09.11.2013 - 13:41

پدیده امپریالیسم از دیرباز درحوزه های اقتصادی و نظامی و سیاسی امرشناخته شده ای بوده است. اما وجهی که این روزها افشاء آن موجب شگفتگی همگان شده است، بعد شنود و جاسوسی آن است. افشاگری های ادوارداسنود کارمند پیشین آژانس امنیت ملی، هم چون زمین لرزه ای پرده از وجود غده سرطانی پیشرفته ای از عمکرد و دامنه جاسوسی دولت آمریکا برداشته است و هرروز فراز جدید ازاین نوع اقدامات رسواکننده برملا می شود.چنان که این روزها شاهد درخواست حضور رؤسای امنیتی کشورهای مختلف برای توضیح این رسوائی ها در پارلمان های خود در انگلیس و آمریکا و آلمان …. هستیم.

برطبق این افشاگری ها روشن شده است که دامنه این نوع جاسوسی ها بسیار فراگیرتراز نیازهای مبارزه علیه»تروریسم» و امنیت درمعنای اخص خودبوده است. شامل نزدیک ترین متحدین و تمامی شخصیت های سیاسی نیز می شده است. شامل تمامی حوزه های اقتصادی، سیاست و دیپلماسی، و تکنولوژی و سایرعرصه ها می شده است. و فراتراز آن ها شامل جاسوسی از حریم و زندگی خصوصی بسیاری از شهروندان جهان می شده است. از همین رو موجب خشم بسیاری ازمردم جهان و دولتمردان حتی دوست و متحد آمریکا شده است. رتبه محبوبیت اوباما در پی این زمین لرزه ها به کمترین میزان خود در اروپای غربی رسیده است.

گرچه جاسوسی دولت ها و کشورها از یکدیگرا مرمنحصربفردی نبوده است و در این میان جاسوسی متقابل رایج بوده و هیچ استثنائی وجود نداشته است اما کفه ابعادجاسوسی و شنود دولت آمریکا با توجه به تکنولوژی پیشرفته تر و داشتن نقش انحصاری در بسیاری از آن ها، اختصاص امکانات و بودجه مالی غیرقابل مقایسه با دیگران و باتوجه انگیزه تأمین هژمونی و برتری خود درهمه حوزه های اقتصادی و سیاسی و نظامی و … برجهان و سایررقبای خود بسی سنگین تر از دیگران بوده است. البته نقش انگلستان را به عنوان متحد نظرکرده و همکارنزدیک آمریکا دراین جاسوسی ها نیز نمی توان نادیده گرفت.

روشن شده است که هیچ حوزه ای ولو امیل ها و تلفن های دولتمردان یا دولت زنان سایرکشورها مصون از این نوع جاسوسی و شنود نبوده است. چنان که به عنوان نمونه افشاگری های اخیر پیرامون شنود تلفن خانم مرکل افکارعمومی آلمان را برانگیخته است. در مورد حکومت ایران و سفرخامنه ای به کردستان روشن شد که تاجزئی تری تحرکات و نحوه و زمان حرکت و تصمیم های آنان مورد شنود قرارمی گرفته است. بفرض اگراین سرویس ها می خواستند بفرمان رئیس جمهور آمریکا رهبرنظام اسلامی را کن فیکون کنند، کافی بود که به یکی از پهبادهای رادارگزیز وبدون سرنشین خود درمنطقه دستورحمله صادرکنند! امکان تحقق این سناریوی فرضی اما کاملا واقعی نشان می دهد که دسترسی داشتن به چنین اطلاعاتی در شرایط جنگی و تخاصم، در جهانی که دهکده اش می نامیم و امنیت و ناامنیتی این دهکده همه را تحت تأثیرقرارمی دهد و به همه مربوط می شود، تاچه حد می تواند مهم و حساسیت برانگیزباشد. یا مثلا می توان حدس زد تاچه حد رقبای حکومت ایران و بویژه دولت آمریکا باداشتن اطلاعات پنهان و فاش نشده فعالیت های هسته ای رژیم در مذکراتی که جاری است با دست پرشرکت می کند.

درهرحال این نوع شنودها دوست و دشمن نمی شناسد و همین هم موجب عصبانیت متحدین آمریکا از ابعاد این شنود شده است و کشورهائی هم چون آلمان و برزیل … در تلاشند که نوعی قراداد بین المللی برای کنترل دامنه آن به تصویب مجامع عمومی برسانند.

بهرحال تاهمین جا هم افشاگری این شنودها اعتبارمناسبات بین المللی موجود را درعرصه هائی درهم شکسته است و سؤالات و تلاش هائی برای یافتن راهکارهای جدیدی را برای کنترل قدرت دولت ها بر جهان مجازی و البته جهان واقعی مطرح ساخته است.

خطر شکل گیری دولت های تمامیت خواه الکترونیکی و تراز نوینی که دموکراسی و حریم شخصی و مناسبات سالم و قابل اعتمادجامعه بشری و حق دانستن و داشتن احساس امنیت عمومی را با چالش های سختی مواجه ساخته است. جهانی را درنظربگیرید که درآن همه دارند شنود و جاسوسی می شوند و معلوم نیست که از این اطلاعات چگونه و کجا استفاده خواهد شد. بدیهی است که در این جهان آکنده از کشاکش و تنازع بقاء کسی برترو پیروزمیدان است که توان جمع آوری اطلاعات بیشتری داشته باشد. همین عامل سبب بهم خوردن کفه موازنه قوا و توسل به اقدام های متقابل را دامن زده و برگستره این نوع شنودها می افزاید. در نتیجه همه این ها دموکراسی و حقوق شهروندی است که تحت فشارهای بیشتری قرارمی گیرد. بهمین دلیل نیاز به تعمیق حقوق بشر و یافتن تضمین هائی تازه برای آن دراین دهکده جهانی پابه پای گسترش سیطره اطلاعاتی دولت ها و قدرت ها افزایش پیداکرده و به یک ضرورت مهم تبدیل می شود.