هویت طلبی و حرکتهای ملی در دنیا سابقه ای بیش از صد سال دارد و در صده اخیر به تدریج ملتهای مستعمره راه استقلال در پیش گرفته و دولت ملی خود را پایه گذاری کرده اند به نحوی که در هنگام تشکیل سازمان ملل 49 کشور در دنیا وجود داشت و امروزه شاهد بیش از 200 کشور مستقل می باشیم، یعنی استقلال طلبی ملی یکی از ملزومات مدرنیته بوده و خواه ناخواه همه ملتهای دنیا را در برگرفته یا خواهد گرفت، آنجه که مهم است نحوه برخورد الیت حاکم با چنین جنبشهایی است که نتیجه آن به وجود آمدن کشورهای مستقل ولی دوست یا دشمن می تواند باشد. در بررسی جنبشهای ملی متوجه می شویم که استدلال مقابله با چنین جنبشهایی در همه کشورها کمابیش یکسان بوده و از منطق مشابهی پیروی می کند که بارها اشتباه بودن آن منطق و استدلال اثبات شده است، در اکثر استلالهای مقابله جویانه از فرضهای غلط، نتایج غلط دیگری استدلال شده و به عنوان منطق مقابله با جنبشهای مللی استفاده می شود، برای این منظور عموما از سوالهایی با پیش فرضهای اشتباه استفاده می شود که جواب آن نیز اشتباه دیگری را به همراه خواهد داشت.

در یکی از مقالات ایران گلوبال، خط سیر این منطق با استفاده از جندین سوال مطرح شده است که هدف از این نوشته بررسی آنها می باشد، سوالات مذکور به نحوی انتخاب و چیده شده اند که در نهایت به زعم نویسنده، حرکت هویت طلبانه را بی مورد نشان دهد . شاید این سوالات بسیار ابتدایی باشند ولی برای روشن شدن اذهان مجبور به پاسخگویی جندباره به جنین سوالاتی می باشیم

1   آيا تكلم به زبان واحد, به معني ملت واحد نيز هست ؟ نژاد واحد ؟

• مولفه های مختلفی برای ملت شمرده می شود که مهمترین آنها زبان، فرهنگ، سرزمین، حافظه تاریخی و سابقه دولتمداری می باشد، برای تشکیل یک واحد مللی، وجود همه مولفه های فوق اجباری نیست و خیلی از ملتها با ملت همسایه خود فقط در یکی از آن مولفه ها متفاوت می باشند. در هیچ بحث علمی مربوط به ملیتها، نژاد جایگاهی ندارد و کلمه نژاد تنها در مباحث پزشکی و عموما در مورد حیوانات کاربرد دارد و در علوم اجتماعی و سیاسی هیچ کس به دنبال شناسایی نژاد مردم و تشکیل نژاد واحد نیست.

2   پس از حمله اعراب, اكثر نخبگان ايراني, نظير ابن سينا, شروع به نوشتن متون عربي نمودند و اگر مناطق صعب العبور و كوهستاني, كه مانع تسلط كامل نظامي و فرهنگي اعراب شد, نبودند و زبان ايرانيان, نظير مصريان, منسوخ شده و زبان عربي رواج يافته بود, آيا ما جزو ملت و يا قوم عرب محسوب ميشديم ؟

• در زمان حمله اعراب کشوری به نام ایران وجود نداشت، اعراب به سرزمینهای پرشیا، آذربایجان، زابلستان، خراسان و غیره در زمانهای مختلف حمله کرده اند
• زبان ملتهای مختلف در طول تاریخ تغییر کرده است و از جمله آنها، زبان ملت پارس می باشد که امروزه هیچ یک از مردم سرزمین پارس با زبانی که هنگام حمله عربها بدان سخن می گفتند حرف نمی زنند، زبان پارسی(زبانی که در برخی از کتیبه ها دیده شده است) به کلی منقرض شده است و جای آن را زبان دری(زبان مردم شمال أفغانستان و تاجیکستان) گرفته است
• زبان حامل فرهنگ می باشد و با تغییر زبان به مرور فرهنگ یک ملت نیز تغییر می کند همانطور که امروزه فرهنگ مردم مصر کاملا عربی شده است و مصریها خود را جزو ملت عرب می دانند حتی مسیحیان مصر نیز خود را عرب مسیحی می دانند. همچنین فارسها نیز به دلیل تغییر زبانشان، خودشان را با مردم شمال أفغانستان و تاجیکستان یک ملت می شمارند و به فرهنگ و اندیشمندان آنها افتخار می کنند

3  آيا كردها و ساكنان برخي نقاط ديگر ايران كه به گويش هاي مختلف ولي داراي ريشه ي فارسي تكلم ميكنند, جزو ملت فارس قرار نمي گيرند ؟

• ابتدا باید تعریف زبان، گویش و لهجه مشخص شود. زبان کردها، لرها، بلوچها، گیلکها و غیره گویشی از هیچ زبان دیگر نیستند و زبانهای مستقلی هستند، تفاوت زبان کردی، لری، بلوچی، گیلکی و غیره با زبان دری(زبانی که امروزه فارسی نامیده می شود) بسیار بیشتر از تفاوت زبانهای انگلیسی و فرانسوی و ایتالیایی و آلمانی با همدیگر می باشد.
• در مورد یک ملت بودن، مردم خود آن سرزمینها باید تصمیم بگیرند ولی تا جایی که من می دانم کردها، لرها، بلوچها و ... خودشان را ملتهایی متفاوت از فارسها می دانند

4   آيا ساكنان آذربايجان از مناطق آسياي مركزي به همراه زبان و فرهنگ خود به ايران كوچ كرده و سكني گزيده اند, يعني نژادي غير فارسي دارند,  و يا به علت تهاجمات مداوم اقوام آسياي مركزي در طول تاريخ, زبان فارسي به تدريج منسوخ شده و گويش تركي جايگزين گشته ؟

• زبان پارسی به دلیل ضعف و تشتت فراوان منقرض شده است و هیچ ارتباطی به امپراطوری اعراب یا ترکها ندارد
• در مورد زبان مردم آذربایجان در هزار سال پیش، نظرات مختلفی وجود دارد که به بحث حرکت ملی آذربایجان ارتباطی ندارد، اگر بخواهیم در مورد آن بحث بکنیم که آیا آذربایجان هزار سال پیش باید دولت ملی خود را تشکیل می داد یا نه ممکن است نیاز به دانستن زبان مردم آن زمان آذربایجان باشد ولی بحث ما درمورد امروز و زبان و فرهنگ امروز مردم آذربایجان می باشد
• هنوز علم پزشکی به حدی پیشرفت نکرده است که از روی ژن افراد فارس، ترک، کرد یا عرب بودن آنها را تشخیص دهد، لذا کلمه نژاد فارسی نمی تواند بر أساس ژنتیک باشد. اگر منظور از نژاد فارسی، فارسی زبان می باشد، تنها چیزی که می دانیم آن است که زبان مردم آذربایجان ترکی است و زبان مردم فارسستان دری است و زبان پارسی منقرض شده است

5  آيا معياري  از نظر تعداد جمعيت هم زبان براي رسميت دادن آن زبان در كشوري با گويش هاي گوناگون, وجود دارد ؟ چه در صدي و به چه دلايلي ؟

• حرکتهای ملی عموما حرکتهای دموکراسی خواهانه هستند نه جمهوری خواه، بحث درصد و اکثریت و ... بحث مربوط به جمهوریت است، جمهوریت و صندوق رای به معنای دموکراسی نیست، اگر در یک جمع 5 نفره، چهار نفر رای به کشتن نفر پنجم بدهند، این حرکت را نمی توان دموکراتیک نامید. در دموکراسی هر فرد دارای حقوق و مسئولیت است و در مقابل مسئولیتهایش، جامعه باید حقوق وی را تامین بکند و ربطی به درصد و جمعیت ندارد، بهترین نمونه در این مورد کشور آمریکا می باشد که هیچ زبان رسمی ندارد و مجلس هر ایالت، شهر و حتی مدرسه و دانشگاه، می تواند مستقلا در مورد زبان مورد استفاده تصمیم گیری بکند

6  قبل از توسعه ي صنعتي جهان, اكثريت متولدين منطقه اي در هر كشوري, دوران زندگي خود را در همان محل سپري ميكردند, ولي در شرايط كنوني و تنوع بازار كار, انتقال جمعيت جزو ضروريات براي پيشرفت جامعه هست.  آيا بدون داشتن زباني مشترك, امكان پذير است ؟

• مهمترین پارمتر در توسعه صنعتی، بازار و نیاز بازار می باشد، هر نوع مداخله جبری در بازار، سرانجامی همانند ایران پیدا می کند در بحث زبان مشترک هم باید بازار آنرا تعیین کند نه حکومت و به صورت جبری، مثلا اگر من خرده فروش بخواهم نماینگی یک محصولی را کسب بکنم باید با صاحبان آن کارخانه به زبان ترجیحی آنها حرف بزنم و نمی توانم توقع داشته باشم که آنها به زبان ترجیحی من مکاتبه بکنند. بدین ترتیب زبان ملتهایی که دارای قدرت اقتصادی بالاتر هستند به صورت دیفاکتو به زبان مشترک تبدیل می شوند.
• برای داشتن زبان مشترک لزومی به اجبار کودکان 6 ساله به آموزش به یک زبان بیگانه نیست، کودکان می توانند به زبان خود آموزش ببینند و در کنار آن به صورت اختیاری یکی از زبانهای همسایگان را هم آموزش ببینند

7   آيا بهتر آن نيست كه براي حل اين معضل اجتماعي, تمامي اقوام ايراني, آزاد به تدريس و تحصيل زبان مادري خود بوده  و  همزمان فراگيري زبان مشترك نيز اجباري شود ؟

• بهتر آن است که هر فردی به زبان خود آموزش ببیند و به صورت اختیاری(و نه اجباری) زبان یکی از ملیتهای ساکن ایران را هم آموزش ببیند.

8  رژيم مرتجع آخوندها در صدد ايجاد امپراطوري اسلامي از نوع شيعي هست. آيا براي رسيدن سريعتر به هدف, در بسط و گسترش زبان عربي تلاش دارد و يا براي حفظ زبان فارسي به بزرگداشت فردوسي پرداخته هست ؟

• رژیم کنونی ایران، از تشیع به عنوان ابزاری برای بسط قدرت خود استفاده می کند ولی ذاتا یک رژیم فارسگرا است، این رژیم هرکجا که منافع فارسی با منافع تشیع در تقابل بوده است، منافع فارسی را بر منافع تشیع ترجیح داده است، در جنگ آذربایجان با ارمنستان، به خاطر اینکه قدرت گیری آذربایجان شیعه در تضاد با منافع فارسگرای حکومت بود از ارمنسان مسیحی حمایت کرده و می کند و یا در افغانستان به جای حمایت از هزاره های شیعه ترک از تاجیکهای سنی فارسزبان حمایت می کند، حمایت ایران از شیعیان عرب نیز به دلیل ایجاد اختلال در صفوف اعراب است و باز هم در جهت تامین منافع فارسگرایی. هر روز شاهد اعدام اعرابی هستیم که تنها جرمشان خواستن آموزش به زبان عربی برای کودکانشان می باشد.

9    نکته آخر :

• مفهوم زبان، گویش و لهجه را یاد بگیریم و هر یک را در جای خود استفاده بکنیم و به دلخواه خود آنها را تغییر ندهیم
• مفهوم ملیت و قومیت را یاد بگیریم
• مفاهیم سیاسی مانند پانترکیسم، قومگرا و غیره را یاد بگیریم و در جای مناسب استفاده کنیم و گوینده هر سخن مخالف را با چنین کلماتی ننوازیم

آلپر آتاسی
زمستان 92