یکی از خوانندگان نوشته :« سه ده انتظار اصلاح از دیکتاتورها به پایان رسیده است، و کم کم تشکیل هسته های نظامی در شهر های بزرگ ایران زمزمه اش بگوش میرسد، که میلیتها، هر کدام با هدف سرنگونی رژیم ، با همسوئی در این مسیر، ملازمات و اقدامات لازم را ملزوم می بینند. تنها در این صورت است که رژیم توانائی سرکوب ملیتها را از کف خواهد داد. اکنون زمان آن فرا میرسد، که بانگ آزادی دوباره در فضای خفقان ایران از حلقوم مبارزان راه آزادی برخیزد. و به مردار پوسیده و عفونت زده رژیم اسلامی خاتمه دهد. »

تئوری «مبارزه مسلحانه ی چریک شهری» علیه حکومت فاشیستی حاکم، جا دارد که مورد بحث قرار گیرد. بخشی از نسل انقلاب بهمن این تئوری را تجربه کرد. از نظر من این راه در گذشته دارای نکات «مثبت و منفی» بود.
-تأثیر مثبتش آن بود که نسل جوان را به میدان مبارزه کشید. روحیه مبارزاتی را بالا برد، سکوت را شکست. برای تغییر حکومت بین مردم امید ایجاد کرد.و یاری نمود نظاره گر نباشند. اما نتوانست رهبری مردم را کسب کند. نتوانست حکومت را سرنگون کند. تنها عامل کمکی بود. حکومت را حرکت عمومی مردم برانداخت.
-از جنبه منفی بهترین و نازنین ترین و انسان ترین و پاکترین و عاشق ترین و متفکرترین جوانان نسل قربانی شدند. و افراد بیگناهی هم در این میان کشته شدند. مشکل جامعه سیاسی بود و از راه نظامی هم حل نشد. فقط خیزش عمومی و اعمال اجبار از خیابان بود که شاه را برانداخت.

-درس مهم 57، این بود که کلید تغییر دردست «خیزش عمومی» است.
-درس مهم دیگر این بود که باید اهداف مشخص باشد و رهبری خیزش عمومی سازماندهی شود. وگرنه قدرت ربوده میشود و انقلاب به هدف نمیرسد.

با توجه به این درسها باید گفت چریک شهری اگر موجودیت یابد به بهای گران و کشته شدن بیگناهان میتواند تأثیر مثبت هم در کنار تاثیرات منفی داشته باشد ولی کلید تغییر نیست. و ضمانتی برای ربوده نشدن قدرت نیست. و همینطوربرای دموکراسی.
ضمانت دموکراسی و پیروزی در سازماندهی مخفی حرکات مدنی و جمعی ست. هر چند کار خیزش عمومی طول بکشد.

نسل 57 ، جوانان، سرمایه خود را، ارزان از دست داد. نسل های کنونی اگر هم میخواهند هزینه کنند باید به ارزش آن هم توجه کنند. آماده کردن خیزش عمومی راهش تنها مبارزه مسلحانه نیست. از راه های مدنی و سیاسی مخفی، پرثمرتر و کم هزینه تر و مطمئن تر است.هرکجا امکان دیکتاتوری هست آنجا امکان مبارزه هم هست. راه مبارزه هم یکی نیست بل مختلف است. 

چریک شهری اگر موجودیت بیابد :
-ممکن است جامعه باز هم پلیسی تر شود و امکان مبارزه مدنی نیز کاهش یابد.
-به جای گشودن راه فعالیت، موجب اختناق بیشر شود.
-استعداد ها به جای سازماندهی حرکات جمعی که راهگشاست ، ایزوله شده به هرز میروند.
-و جانهای نازنین بسیاری قربانی میشوند که به دستاوردش نمی ارزد.

میتوان این مسایل را مورد بحث قرار داد. من فکر نمیکنم نسلهای کنونی جذب این راه بشوند که در گذشته امتحان شده است. ولی مسئله ی قابل بحثی ست و شاید من اشتباه فکر میکنم.
در این دهه ها هیچ گروه چریکی پدید نیامده و تاریخیها هم هیچ عملیاتی انجام نداده و یا چیزی به عهده نگرفته اند. اینها نشان میدهد که جامعه علاقه ای به زنده شدن تئوری چریک شهری ندارد.
آنان که فکر میکنند این راه میتواند مشکلی را حل کرده و دوباره زنده شود بهتر است نظریات خود را به بحث و نقد بگذارند. شاید در این موضوع حقایقی هست که ما از آن اطلاع نداریم.

در مورد ملیتها  دهه ها تجربه مبارزه مسلحانه در کردستان ایران بعد از هزاران قربانی و در ترکیه بعد از 30 هزار کشته آن است که مسئله ملی راحل نظامی ندارد. رژیم هم بدش نمیاید که مبارزه مسالمت آمیز مدنی و جمعی ملیتها را درگیر مسایل نظامی کرده و شدیداً سرکوب نکند.

افراد و گروههایی که به درستی تئوری «چریک شهری» در شرایط حاضر ایران باور دارند ، در صورت علاقه میتوانند نظریات  و استدلات خود را با ما در میان بگذارند.

 از نظر من تنها حرکت ملیتهای تحت تبعیض برای رهایی کافی نیست. حرکت واقعاً باید عمومی شود. لازم است همه حرکت کنند. در حرکت عمومی جامعه شیوه مبارزه به واکنش حکومت بستگی دارد. اگر مثل قذافی عمل کند مردم هم مجبورند از خود دفاع کنند. اگر با مسالمت کنار برود دیگر مشکل درگیری خونین هم پیش نمیاید. اما حکومت آن عقل را ندارد که بدون خون ریزی کنار برود. آن تنها با زور تسلیم خواهد شد. در گذشته نوشته ام که  متأسفانه حکومت انقلاب را به خون آغشته خواهد کرد.

خصلت جوانی «عملگرایی-و کم طاقتی برای کار صبورانه» است. این است که حرکت جوانان از حرکت صبورانه مردم فاصله میگیرد. و پروسه شامل نکات منفی و مثبت میشود. درست اش «عمل با کار صبورانه» است. در حرکات جمعی. راه دیگری به نظرم نمیرسد. من خود نیز راه عملگرایی و غیر صبورانه را تجربه کرده ام. دقیقاً میدانم چیست.

مثل خیلی ها روی مسئله راه رهایی اندیشیده ام. با تجاربی که پشت سرداریم اقدام نظامی گروهی را در شرایط حاضر خود کشی میدانم. و بجای آن بر «روشنگری، سازماندهی مخفی حرکات عمومی که پایه اش تشکلهای مدنی ست» تأکید میکنم. لازم است کوشش شود کانونهای جمعی مخفی، نیمه مخفی، علنی، در میان همه اقشار بزرگ و کوچک اجتماعی شکل بگیرند و از هم پشتیبانی کنند. در همه عرصه های کار و زندگی و تحصیل. صنعت و بازار و هنر و فرهنگ.
در ایران هم موتور حرکت طبقه متوسط است. ولی این طبقه به تنهایی نمی تواند اهداف انقلاب را عملی کند. لازم است در حرکت این بخش از جامعه زحمتکشان یدی و فکری نمایندگان سیاسی آنها و ملیتها حضور و شرکت فعال داشته باشند.

مشکل ایران «سیاسی»ست نه نظامی. و آنهم از راه «خیزش سیاسی عمومی» حل میشود. اگر حکومت از ابزار نظامی در مقابل خیزش همگانی استفاده کند همانطور که در بالا قید شد حق طبیعی مردم است که از خود دفاع کنند. حکومتها چون در عرصه نظامی مسلح و سازماندهی شده هستند، از اینرو نیز نیرومندند و میکوشند مردم و گروهها را به فاز نظامی کشیده و راحت نابود کنند؛ نباید به تله افتاد. راحل  درست رفع مشکل دیکتاتوری تئوکراتیک و توتالیترحاکم،  «عمل مدنی با کار صبورانه» در جهت حرکات جمعی ست. 

مردم حکومت را تحمل میکنند.احزاب هم توان اتحاد عملی ندارند. تحمل مردم وقتی تمام میشود که عقل آنها کار کند- در جامعه اقشاراجتماعی تشکل داشته باشند- بین احزاب اتحاد ببیند. احزاب وقتی بین خود همبستگی ایجاد میکنند که بالغ شده باشند.
اما احزاب ایرانی در این دوره بالغ نمیشوند.  احزاب ایرانی تنها در خیزش عمومی، مدت کوتاهی عملا متحد میشوند و بعد باز متفرق میشوند. این خاصیت جامعه ایران است. و تجربه قرن اخیر. مدارک آن دو انقلاب و جنبشهای مختلف است.
چون عقب مانده هستیم. فرهنگ اتحاد نداریم. در تاریخ صدساله- احزاب ایرانی هیچوقت متحد نشده اند. این تحمل و عدم اتحاد و عدم تشکل و عدم خردمندی علت طول عمر حکومت است. کسی که میخواهد صبر نکند نخست مجبور است به این تحمل وعدمها پایان دهد.

 هر وقت کسی برای تماشای اعدام پیدا نشد میتوان امیدوار بود که عمر حکومت دارد به آخر میرسد. و ما هم جنگل آمازون را ترک میکنیم.