میشد شور و شوق را در چشمان زنانی دید که پس از اعلام نتیجه انتخابات ریاست جمهوری در جشنهای خیابانیِ شرکت کرده بودند. سه روز بعد در 29 خرداد، این بار پیروزی تیم ملی فوتبال ایران بهانهای شد برای ریختن به خیابانها. این جا نیز حضور زنان چشمگیر بود. در تهران، گروهی از آنان برای کامل کردن شادی خود تا پشت درهای ورزشگاه آزادی رفتند؛ جایی که قرار بود در آن جشن ملی برگزار شود. اما ورود به ورزشگاه آزادی مختص مردان است. زنان پشت درهای بسته ماندند.
شور و شوق زنان و فعالان برابری حقوق زن و مرد، در مقالات و گفتگوهای مربوط به مطالبات زنان نیز مشهود است. فعالان جنبش زنان ایران که سالهای نفسبُری را پشت سرگذاردهاند حال امیدوار شدهاند فضایی برای فعالیت علیه قوانین تبعیضآمیز و نابرابری زن و مرد ایجاد شود. میتوان به گفتگوها و مقالات رسانهها در رابطه با مطالبات زنان و همینطور به "نشست هماندیشی زنان" اشاره کرد که روز 11 تیرماه با شرکت بیش از 50 تن از فعالان جنبش زنان برگزار شد. فعالانی از گرایشات محتلف جنبش زنان و نیز نمایندگانی از سوی حسن روحانی در همایش شرکت داشتند. حجم قوانین و مقرراتی که طی 8 سال گذشته به ضرر زنان تصویب شده سبب شد که خواست لغو آنها بر فضای جلسه حاکم باشد.
مطالبات طرح شده در این نشست زیاد و متنوعند: برداشتن فشارهای امنیتی و قضایی از سر فعالان جنبش زنان، ایجاد فضایی برای تشکیل نهادهای مدنی و فعالیت آنها، لغو قوانین تبیضآمیز 8 سال گذشته از جمله در زمینه خانواده، لغو سهمیهبندی جنسیتی و سایر تبعیضات در دانشگاهها، رفع فیلترینگ سایتهای زنان، ایجاد رسانههای جدید زنان از قبیل رادیو، تشکیل وزارت زنان، گشتهای ارشاد و سختگیریها در مورد حجاب، بازگرداندن رشته مطالعات زنان و ...
قوانین سالهای اخیر
طی 8 سال گذشته مجموعهای از قوانین در عرصههای خانواده، آموزش و اشتغال زنان تصویب شده که با یک رشته سرخ بیکدیگر متصل میشوند: تاکید بیشتر بر نقش مادری و همسری زنان و لذا محدودتر کردن حضور اجتماعی آنان. برخی از این قوانین از سالهای قبل در دستور کار قرار داشتند و برخی در سالهای اخیر طرح و تصویب شدهاند.
قانون خانواده
در عرصهی توازن قدرت میان زن و مرد در درون خانواده، باید به لایحه موسوم به "حمایت از خانواده" اشاره کرد. این لایحه سال 1386 توسط دولت تصویب شد. انتشار لایحه سبب موج گستردهای از اعتراضات فعالان جنبش زنان شد. اعتراضات عمدتا بر مواد 22 و 23 متمرکز بود که یکی چندهمسری را برای مردان تسهیل میکرد و دیگری به ازدواج موقت (صیغه) اختصاص داشت. همچنین ماده 25 که برای مهریه سقف تعیین کرده بود. این قانون پس از 5 سال کشمکش سرانجام در اسفند 91 به تصویب نهایی رسید و برای اجرا ابلاغ شد.
تبعیض جنسیتی در دانشگاه
ایجاد موانعی برای ورود دختران به دانشگاهها از سالها پیش و از زمانی آغاز شد که درصد دختران دانشجو و فارغالتحصیل دانشگاهها بر پسران پیشی گرفت. اجرای سیاست سهمیهبندی جنسیتی از سال 1377 آغاز شد و در سالهای اخیر به مرحلهی تازهای پای گذاشته است. از جمله میتوان به این موارد اشاره کرد: الزام پذیرش دختران در دانشگاه محل سکونت، کاهش سهمیه دختران دانشجو در برخی از رشتههای تحصیلی، سیاست تک جنسیتی کردن دانشگاهها، و محروم کردن دختران از تحصیل در دهها رشته دانشگاهی.
اشتغال
زنان نیمی از جمعیت ایران را تشکیل میدهند. نزدیک به دو دهه است که درصد بیشتری از فارغالتحصیلان دانشگاههای ایران زن هستند با این حال درصد ناچیزی از مشاغل در اختیار زنان است. بیکاری در میان زنان تحصیلکرده تقریبا دو برابر مردان است. موانع و محدودیتهای موجود بر سر راه اشتغال زنان سبب شده است که نرخ رسمی اشتغال زنان ایران رقمی حدود 14 درصد باشد. طی سالهای اخیر دو عامل به افزایش بیکاری در میان زنان انجامیده است. عامل اول رکود اقتصاد و کاهش مشاغل است و عامل دیگر سیاستهای مبتنی بر تاکید بر نقش مادری زن و ضرورت افزایش نرخ باروری.
در سالهای اخیر اغلب وقتی از اشتغال زنان سخن گفتهمیشود، صحبت بر سر محدودکردن اشتغال زنان در خارج از خانه، و ضرورت ایجاد مشاغل خانگی برای زنان است. در این دوره چندین طرح و مصوبه درجهت محدود کردن اشتغال زنان در خارج از خانه به تصویب رسیدهاند که برخی هنوز به اجرا درنیامدهاند.
نقش پدر بزرگ
علاوه بر سه عرصه یاد شده، بایدبه تصویب مقررات بیشتری برای تحمیل حجاب اجباری، ایجاد گشتهای جدید برای مقابله با "بدحجابان" و همچنین قانون گذرنامه اشاره کرد. این سوال مطرح میشود که علت تصویب اینهمه قانون و مقررات که در سالهای اخیر در رابطه با زنان تصویب شدهاند، چیست؟
به اعتقاد شهلا اعزازی استاد دانشگاه، تصویب این قوانین واکنش حکومت به تغییراتی است که در توازن قوای درون خانوادهها میان زن و مرد ایجاد شده است. او در نشست هماندیشی زنان با اتکا به نظرسنجیها و تحقیقاتی در این زمینه گفت اغلب پرسششوندگان با چندهمسری و صیغه مخالفند. وی نتیجه گرفت: مردم «در حال ساختن خانواده ای مدرن هستند که با نظارت و کنترل بر زندگی زنان همخوانی ندارند. در این 8 ساله به رغم همه تبلیغات برای زندگی سنتی، مردان در خانواده به اصطلاح وا داده اند و دیگر کاری به کار زنان ندارند. زنان بیرون می روند، درس می خوانند، کار می کنند و حضور اجتماعی دارند. به همین دلیل دولت به عنوان «پدر بزرگ» گفت حالا که مردان در خانواده، زنان را کنترل نمی کنند، ما در عرصه عمومی و خیابان این زنان را کنترل کنیم و نگذاریم بروند دانشگاه، نگذاریم کار کنند، نگذاریم بروند خارج و نگذاریم حضور اجتماعی داشته باشند.»
حجم قوانین سالهای اخیر آنقدر زیاد هست که شهلا لاهیجی مدیر انتشارات روشنگران در همایش یادشده خواهان تشکیل کمیسیونی برای شناسایی قوانین 8 ساله گذشته شد. او گفت: «اگر کمیسیونی تشکیل شود که این موانعی را که در این 8 ساله دستگاه های اجرایی بر سر راه زنان گذاشته اند شناسایی و سپس لغو شوند می تواند قدم های اولیه خوبی برای تغییر وضعیت باشد.»
اکثریتِ خاموش
مشکلات اکثریت زنان ایران، میلیونها زن عادی که بطور روزمره با مشکلات زندگی دست و پنجه نرم میکنند در نشست هماندیشی زنان مورد اشاره قرار میگیرد. مرضیه آذرافزا، از دولت میخواهد برای فعال کردن این زنان کاری کند. شیرین صوراصرافیل از یک میلیون زن بافنده فرش میگوید که هیچ تشکلی ندارند.
زهرا پیشگاهیفرد استاد دانشگاه تهران، طی نامهای خطاب به روحانی مشکلات زنان مطلقه، زنان معتاد، زنان شهری، نابرابری دستمزد زن و مرد را به او یادآوری کرده و خواهان تدوین قانون رفع مزاحمت از زنان شده است. حسن حسینی جامعهشناس، در یک گفتگو به مشکلات اجتماعی زنان میپردازد از جمله زنان معتاد، زنانی که هسرشان معتاد است، اشتغال زنان بسیاری که تحصیلکردهاند و نداشتن شغل باعث سرخوردگی آنان میشود. در همین گفتگو به مشکلات زنان دستفروش مترو، مشکل زن راننده تاکسی، و مادری با سه فرزند نیز از زبان خود زنان اشاره شده است.
میتوان مواد دیگری را به سیاههی مطالبات زنان افزود. میتوان به بیش از دو میلیون زن سرپرست خانواده اشاره کرد که با مشکلات درهم تنیدهای مواجه هستند. از مشکل بیکاری گرفته تا مشکلات اجتماعی، و ناروشنیهای حقوقی که در وضعیت خود و فرزندانشان وجود دارد.
روز 29 خرداد زنان به داخل ورزشگاه آزادی راه نیافتند. آنها را پشت درهای بستهی استادیوم متوقف کردند. به آنان یادآوری شد که حد خودشان را بدانند. اما لیستهای مطالباتی زنان نشان میدهد جو یاس و سرخوردگی ترک برداشته و بارقههای امید در آسمان جنبش زنان نمایان شده است.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید