نقدی بر دستورالعمل های  اقتصادی شعار گونه اخیر :

یکم   :موعظه ها !

🔹در شرایط کنونی به دلیل وضعیت بی‌ثباتی ناشی از تحریم‌ها و سیاست خارجی و تورمی که وجود دارد نباید چندان روی سرمایه‌گذاری خارجی حساب باز کنیم؛ البته باید از این ظرفیت هم تا جای ممکن استفاده کرد اما در کوتاه‌مدت باید روی سیاست‌ها و سرمایه‌های داخلی خودمان حساب باز کنیم و فعلاً از سرمایه‌ها و پتانسیل سرمایه‌های داخلی استفاده کنیم. باید سعی کنیم این سرمایه‌ها به بخش‌های واقعی اقتصاد برود،

نه به بخش‌های غیرمولد. بعد از این کارها در بلندمدت می‌توان از سرمایه‌گذاری خارجی استفاده کرد و روی آن حساب باز کرد.

* به نظر می‌رسد هنوز در مورد مبنا قرار دادن نرخ نیمای ۲ و یا تداوم نرخ دستوری نیما به نتیجه  نرسیده‌اند.

*بدون ملاحظه با فساد باید مبارزه کرد

*مبارزه‌ با فساد کار   بسیار دشواری وخطرش انسان را تهدید می‌کند.

*فساد، مردم را ناامید ومیل به سلامت را در افراد کاهش می‌دهد.

*فساد  موجب هلاک جامعه میشود

* رابطه‌ منطقی بین  دستگاه‌های مسئول با شرکتهای بزرگ دولتی نکته مهمی است  

*رابطه‌ دولت با  شرکت‌ها که سرمایه و درامدش متعلق به دولتست باید تنظیم بشود. بعضی از مدیران خوب و فعال در این شرکتها  باید  حمایت بشوند. در بخش خصوصی هم همین‌جور.

* از  وظایف قوه‌ مجریه اینکه از این مدیران فعال و خوب حمایت بشود.

*بهترین حمایت  از یک مدیر کارآفرین اینکه بتوانیم برای محصول او بازار فراهم کنیم، قدرت رقابت‌پذیری به او بدهیم، به او کمک کنیم برای بالا بردن کیفیت.

* ظرفیتهای زیادی در کشور داریم ،امکانات سخت‌افزاری ، منابع طبیعی وموقعیت جغرافیا ئی ، زیرساختهای اقتصادی ، کارخانجات، نیروی انسانی خلّاق ، جوانهای پرانگیزه ، ظرفیتهای علمی و  فناوری ، فکرهای نو ، امکانات اجرایی ،  تقنینی ،  قضایی ،  رسانه‌ای ، تجربه‌ها و عناصر مجرّب و کارآزموده‌ ....

*ارتباط خارجی فقط ارتباط با کشورهای مطرح  نیست ، بیش از دویست  کشورهرکدام ظرفیتی‌دارند.

*اقتصاد اولین و مهمترین مسئله‌ و« شعارهای اقتصادی سال » به معنای بی‌اعتنایی به مسائل فرهنگی و اجتماعی  نیست ،  اقتصاد نابسامان بر روی فرهنگ جامعه هم اثر میگذارد.

*  تورم بالا.... روی نظام توزیع درآمدها در کشور اثرو انها را ناموزون میکند عده‌ای محروم وگروهی  از طرق مختلف منفعت کلان می برند هر دو ایجاد فساد میکند

* همه اینکه تورم را  کنترل و تولید هم به رکود نینجامد..

🔹ابرتورم، در تعریف کلاسیک به افزایش پرشتاب و مداوم قیمت‌ها همراه با افزایش سریع حجم پول و غالبا معادل با تورم‌های ‌‌۳ رقمی گفته می‌شود ،برای اولین بار  تورم رسمی برای ۵ سال متوالی بالای ۴۰ درصد بود .

* تمام لوایح پیش از طرح در هیئت دولت، در کمیته ای  ازابعاد  تورمی جوانب آن سنجیده شود.

🔹 سال گذشته  با افزایش درآمد مالیاتی و فروش نفت، بیشترین تطابق عملکرد را با لایحه بودجه داشتیم و تقریباً با کسری بودجه مواجه نبودیم.

دویم :نگاهی کارشناسی میگوید  *نوسانات نرخ دلار در ماههای پایانی سال  موجب تعجب و نگرانی مردم  وعجله  آنان در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و تبدیل ریال به دلار یا سایر کالا‌ها شده .....هر چند حکومت مدعیست  وضع ارزیمان خوبست !!! و یا دستور داده شد بجای دلار با ارزهای محلی کار کنند !!

*رابطه‌ مستقیمی بین افزایش نرخ تورم و بالا رفتن نرخ ارزهای معتبر خارجی وجود دارد که شاخصه آن دلار است و  افزایش ارزش ارزهای معتبر خارجی با کاهش ارزش ریال  نسبت معکوس دارند.

 طی سال‌ها ارزش ریال به دلیل تورم بسیار بالا که ناشی ازعملکردحکومت در بسیاری موارد منجمله   حجم نقدینگی نامتعارفست کاهش یافته ، اگر قرار باشد بر اساس نظریه اقتصادی نرخ دلار را کاهش دهند باید ابتدا تورم را کنترل کنند؛ به عبارتی یکی از وظایف بانک مرکزی کنترل تورم و حفظ ارزش پول  میباشد  که خود به رشد اقتصادی و تراز پرداخت‌ها که از دیگر وظائف بانک مرکزی است کمک میکند.
* نظام ارزی حکومت  بر اساس مدیریت ارز شناور  شده شکل گرفته و مستلزم وجود  ذخائر ارزی قابل توجه در بانک مرکزیست که قادر شود نوسانات نرخ ارز را مدیریت و‌کنترل کند.

*قطعاً بانک مرکزی از ذخائر ارزی کافی برخوردار نیست زیرا اگر چنین نبود، نرخ دلار از 60 هزار تومان فراتر نمیرفت ،متاسفانه طی سال‌ها درآمدهای هنگفت نفتی را هدر داده‌ایم حتی حساب ذخیره ارزی و صندوق توسعه ملی را به خصوص در زمان احمدی نژاد که بالاترین درآمد ارزی نصیب کشور شد تقریبا”ً جاروب کردند .

*اینک با توجه به تحریم‌ها و محدودیت شدید ورود دلارحتی از عراق  ، با کمبود شدید ارز روبه رو  و انتظار میرود در رابطه  با اجماع جهانی شکل گرفته : در پی اعتراضات اخیر وماجراهای مربوط به روسری خانمها بعنوان نمادی از مخالفت با تصمیمات جاهلانه حکومت .... همچنین به دلیل نفوذ حکومت  در منطقه و کمک به روسیه در ارسال پهبادها و‌ تعاملات نظامی دو طرف....... منافذ ورود دلار به شدت کنترل میشود و شرایط 6 ماه قبل نیست که غرب چشمش را به امید توافق برجام و دور زدن تحریم‌ها ببندد.

*دیده بانان نظارتی کشورهای تحریم کننده با دقت بیشتری بر مسدودسازی این راه ها نظارت دارند، بنابراین فروش نفت و ورود دلار محدودترو امیدی به ورود منابع ارزی کافی  به کشور نیست.

*امضای تفاهم نامه 450 میلیارد دلاری برای 25 سال با چین، سفر  به این کشور و توافقات با عربستان و شایعه فراز و نشیب دار تبادل زندانی‌های دو تابعیتی با آمریکا و … قطعاً عوامل مهمی در انتظارات تورمی و تنزل بهای دلار هر چند موقت بوده‌اند. .....ضمن اینکه اخرین سفر  گروسی  پروپاگاندای ازسرگیری مذاکرات را تقویت نموده هر چند  آمریکا و اروپا در ظاهر این ادعا ها را تأئید نمیکنند،

* چین در نظر دارد  مقداری درهم امارات را به بازار ایران تزریق کند و این خبر هم انتظارات تورمی را البته موقتا کاهش خواهد داد......اما آیا ادامه این روند امکان پذیر است؟ در حالی که شاهد افزایش تورم بوده  و ریال بر اساس آمار بانک جهانی به‌ عنوان کم‌ارزش‌ترین پول  در جهان شناخته شده است؟

*بر حجم نقدینگی از ابتدای سال بگذشته تا پایان آذرماه بطور میانگین روزانه 4000 میلیارد تومان افزوده شده، که تداوم آن در سه ماهه آخر سال حجم نقدینگی را از ۶۲۰۰ تریلیون تومان فراتر برد ه است - هرچند دولت سیاست‌هایی را در جهت تأمین مالی آخر سال خود پی گرفته بود ، به طور مثال فروش 100 هزار خودروی وارداتی بصورت قرعه کشی که هر نفر برای ثبت نام سپرده وکالتی می‌سپارد و تا 6 ماه این مبلغ  در اختیار بانک است، *

*این پول بی دردسری است که  بدون بهره وارد بانک می‌شود و قطعا اگر 100 هزار خودرو برای قرعه کشی اعلام شده  حد اقل 2 برابر آن ثبت نام‌شود  میتواند بخش زیادی از کمبود بودجه حکومت  را  جبران تا  بتواند تا حدودی رشد حجم نقدینگی را کنترل کند، زیرا پول پرقدرتی وارد بازار نشده است بلکه پولی که در کشور بوده دست به دست شده به همین دلیل نقدینگی تا حدودی در پایان سال کنترل شد .

*  در بلند مدت مجموعه باور مندان به تعلق اقتصاد به غیر ادمیان !؟ میخواهند در این تنگنا سیاست پولی و مالی‌شان را چگونه و با چه هدفی جلو ببرند، اگر واقعاً قصد مهار تورم را دارند نباید از بانک مرکزی یا سایر بانک‌ها وام بگیرند، زیرا این امر به رشد پایه پولی و افزایش نقدینگی منجر میشود.

* ارقامی که در  بودجه‌ سال 1402 دیده شده این نوید را نمیدهد زیرا بخش بزرگی از منابع بودجه توهم است، به طور مثال فروش یک میلیون و 400 هزار بشکه نفت در  بودجه  در نظر گرفته شده، در حالی که بر اساس آمار‌های اوپک، تولید روزانه ما در سال 2021 حدود 2 میلیون و چهارصدهزار بشکه و در سال 2022 کمی کمتر از 2 میلیون و‌ 600 هزار بشکه بوده  ؛با حذف  مصرف داخلی در بهترین حالت صادرات  بیش از 600 هزار بشکه نبوده ، این آمار با گزارش تریدینگ اکونومیک هم همخوانی دارد؛امسال  نیز صادرات بیش از این مقدار متصور نیست .

**در بر آورد درآمدهای نفتی بودجه باید به سه فاکتور اساسی توجه کرد:

1) اطلاع از ظرفیت واقعی صادراتی کشور، بطور مثال در سال 98 بودجه بر مبنای صادرات 1.5 میلیون بشکه روزانه با نرخ  54 دلار در هر بشکه تنظیم شده بود که فقط 30 درصد محقق شد، یعنی درآمد نفتی 70 درصد بیشتر ‌برآورد شده بود که از قبل هم قابل پیش‌بینی بود اما متأسفانه مجلس نشینان  با همین عرض و طول  هم احتمالاً به دلایل سیاسی از جمله ژست کوتاه نیامدن در مقابل تحریم‌های حداکثری آمریکا، آنرا تصویب کرد و کسری بودجه بالایی را از ناحیه نفت بر اقتصاد تحمیل نمود.

2) بررسی کارشناسانه و پیش بینی نزدیک به واقعیت از تحولات بهای جهانی نفت، پیگیری تحولات سیاسی و اقتصادی تأثیرگزار بر عرضه و تقاضا که به کشف محدوده واقعی نرخ می‌انجامد، در  بودجه سال جاری  بهای فروش هر بشکه نفت بطور میانگین 85 دلار منظور شده در صورتیکه ارزیابی آژانس بین المللی انرژی بهای نفت برنت را 83/1 دلار در هر بشکه پیش بینی کرده که با توجه به ارزان‌تر بودن نفت ایران، تصویب  قیمت نفت خوش‌بینانه است. ضمن اینکه در برخی از گزارش‌های بین المللی میانگین بهای هر بشکه نفت در سال 2023 تا 75 دلار هم پیش‌بینی شده است.

3) ارزیابی شرایط سیاسی و موانع موجود بر مسیر صدور نفت ناشی از تحریم‌های غرب و احتمال تشدید تحریم‌ها با توجه به شکل گرفتن اجماع جهان غرب و بررسی ابعاد دور زدن تحریم‌ها.

 ** بی توجهی به موارد فوق یا تحلیل نادرست از شرایط پیش‌رو، منجربه بیش‌برآورد درآمدهای نفتی میشود که کسری حاصل از عدم تحقق آن ضربات سنگینی را از ناحیه شیوه تأمین آن به اقتصاد کشور وارد میسازد..... که در گسترش فقر و نارضایتی مردم و افزایش نابرابری‌ها و به تبع آن رشد ناهنجاری‌های اجتماعی باز تاب دارد.

***درآمدهای مالیاتی هم اعم از مستقیم و غیر مستقیم  838 هزار میلیارد تومان تعیین شده که وصول آن قطعاً با فشار بر مردم همراه است و با کسری مواجه خواهد شد؛ مردمی که زیر بار مشکلات بسیاری همچون  تورم، و فضای نامطلوب کسب ‌وکار و سایر مشکلات اقتصادی گذشته از بی توجهی به حقوق شهروندی و....کمر خم کرده‌اند و توان مالی آنان تحلیل رفته چگونه قادر به پرداخت مالیات بیش از حد  خواهند بود؟ نتیجتاً بخش خصوصی که بالاترین فشار مالیاتی بر دوش او ست بیشتر تضعیف میشود - که کاهش رشد اقتصادی ،افزایش بیکاری ، رکود و بی ثباتی اقتصادی از تبعات آنست.

* روابط اصولی بین المللی  قطعا تاثیر به سزایی در اقتصاد دارد در حال حاظر« اینستکس »برچیده شد ه ، البته اینستکس راهکاری بود که اروپا، پس از عملی نشدن SPV در مورد تأمین کالاهای اساسی و دارو پیشنهاد داده بود ، البته حکومت  یکبار از این ساز‌و‌کار استفاده کرد اما بدلیل نگرانی از افشای برخی از تراکنش‌های مالی، ادامه نداد و «اینستکس » ابتر ماند و لغو آن در شرایط کنونی که تحریم‌ها رو بگسترش است توسط سه کشور اروپائی یک اقدام نمادین بشمار میاید.

*درحال حاظر رکود تورمی بی سابقه‌ای در بازارحاکمست، این بازار  هم تحت تاثیر تنش‌های بین‌المللی و تجارت خارجی و تحریم‌های ایران قرار دارد زیرا با محدود شدن صادرات و واردات که کالاهای مبادله‌ای هستند، کالاهای غیر مبادله‌ای مثل «ملک » قیمت‌شان بالا رفته و انتظارات تورمی هم باعث شده برخی برای حفظ ارزش پولشان ملک خریداری کنند ، در حالیکه  عده زیادی توان خرید ملک را ندارند، در حال حاظر حدود 30 میلیون اجاره نشین هستند که توان خرید 10 متر آپارتمان را هم ندارند، لذا بنظر میرسد در شرایط بی‌ثباتی اقتصادی و استمرار التهابات جامعه که البته در شکل میدانی ، فروکش کرده  رکود ملک تداوم یابد

** بورس نیز به یک کازینوی بزرگ می‌ماند ، به دلیل اطلاعات نامتقارن که شرکت‌های بزرگ دولتی و فرادولتی از آن بهره مند ند، به نفع خودشان بازارسازی میکنند. عده‌ای افراد حقیقی و بخش خصوصی به امید کسب سود زود هنگام  وارد باز سرمایه میشوند، اما بدلیل ناآگاهی نسبت به سازوکار و بازارسازی‌های شرکت‌های دولتی و فرادولتی همسو با منافع خویش، اکثرا می‌بازند. بازار سرمایه پر ریسک و خریداران  بهای سنگینی بابت این ریسک‌ها پرداخته‌اند...