با ما کار کنید.»
«مثلاً چکار کنم؟»
«از محیط کارت گزارش بدهی. مرتب با ما در ارتباط باشی.»
«درباره چی گزارش بدهم؟»
«در مورد مخالفان رژیم. در مورد گروههایی مثل همین که درست کرده اید.»
«که چکار کنید؟»
«حرکاتشان را خنثی کنیم. نتوانند رژیم عوض کنند.»
« که چی بشود؟»
« رژیم شاهنشاه پابرجا بماند. جامعه پیشرفت بکنه. به تمدن بزرگ برسه.»
«رژیم شاهنشاه پابرجاست. خیلی هم محکمه. اولین قدرت در خاورمیانه هستیم.
نفت هم خوب فروش میره. از این بهتر چه ؟»
«باز هم بهتر بشه.»
«بازهم بهتر بشه، یعنی اینکه 90 در صد به 99 درصد برسه؟ برای این 90 در صد چه راحلی دارید؟»
«من راحل دهنده نیستم. من حافظ امنیتم.»
«کدام امنیت؟ اینکه 90 در صد مردم در لایه های گرد و خاک، تو باتلاقها نابود بشوند امنیته؟»
«بگو جزوه ها را کی بهت داده؟»
«کسی نداده.»
«ما میدانیم یکی داده. بهتره خودت بگی کی داده؟»
« نداده.»
«رفیقت داده. او را میاوریم اینجا تا بگوید که داده .»
« بیاورید.»
« میاوریم.»
سورغوچو ایشداشلارینا ساری:
« برید رفیق اش را بیارید»-دئدی.
سفرین یولداشی آرتشین دوسساغیندایدی. گئدیلر دالیجا.
«ناهار خورده ای؟»-سورغوچو سوروشدو.
«نه.»
«چه میل داری سفارش کنیم؟»
« چیزی میل ندارم.»
بیر آز سونرا یولداشین گتیردیلر :
« این آقا را می شناسید ؟»-سورغوچو سوروشدو.
«بله. سفره . »
«جزوه ها را به این دادی؟»
«بله.»

« نه! به من نداده! اشتباه میکند. فراموش کرده. به من نداده.» -سفر اوجا سس له دئدی.
سفرین یولداشین باشقا اتاغا آپاردیلار:
این آدم بشو نیست ببریدش زیر زمین.»- سورقوچو دئدی.
آپاردیلار.
دورت کیشی اونو وردی سویوش، تپیک ،سیلله،یوموروق،آغاج،و شالاقین دمینه؛ کی جزوه لرین یئرین ده یوخسام بیله یین برقه باغلییاجاییق...
اونو "شیل-شوت" ائلیین نن سونرا گتیریب حیاطه ده تخت اوستونه اوزاتدیلار کی هاوا آلسین.سورقوچو ایشداشلارینا ساری :
"من نگفتم او را بکشید و لاشه اش را بیارید اینجا."- آجیقلانیب دئدی.
سفر بیلیردی اونلارین ایشی بودور. بشی وورار، بیری قورویار.
یاریم ساعات تخت اوستونده قالاندان سونرا سورغوچو ایشداشلاری نین یاردیم ایله اونو اسکی بینادا بیر اوتاغا آپاریب دئدی:
« ببین چه میگویم. من و تو همشهری هستیم. فردا ممکن است در خیابان تصادفا از کنار هم رد بشویم. نمی خواهم کینه بدل داشته باشیم. کمک کن چیزی اینجا بنویسیم هم کار ما تمام بشود و هم شما. اینکه میگی کسی چیزی به تو نداده در حالیکه که رفیقت عکس آنرا میگه ، نمی توانیم بنویسیم. از طرف دیگر این گروه که تو یکی از افرادش هستی، برنامه ی خیلی وسیعی داشته که همه را ما میدانیم و نوشته شده است. اگر زود اقدام نمیکردیم شماها حسابی کار دست ما میدادید. بعد هم که همه یتان اعدامی بودید. اتهام گروه اقدام علیه امنیت کشور ، با مرام اشتراکی و قیام مسلحانه علیه نظام شاهنشاهی ست. راه اندازی انتشارات، خلع سلاح ساواک، شهربانی ، پادگان نظامی شهر، بریدن راههای ارتباطی . تحریک و سازماندهی مردم .
اینکه چه چیزی از این برنامه را اطلاع داشتی و چه چیزی را نداشتی میدانیم. از آنهایی که اطلاع داشتی باید یک چیزهایی اینجا بنویسی. نمیشود همینطور پرونده را خالی گذاشت. از طرف دیگر زیر کتک بمیری برای تو و خانواده ات خوب نیست و هم برای ما. میخواهم کمک کنی کار را تمام کنیم. چیزهایی اینجا بنویسی. پرونده ی خالی نمی توانم تشکیل بدهم. سئوال من اینکه:
«جزوه ها چه شده، کجاست ؟»
« جزوه را من ندیده ام. دوستم میگه داده. من بارها کتابهای داستان از او امانت گرفته ام و به علت کمبود وقت بدون اینکه کیف را باز کنم برایش پس داده ام.شاید چیزی در کیف بوده که من ندیده ام.»
« خوب. در مورد ارتباط با معلم ات چه میگی؟»
« به او احترام میگذارم. بارها در خیابان دیده و سلام اش داده و رد شده ام. همین.»
«درمورد چاپ خانه چه؟»
«چاپ خانه یک مغازه است. آیا من مغازه دارم؟ یا پول و سرمایه دارم که راه بیندازم؟ چیز صحیحی نیست .
نمیدانم من چه گفته ام که دوستم مفهوم "چاپ خانه" از آن برداشت کرده . چنین چیزی صحت ندارد.»
«خوب اینها را می نویسی؟»
«می نویسم.»
سورغوچو پروندنی باغلادی ، گلدیلر . حیاط ده باش سورغوچو کی چوخ هیکلی بیرآدمیدی دئدی:

«پسر بیا اینجا ببینم کارت تمام شد یا خودم ببرم زیر زمین تمامش کنم؟"

«نه کارش تمام شده. میتوانید او را به بازداشتگاه بفرستید.»-سفرین سورغوچوسو جاواب وردی.
سفری یولداشی نان "دس بدلیدی "لر،قویدولار لندوره آپاردیلار آرتشین دوسساغینا.
یولدا بیر مأمور:« برای اینکه دست بند سفت شده و اذیت نکند، دست همدیگر را بگیرید. دست اتحاد بدهید.»-دئدی.
اونلار بیر-بیرین الیندن پاپیشدیلار:
«دست اتحاد بعد از خرابی بصره.»-سفرین یولداشی دئدی.
مأمور گولدی.سفر بیر سؤز دئمدی. او یولداشی الیندن چوخ آجیقلی ایدی.
هاوا یاواش-یاواش قره لیردی...

دالیسی وار-دالیسی گل هایدی

سینما ایران خیابان پهلوی-اورمیه

رو در رو

تابستان. هوای داغ.ناجوانمرانه. وسط روز.ساعت 12 ظهر.
آیا دریاچه کم آب شده یا خشک،که آفتاب چنین سوزان است؟

سفر در کوچه ایکه به وسط خیابان اصلی شهر-پهلوی- ختم میشود با قدمهای تندی که بین رهگذران بر میدارد در راه است. کفشهای کتانی به پا دارد و پیراهن نازک آستین کوتاهی به تن. خیلی لاغر به چشم میاید.
دخترکان در کوچه لی لی بازی میکنند.و پسربچه ها به بازی فوتبال مشغول اند. نوجوانان با ذغال روی دیوار حرفهای عاشقانه می نویسند.

فعله ها کنار دیوار ساختمان نیمه تمام سفره ی خالی خود را باز کرده ناهار میخورند. صدای بوق و رفت و آمد ماشینها در خیابان به گوش میرسد. مردم خسته از کار طاقت فرسای روزانه جذب خانه ها و قهوه خانه ها شده اند. ناهار است.

او ساعت دوازه ده دقیقه نزدیک سینما ایران، دم دکه ی باقر آقا ، که روی جویبار کنار خیابان قرار دارد، میخواهد رفیق اش را ببیند. به رفقایش میاندیشد که دستگیر شده اند.
و به جان علی. دوست 15 ساله اش که روز گذشته در کنار رودخانه، به هنگام پرکردن شن و قلوه سنگ به کامیون، از شدت کار و فشار کامیون دار ، گریه اش گرفته بود:
"سفر سفر نمی توانم.نمیتوانم اینجوری کارکنم. من مردم.ترکیدم." و هق هق گریسته بود. سفر سر او را به سینه فشرده و گفته بود : "جان"! دوست خوب من،گریه نکن! دیگر بس مان است. کار نمیکنم. برمیگردیم می ریم. گور پدر پول این مردکه.میریم . قربانت شوم گریه نکن... روزی باید این فقر و ستمگریها خاتمه یابد...»
و کار را رها کرده و به شهر برگشته بودند.
به شور و شوق او، برای سواد آموزی ذر ظهرها سر کار یا عصرها در قهوه خانه، میاندیشید. و به چهره گرد و چشمان مهربانش که از شادی آموزش برق میزدند.

نمیدانم چرا سفر به "جان" فکر میکرد. آیا ذبی را در پیکر او میدید یا خود را؟ یا شیفته ی تغییر زندگی بود؟ شاید همه ی اینها، سفر را به اندیشه وامیداشت. کسی چه میداند.
من در دنیای دیگری بزرگ شده ام. در دنیای دختران. در دنیای خانواده های مرفه. هر چند خیلی چیزها خوانده ام و با اشکال گوناگونی از زندگی درکتابها آشنا هستم و خیلی آرزوها برای بهزیستی انسانها دارم، و برخی تلاشها کرده ام ، اما هیچوقت زندگی را چنین درک نکرده بودم که در دنیای سفر می بینم. هر چند این زندگی برایم غریبه و ناملموس است ولی افکار و آرزوهایم را زنده میکند. و مرا به کام خود فرو می برد.

وقتی او به دم دکه رسید رفیقش سر قرار نبود. دیگر وانیایستاد خیابان را به طرف بالای شهر ادامه داد.
آن طرف خیابان، کتابفروشی یی که هنوز از بازداشت مشتریانش در وحشت بود از داخل مغازه سفر را دید.
همان هنگام رفیق او کمی بالاتر از کتابفروشی داشت سالانه-سالانه قدم برمیداشت. سفر به دنبال او رفت. وسط خیابان فکر کرد :« درست نیست مستقیم پیش او بروم. بهتر است راهم را در جهت عکس اش ادامه بدهم. بعد که مطمئن شدم کسی دنبالم نیست برمیگردم. از سوی دیگر او سرقرار نیامده چرا؟چرا این ور خیابان حرکت میکند؟مغازه دار مرا می پاید چرا؟ وضع اینجا غیر عادی و وخیم اس...»
همینکه به پیاده رو رسید از پشت سر دو نفر دستهای او را گرفتند. نفر سوم گفت:« تکان بخوری شلیک میکنیم.» و دستبدش زدند.
ماشین لندور کنار خیابان پارک شده بود. او را به طرف ماشین بردند. سفر گفت:
« شما کی هستید؟ مرا کجا می برید؟»
«بعد می فهمید».
مردم صحنه را زیر نظر داشتند. یکی گفت :
«اینها کی اند همین جوری مردم -و- تو خیابان میگیرند و می برند؟»
دیگری جواب داد:« مأموران ناامنی. نمی بینی همه جا پر از زنبوره.»
آنها او را سوار ماشین کردند و به «اداره» که در کنار فلکه ی خیابان خیام واقع بود بردند.

در راه سفر از خود می پرسید:" رفیقم قرار را لو داده یا معازه دار ؟ اگر قرار لو رفته بود می بایست دم دکه دقیق سر ساعت دستگیر میشدم. در صورتی که آنجا کسی نبود و تقریباً یکربع بعد من را گرفتند؟"
در این فکربود که از ماشین پیاده اش کردند .چشمهایش بسته نبود. میدید به کجا می برندش . یعد از چند پله، در فلزی اداره باز شد و او را به داخل بردند.

راهرو کوتاهی بود که به داخل حیاط بزرگی منتهی میشد. در طرفین راهرو دو اتاق قرار داشت . حیاط پوشیده از چمن و درخت بود.و در گوشه ای یک ساختمان قدیمی با زیر زمین اش به چشم میخورد. سفر به محض ورد محیط را از نظر گذراند. او را در سمت چپ راهرو به اتاقی بردند.
مردی قد بلند و قوی هیکل با چهره ای سیاه-سوخته آمد، اسم و فامیل او را پرسید و گفت:
« سفر با سین یا صاد؟ »
«با سین.»
«چرا باسین؟»
«به معنی رفتن از جایی به جای دور است.»
« تو کجا بودی؟ ما عکس ات را به پاسگاهها داده بودیم که پیدات کنند.کجا بودی؟»
«درخانه بودم.»
«آدرس خانه ات در آموزش و پروش نبود. نتوانستیم خانه ات را پیداکنیم.»
«نمیدانم.»

میدانید اینجا کجاست و برای چه اینجا هستید؟»
«نه. »
« اینجا ساواک است.»
«بله.»
« کی را بیشتر دوست دارید؟»
باز جو با این سئوال میخواست نقطه ضعف سفر را پیدا کند.اما او متوجه موضوع بود:
«از دوست داشتن آزادم.»
«چرا؟»
«شکستن شیشه را دوست ندارم.»
باز جو نفهمید سفر چه میگوید. پرسید:
«پدر -مادر ات را دوست نداری؟»
« از دوست داشتن آزادم.»
« خوب . بگو جزوه ها کجاست. به کی دادی؟»
همینکه این سئوال را شنید چهره ی دوستش حسین در نظر او مجسم شد. با آن نگاههای نافذ و لبخند شیرینش که همیشه برلبانش بود. و با آن قیافه ی خشماگین متنفر از ستم. با خود فکر کرد "نه تحمل سترده شدن این لبخندها را ندارم. من او را خیلی دوست دارم. حتی از جانم هم بیشتر دوست دارم. اگر از من بپرسد " تو چرا سفر؟ تو چرا؟" من همانجا سکته کرده میمیرم. من تحمل "چرای"او را ندارم. من عاشق او هستم. جواب چرای عشق را ندارم. جانم فدای عشقم."
حسین برای او خود زیبایی بود. ذبی بود. جان بود و ملک. و خانواده اش. و همه ی فرو رفتگان در گردو خاک و گل و لای. حسین تنها یک دوست نبود. او جان همه بود. چطور میتوانست همه را قربانی جان خود کند؟ تنها عشق است که نمیگذارد انسان در برابر ستم بشکند. تنها عشق است که بر مرگ پیروز است. سفر شیفتگی را از ذبی آموخته بود. اکنون دیگر ذبی همه جا بود. همه جا تکثیر میشد.
و او در هر لحظه با ذبی بود. امکان نداشت این عشق را قربانی کند.میاندیشید "فقط عشق میتواند از حق دفاع کند. دانش به تنهایی کافی نیست. باید با شیفتگی همراه باشد". روح آنها ترکیبی از عشق و آگاهی بود.

با این اندیشه ها بود که پرسید:
«کدام جزوه ها؟»
«جزوه هایی که به تو داده اند . به کی دادی؟آنها کجاست؟»
«کسی به من جزوه نداده.»
«داده! باید بگی جزوه ها کجاست و به کی داه ای؟»
«کسی به من چیزی نداده و منهم به کسی چیزی نداده ام.»
باز جو به همکاران خود گفت "ببریدش زیر زمین."
او را بردند زیر زمین و تقریبا یک ساعت بعد در حالی که سرو رویش خراشیده بود و نمیتوانست سرپا بیایستد با دونفر که زیر بازوهایش را گرفته بودند آوردند. بازجو گفت:
«از تو لایه های گرد و خاک،آب و گل، بلند شدی میخواهی رژیم عوض کنی؟»
سفر که حال بدی داشت و به زحمت میتوانست حرف بزند، فکر کرد باز جو با این سئوال میخواهد به چگونگی افکارش پی ببرد. با این وجود پیش خود گفت "پی ببرد، فکرم را پنهان نمیکنم. ترسی هم ندارم. نهایت اش مرگ است. جان می ترکت،می میرد. برادرم خفه شد.خواهرم یک مشت استخوان بود. پدرم همیشه در حال جاندادنه... " جواب داد:
«90 در صد مردم تو این لایه های گرد وخاک ، تو این باتلاق زندگی میکنند.تو فقر و بیکاری نابود میشوند.»
«تو که تحصیل کرده ای،برای تو کار زیاده.»
«مثلاً کجا؟»
«همه جا. خودم بهت کار میدم. هرجا دوست داشتی.»
«خوب بدهید.»
«فقط یک شرط داره، بچه ی خوبی باشید با ما کار کنید.»
«مثلاً چکار کنم؟»
«از محیط کارت گزارش بدهی. مرتب با ما در ارتباط باشی.»
«درباره چی گزارش بدهم؟»
«در مورد مخالفان رژیم. در مورد گروههایی مثل همین که درست کرده اید.»
«که چکار کنید؟»
«حرکاتشان را خنثی کنیم. نتوانند رژیم عوض کنند.»
« که چی بشود؟»
« رژیم شاهنشاه پابرجا بماند. جامعه پیشرفت بکنه. به تمدن بزرگ برسه.»
«رژیم شاهنشاه پابرجاست. خیلی هم محکمه. اولین قدرت در خاورمیانه هستیم.
نفت هم خوب فروش میره. از این بهتر چه ؟»
«باز هم بهتر بشه.»
«بازهم بهتر بشه، یعنی اینکه 90 در صد به 99 درصد برسه؟ برای این 90 در صد چه راحلی دارید؟»
«من راحل دهنده نیستم. من حافظ امنیتم.»
«کدام امنیت؟ اینکه 90 در صد مردم در لایه های گرد و خاک، تو باتلاق نابود بشوند امنیته؟»
«بگو جزوه ها را کی بهت داده؟»
«کسی نداده.»
«ما میدانیم یکی داده. بهتره خودت بگی کی داده؟»
« نداده.»
«رفیقت داده. او را میاوریم اینجا تا بگوید که داده .»
« بیاورید.»
« میاوریم.»
باز جو به همکاران خود گفت:
« برید رفیق اش را بیارید.»
رفیق سفر در بازداشتگاه ارتش بود. مأموران رفتند به دنبالش.بازجو پرسید:
«ناهار خورده ای؟»
«نه.»
«چه میل داری سفارش کنیم؟»
« چیزی میل ندارم.»
مدتی بعد رفیق را آوردند. باز جو از او پرسید:
« این آقا را می شناسید ؟»
«بله. سفره . »
«جزوه ها را به این دادی؟»
«بله.»
سفربا صدای بلند :« نه! به من نداده! اشتباه میکند. فراموش کرده. به من نداده.»
دوست سفر را به اتاق دیگر بردند.بازجو گفت:
این آدم بشو نیست ببریدش زیر زمین.»
بردند.
چهار نفر او را با مشت و لگد و چوب و شلاق و فحش و تهدید به اینکه " به برق وصل ات میکنیم" و...، آش و لاش اش کردند و آوردند و در حیاط روی نیمکت انداختند که هوا بخورد . بازجو آمد توپید به همکاران خود،که "من نگفتم او را بکشید و لاشه اش را بیاورید اینجا."
سفر میدانست اینها کارشان چنین است. یک گروه به قصد کشت میزند و یکی میاید دایه میشود.
او نیم ساعت بی حال روی نیمکت بود که باز جو آمد و به کمک همکارانش او را به اتاقی واقع در ساختمان قدیمی بردند:
« ببین چه میگویم. من و تو همشهری هستیم. فردا ممکن است در خیابان تصادفا از کنار هم رد بشویم. نمی خواهم کینه بدل داشته باشیم. کمک کن چیزی اینجا بنویسیم هم کار ما تمام بشود و هم شما. اینکه میگی کسی چیزی به تو نداده در حالیکه که رفیقت عکس آنرا میگه ، نمی توانیم بنویسیم. از طرف دیگر این گروه که تو یکی از افرادش هستی، برنامه ی خیلی وسیعی داشته که همه را ما میدانیم و نوشته شده است. اگر زود اقدام نمیکردیم شماها حسابی کار دست ما میدادید. بعد هم که همه یتان اعدامی بودید. اتهام گروه اقدام علیه امنیت کشور ، با مرام اشتراکی و قیام مسلحانه علیه نظام شاهنشاهی ست. راه اندازی انتشارات، خلع سلاح ساواک، شهربانی ، پادگان نظامی شهر، بریدن راههای ارتباطی . تحریک و سازماندهی مردم .
اینکه چه چیزی از این برنامه را اطلاع داشتی و چه چیزی را نداشتی میدانیم. از آنهایی که اطلاع داشتی باید یک چیزهایی اینجا بنویسی. نمیشود همینطور پرونده را خالی گذاشت. از طرف دیگر زیر کتک بمیری برای تو و خانواده ات خوب نیست و هم برای ما. میخواهم کمک کنی کار را تمام کنیم. چیزهایی اینجا بنویسی. پرونده ی خالی نمی توانم تشکیل بدهم. سئوال من اینکه:
«جزوه ها چه شده، کجاست ؟»
« جزوه را من ندیده ام. دوستم میگه داده. من بارها کتابهای داستان از او امانت گرفته ام و به علت کمبود وقت بدون اینکه کیف را باز کنم برایش پس داده ام.شاید چیزی در کیف بوده که من ندیده ام.»
« خوب. در مورد ارتباط با معلم ات چه میگی؟»
« به او احترام میگذارم. بارها در خیابان دیده و سلام اش داده و رد شده ام. همین.»
«درمورد چاپ خانه چه؟»
«چاپ خانه یک مغازه است. آیا من مغازه دارم؟ یا پول و سرمایه دارم که راه بیندازم؟ چیز صحیحی نیست . نمیدانم من چه گفته ام که دوستم مفهوم "چاپ خانه" از آن برداشت کرده . چنین چیزی صحت ندارد.»
«خوب اینها را می نویسی؟»
«می نویسم.»
باز جو پرونده را تشکیل داد و آنها از اتاق بیرون آمدند.
در حیاط سرباز جو- مرذی تنومند و بلند قد-که تازه از بیرون رسیده بود گفت:" پسر بیا اینجا ببینم کارت تمام شد یا خودم ببرم زیر زمین تمامش کنم؟"

باز جوی سفر جواب: «نه کارش تمام شده. میتوانید او را به بازداشتگاه بفرستید.»
سفر و دوستش را با دست بند به هم بستند ، سوار لندور کردند و به بازداشتگاه ارتش بردند.
در راه یکی از مأموران گفت :« برای اینکه دست بند سفت شده و اذیت نکند، دست همدیگر را بگیرید. دست اتحاد بدهید.»
گرفتند. دوست سفر گفت: «دست اتحاد بعد از خرابی بصره.»
مامور خندید.سفر حرفی نزد. او از دست رفیق اش سخت ناراحت و عصبانی بود.
هوا داشت کم کم تاریک میشد.
ادامه دارد
---------