آقای یدالله کنعانی به مناسبت سالگرد تاسیس حکومت ملی آذربایجان در بین سالهای 1325-1324 مقاله وزینی را (سخنی چند پیرامون جنبش ملی ۲١ آذر سال ۱۳۲۴ در آذربایجان) به رشته تحریر درآورده اند. این مقاله ضمن دفاع از حق مشروع مردم آذربایجان برای برپایی حکومت ملی خود، تاسیس این دولت را، به درستی، بر بنیاد گسترش نهضت ملی و مبارزات دهقانی در آذربایجان و نیازهای برخاسته از شرایط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی در آن دوره ارزیابی کرده اند. آنچه که به هنگام مطالعه این نوشته به ذهنم خطور کرد، خلاء دو نکته استکه از زاویه منافع خلق ترک در آذربایجان جنوبی و ایران از اهمیت ویژه ایی برخوردار است.
یک: تفاوت دولت قاجار با دولت پهلوی ها در چیست؟
دو: مضرات "آذربایجانی" نامیدن زبان مردم آذربایجان کدام است؟
*****
نوشته اید که: "با شروع جنگ جهاني دوم رضاشاه كه توسط دولت انگليس سلسله پادشاهي قاجار را از اريكه قدرت به زير كشيده و خود در مسند قدرت نشسته و رژيم پهلوي را بنيان نهاده بود" (پایان نقل قول)
در اینجا از مداخله دولت استعماری انگلیس در تغییر به زیر کشیدن دولت قاجار و به قدرت رساندن رضاشاه سخن رفته است. اما از زاویه نگاه موضوع مقاله یعنی حکومت ملی آذربایجان (در 21 آذر 1325) و تاثیر تغییر دولت ترکی قاجار به دولت فارسی پهلوی و تاثیر این تغییر در شکل گیری نهضت ملی آذربایجان سخن به میان نیامده است. در دوره دولت ترک قاجار، با وجود اینکه زبان فارسی به مثابه زبان اداری مورد استفاده قرار میگرفت، اما زبان ترکی همچنان زبان دربار و زبان ارتش بود و هر دو زبان فارسی و ترکی از ارج و قرب لازم برخوردار بودند. حتی مدرسه مدرن در ایران که توسط حسن رشدیه و با توصیه شاه انجام شده بود، اولین بار به زبان ترکی در آذربایجان برقرار گردید و سپس این مدارس در تهران آغاز به کار کرد. تغییر دولت قاجارها به دولت پهلوی ها، در واقع تغییر تیپولوژی اتنیکی دولت از ترکی (قاجار) را به فارسی (پهلوی) بود.
رضا شاه (تحت حمایت انگلیسی ها) بنیانگذار یک دولت فارسی در کشور امروزی ایران است و این تغییر مدلول تغییر دولت قاجارها به دولت پهلوی ها است. و دقیقا از همین روست که شکل گیری یک دولت فارسی با ایدئولوژی باستانگرایانه و ناسیونالیستی افراط گرایانه فارسی، زمینه اصلی انکار، تحقیر و تبعیض علیه ملیتهای غیرفارس ساکن در ایران و از آن جمله ملت ترک در آذربایجان را فراهم ساخت. به بیان دیگر با استمرار دولت ترکی قاجار هرگز خلق ترک در ایران مورد تحقیر و تبعیض قرار نمی گرفت. چرا که در این دوره آذربایجان و بویژه تبریز مهمترین مرکز تاثیرگذار از جنبه سیاسی و شهر ولیعهد نشین در کشور بود. بنابراین از زاویه نگاه تاریخی و منافع خلق ترک در ایران نمیتوان و نباید تیپولوژی اتنیکی دولت پهلوی ها را که یک دولت تمام عیار فارسی است از نظر دور داشت. نادیده گرفتن این فاکتور عملا قدرت تحلیلگر را در درک دقیق مسائل اتنیکی در ایران عاجز میکند و تحلیل را با نارسایی های بسیار جدی روبرو می سازد.
ادامه دارد...
مضرات "آذربایجانی" نامیدن زبان مردم آذربایجان کدام است؟ در بخش بعدی بررسی خواهد شد.
2013-12-16
منبع: سایت تریبون
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمی‌کند.
توجه داشته باشید کامنت‌هایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید