در آغاز مصاحبه لطفا از تجربيات و تحصيلات خودتان در عرصه موسيقي در تبريز و باكو شرح دهيد.

من فراکیری موسیقی را از تبریز اغاز نمودم و مقدمات سلفژ و تئوری موسیقی و صدا سازی را طی نمودم . سپس با توجه به محدودیت های موجود برای موسیقی در ایران بخصوص جهت بانوان؛ در این دایره محدود شروع به فعالیت نمودم. در گروههای موسیقی مختلف به عنوان گروه کر و همخوان شرکت نمودم. چون بسیار تشنه پیشرفت بودم و این مهم در رابطه با موسیقی، بخصوص موسیقی ملی اذربایجان از کودکی در نهاد من نهفته بود تصمیم به ادامه تحصیل در اکادمی موسیقی باکو گرفتم.

ورود به آكادمي موسيقي باكو بخصوص در رشته آواز چندان راحت نيست و حدس من اين است كه براي ورود شما بايستي با صاحبان صداهايي رقابت كرده باشيد كه در كارير هنري خود، شانس بسيار زيادتري نسبت شما براي تحصيلات مقدماتي داشته اند. اين پروسه براي شما چگونه عملي شد؟

در رابطه با مراسم بزرگداشت ربابه مرادوای فقید که به باکو دعوت شده بودم رمانس قیزیل اوزوک را حواندم. لطفیار ایمانف که جزو سر شناس ترین مدعوین ان شب بود صدای من را تحسین نمود . وی در ان زمان مشاور عالی تحصیلی اکادمی بود و ضمنا مسئول تعیین دانشجویان با استعداد برای ورود به کانسرواتووار بود. ایشان به من گفت دخترم شما صدای زیبایی داری و صدایت همچون الماس نتراشیده ای میماند که نیاز به پردازش و صیقل دارد. اگر صدایت را پرورش دهی روزی بسیار زیباتر از این خواهی خواند . و بعد ها یک روز تلفن منزلمان در تبریز به صدا در امد و در ان طرف خط پروفسور لطفیار ایمانف بود که میگفت اسمت را جزو لیست اسامی شاگردانی قرار دادم که در امتحان ورودی شرکت خواهند نمود. و تاریخ مقرر برای امتحان را گوشزد نمود.

لطفا در مورد اين امتحانات كمي بيشتر توضيح دهيد

این امتحانات مشتمل بود بر هنرجویان از کشور اذربایجان و دیگر کشور ها که میبایست از امتحانات تئوریک و عملی با موفقیت عبور نمایند. شرح این مسئله از این نظر حائز اهمیت است که دانشجویانی که در باکو و دیگر شهر های اذربایجان تربيت شده بودند اکثرا قبل از ورود به کنسرواتوار سابقه دوازده سال تحصيلات سيستماتيك در مکاتب موسیقی داشتند.  حال مقایسه کنید وضعیت كساني را  که در ایران در آموزشگاههای غیر اکادمیک ذره ای از دریای موسیقی را چشیده بودند.

در این برهه در امتحان ورودی من در حضور اساتید بزرگ موسیقی اذربایجان نظیر پرفسور خرامان قاسیموا مدیر گروه وکال و پروفسور فرهاد بدل بیگلي رئیس کل دانشکاه به ایفای چندین اثر کلاسیک که انها را با تلاشهای شبانه روزی و مستمر حاضر نموده بودم پرداختم. در خاتمه ایفای اثر آخر شاید برای مخاطبين شما جالب باشد که بدانند که بر خلاف روال معمول حضار شروع به کف زدن نمودند و پس از اعلام موفقیت من در کسب مجوز ادامه تحصیل، تعدادی از دوستان و هنرمندان برای گفتن تبریک پیش من آمدند .

گفتنیست که هم در حین ایفا و هم در لحظه قرائت رای داوران لرزش عجیبی سراپای وجودم را گرفته بود و اين احساسي بود که تا بدان لحظه آنرا تجربه نکرده بودم.

در مورد دانشجوياني كه براي تحصيل در شته هاي طب و مهندسي از ايران و آذربايجان جنوبي به باكو ميروند، اطلاعات زيادي در دست است اما در مورد رشته هاي مختلف موسيقي بخصوص در عاليترين سطح آن يعني در آكادمي موسيقي باكو، اطلاعات كمي داريم. لطفا در مورد ديگر دانشجويان و فارغ التحصيلان اين مركز موسيقي توضيح دهيد.   .

در باکو از قدیم الایام موسیقی ارزش والایی داشته است و میتوان گفت سطح موسیقی جمهوري آذربايجان،  قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته میباشد و دانشگاه های متعدد هنرهای زیبا چندين نسل متمادیست که دانشجو تربیت میکنند. در رشته موسیقی در شاخه های مختلف نظیر اهنگسازی و نوازندگی و آواز، دانشجویان متعدد از آذربایجان ایران مشغول تحصیل میباشند. در رشته اهنگسازی استادان بی نظیری مانند خیام میرزازاده و فرنگیس علیزاده و عارف مليکف تدریس مینمایند و از فارغ التحصیلان این دانشکده میتوان آقایان پرویز برزگر و محمد انصاری و مهدی کشوری را نام برد . در رشته موسیقی مقامی ميتوان بعنوان مثال از شناخته شده ترین چهره­هاي اين رشته از آقای ناصر عطا پور و خانم پریسا ارصلانی را بشود نام برد . در رشته اواز کلاسیک از اقایان حسن انعامی و امید گرجی و فرهاد امیری و خسرو امیری و از خانم ها تا انجا که من اطلاع دارم فقط اینجانب فارغ التحصیل شده ام که بسیار امید دارم به تعداد خانمها هم افزوده گردد .

شما با سيستم تحصيلات موسيقي در كشور محل اقامت فعلي شما يعني انگلستان هم آشنايي داريد. آيا تحصيلات موسيقي در آذربايجان را ميشود با تحصيلات مشابه در انگلستان مقايسه كرد؟

با در نظر گرفتن تمام جوانب میشود گفت که تحصیل در باکو تفاوت هایی با انگلستان دارد. یکی آن که در انگلستان برای ورود به اين رشته­ها، طبعا شرط تسلط به  زبان انگلیسی در سطح آكادميك حاكم است ولی مراتب تحصیلی بسیار سیستماتیک است. اما در باکو تحصیل بسیار تاثیر پذیرفته از سیستم تحصیلی روسیه بوده و استادان بسیار سختگیر میباشند. مخارج افامت و تحصیل در انگلستان بسیار بیشتر است و قابل مقایسه با اذربایجان نیست.

 در منابعي كه در كشورهاي غربي به معرفي جمهوري آذربايجان و شهر باكو مي-پردازد، از جمله باكو را شهر موسيقي مي¬نامند و تعداد سالنهاي موسيقي باكو را با لندن (پايتخت جهاني موسيقي) مقايسه مي¬كنند. شما كه در باكو تحصيل كرده و در لندن به فعاليت هنري مشغول هستيد، بايستي بالاترين صلاحيت براي اظهار نظر در اين موضوع را داشته باشيد.

در باکو نیز همانند لندن سالنهای بسیار زیبا و مجهزی برای اجرای کنسرتها وجود دارد. سالن سرای حیدر علیف شاید قابل مقایسه با بهترین سالن های لندن نظیر سالن کالج سلطنتی لندن باشد که اتفاقا کنسرت اخير من در بیست وهشت سپتامبر همین سالن برگزار شد.

صداي شما سوپران از نوع كلراتورسوپران Koloratursopran است. اين نوع صدا در ميان خوانندگان اوپرا چقدر عادي يا نادر است؟ آيا خواننده كلراتورسوپران بودن به معني داشتن دياپازون خاص صدا در بالا و رنگ روشن صداست يا مرتبط با تكنيك خواندن هم هست؟ بله نوع صدای من کلراتورا سوپرانو میباشد و این بدین معنی است که این نوع صدا قابلیت خواندن نت های بسیار بالا نظیر اکتاو سوم نت سی را دارا میباشد و صداییست با رنج بالا. از حوانندگان مشهور با این نوع صدا میشود جووان سادرلند و دیانا دامراوو را نام برد .

خوانندگان اين مصاحبه مسلما با دو سوپرانو معروف آذربايجان يعني خانم فيدان قايسم اول و خانم خرامان قاسيم اوا آشنا هستند. صداي آنها جزو كدام نوع از كاتگوريهاي سوپرانو است؟ از نوع صدای استادان بنام خرامان و فیدان قاسیموا مشهور به دو خواهران پرسیده اید باید بگویم که نوع صدای افسونکار ایشان بترتیب لیریک سوپرانو و دراماتیک سوپرانو میباشد.

 آيا علاقه شما به خواندن آثار موتزارت، با نوع صداي شما مرتبط است؟

علت اینکه من به آثار موتزارت علاقه مندم اینست که اين اثرها در اوج سادگی بسیار دقیق میباشند و تمام ریز ه کاری های تکنیکی در انها ملاحظه گشته اند. به عنوان مثال او حروف صدا دار اشعارش را منطبق بر نتهای زیر موسیقی اش قرار داده که هنگام خواندن انها بسیار بر زیبایی آثارش افزوده است .

لابد صداي نوحه خوانهاي آذربايجان را شنيده ايد. آنها بيشتر كدام صداها را دارند و بدون داشتن تحصيلات موسيقي، چگونه از عهده اجراهاي  كه  در آئوديتورياهاي پرجمعيت انجام مي¬شود، برمي آيند؟

در مورد صدای نوحه خوانها باید گفت که بسیاری از انها فطرتا دارای صدای خوب میباشند و اکثرا قادر به ایفای موسیقی به طور گوشی میباشند. مخاطبين شما لابد با شاخص­ترين چهره اين رشته يعني اقای سلیم موذن زاده آشنا هستند.

چه ميزان از افراد بشري داراي اين استعداد فطري كه نام برديد، هستند؟

معمولا هشتاد درصد تمامی انسان ها دارای صدای مناسب برای خواندن هستند ولی باید برای آواز خواندن و ایفای حرفه ای، صدا را به صورت سیستماتیک و متناوب به واسطه تمرین های مخصوص صدا سازی و ایجاد خط آواز پرورش داد که این مهم طی چندین سال تلاش و تجربه میسر میگردد .

لطفا در مورد نوع صداهاي خانم ها و آقايان  و تغييرات آنها نيز توضيحي بدهيد. آيا صداهاي انسانها از منطقه­اي به منظقه ديگر فرق ميكنند؟

 صدای خانمها در هر منطقه ای سوپرانو و متسو سوپرانو و التو نامیده میشوند که آنها نيز به نوبه خود به چند نوع مختلف از نظر زیر و بمی صدا تقسیم میگردند. صداهاي آقایان، تنور و باریتون و باس نامیده میشوند که آنها نیز به نوبه خود به چندین قسمت تقسیم میشوند. گفتنیست صدای اقایان در سی و پنج چهل سالگی مشروط بر اینکه صدای خود را پرورش بدهند به اوج زیبایی خود میرسد.قابليت تكنيكيي آواز خانمهايي که وضع حمل نموده اند بعداز وضع حمل افزایش مییابد زیرا صدا نیز از بدن انسان زاده میشود و تجربه ایست شگفت انگیز.

سوآل: تاكنون آثار كدام آهنگسازان آذربايجاني جاي بيشتري در رپرتوآر شما  داشته اند؟

سوال - آثار بسیاری از آهنگ سازان آذر بایجانی را در رپرتوار خود دارم كه از ميان آنها ميتوان از بزرگاني چون اوزئییر حاجی بیلي و سعید روستموف، توفیق قولی­يئف، مايسترا نیازی، علی سلیمی، عاصف زیناللی و موسلوم ماقامایئف نام ببرم.

آيا كنسرتهايي بخصوص سولو كنسرت در آذربايجان داشته¬ايد؟آ

بله . چندین کنسرت در باکو داشته ام و همچنین در کانالهای تلوزیونی مکررا برنامه اجرا کرده ام که از انها میتوانم کنسرت در سالن رشید بهبودوف و چندین کنسرت در سالن کنسرواتوار آذر بایجان و از تلویزیون اجتماعی تی وی و از کانال آذ تی وی داشته ام . همچنین چندین کنسرت در انگلستان بر گزار کرده ام . همچنین اخیرا کنسرتی در نروژ داشتم که از استقبال شایانی بر خوردار بود .

آذربايجاني¬ها عادت دارند كه از خاموش شدن صداهاي افسانه¬اي يا افسانه شده¬اي چون بلبل، خان شوشينسكي، رشيد بهبود اوف، شوكت علي اكبراو و خالي ماندن جاي آنها با آه و افسوس ياد كنند. نظر شما در اين مورد چيست؟ در ميان صداهاي جديد و هنرمندان جديد در عرصه اوپرا چه فكر ميكنيد؟ آيا نامهايي كه جاي بزرگاني چون لطفيار ايمانوف و دو خواهر قاسيموواها را بگيرند، وارد صحنه اوپراي آذربايجان شده اند؟

به نظر من در جامعه هنری اذربایجان استعداد های بسیار فراوانی وجود دارند ولی متاسفانه به دلیل مشکلات مالی یا حرفه خود را دنبال نمیکنند و یا تبدیل به ایفا گران موسیقی پاپ و یا مراسم شادی میگردند که بسیار غم انگیز است ولی با این وجود تعداد عدیده ای هستند که بارقه امید را می پرورانند که ار انها میتوان دیناره علیوا و حسن انعامی و اومید گورجی و الهام نظرف و اولویه نوروزوا را نام برد .

چنانچه خودتان هم اشاره كرديد، اخيرا كنسرتي در سالن باشكوه رويال كالج لندن داشتيد. بعوان اخرين سوال لطفا در مورد اين كنسرت كمي توضيح دهيد.

در تاريخ 28 سپتامبر در رویال کالج لندن من و اقای امید گرجی کنسرت موسیقی کلاسیک و فلکلوریک اذربایجانی همراه با رقص اذربایجانی به نفع زلزله زده گان آذربایجان برگزار کردیم.

در اين کنسرت آثار آهنگسازان مشهور غربی و آذربایجانی اجرا و خوانده شد که عبارت بودند از موتسارت،  وردی، دبوسی،  سعید رستم اف، توفیق قولی اوف، مايسترا نیازی و اوزئیر حاجی بیلي. کنسرت از استقبال ویژه­ای برخوردار بود.

گروه موسیقی ما عبارت بودند از ویلون، ویلون سل، پیانو و بانقو که همه آنها موسيقي نوازان پروفسیونال و با تجربه بودند.

علي رضا اردبيلي: خانم ساناز، با سپاس بخاطر اين مصاحبه و آرزوي موفقيتهاي بزرگ هنري براي شما.

لينك مصاحبه خانم ساناز نيكنام و آقاي اميد گرجي با تلويزيون من و تو كه شامل قطعاتي از صبط ويدئويي كنسرت 28 سپتامبر 2013 در سالن رويال كالج لندن نيز هست

لينك يك اجرا در پخش مستقيم از تلويزيون اجتماعي آذربايجان