روز سوم خرداد سال ۱۳۶۱ (۲۴ ماه مه ۱۹۸۲)، شهر خرمشهر پس از ۵۷۶ روز اشغال توسط ارتش عراق، بوسیله نیروهای مسلح ایران آزاد شد.

آزادی خرمشهر شرایطی فراهم کرده بود که ایران بتواند غرامت قابل توجهی از عراق و کشورهای عربی دریافت کند و به جنگ خاتمه دهد. عربستان سعودی پس از آزادی خرمشهر پیشنهاد نمود تا غرامت جنگ توسط کشورهای عربی به ایران پرداخته شود و عراق نیز بخشی از خاک ایران را که در تصرف داشت ترک کند. (هاشمی رفسنجانی در خاطرات روز ۱۵ اسفند ۱۳۶۰ خود می‌نویسد: وابسته نظامی ایتالیا گفته: کشورهای نفت‌خیز منطقه مایلند شصت میلیارد دلار خسارات جنگ را از طرف صدام به ایران بدهند و ایران از شرط سوم که کیفر صدام است منصرف شود.)

نهادهای بین‌المللی و کشورهای عربی خواهان پایان جنگ بودند، شرایط برقراری آتش‌بس و پذیرش صلح در سال دوم جنگ و جلوگیری از گسترش و افزایش خسارت و تلفات فراهم شد. جمهوری اسلامی جنگ را به سود خود می‌دید و شش سال دیگر ادامه داد و بدون دریافت غرامت و افزایش بی‌حساب خسارات جانی و مالی، سرانجام به آتش‌بستی خفت‌بار تن در داد.

جمهوری اسلامی از یک سو برنامه‌ی جنگ‌طلبانه و جاه‌طلبانه رسیدن به قدس از راه کربلا داشت. از سوی دیگر برای سرکوب و نابودکردن مخالفان داخلی، گروه‌های دگراندیش و منتقد نیاز به بهانه جنگ داشت. جمهوری اسلامی با بهانه این که کشور در جنگ است و ما باید با هم متحد باشیم تا بر دشمن غلبه کنیم آزادی بیان را محدود و صدای مخالفان را خاموش کرد.

بر همین اساس در روز یکم تیرماه سال ۱۳۶۱ خامنه‌ای، که آن زمان رئیس شورای عالی دفاع ملی و رئیس‌جمهور بود، در دیدار با گروهی از روحانیان و مداحان اعلام کرد: "به مردم باید گفته شود که با فتح خرمشهر و حتی فتح دیگر شهرها، جنگ تمام نخواهد شد، زیرا تا زمانی که متجاوز تنبیه نشده‌است، مبارزه ادامه خواهد داشت."

هر چند صدام حسین انگیزه جاه‌طلبانه سیادت و رهبری بر اعراب داشت و جنگ طلب بود. اما اعدام و اخراج افسران بلندپایه و با تجربه نیروی هوائی و زمینی ایران و دخالت جمهوری اسلامی در امور عراق از طریق بسیج و شیعیان در تشویق صدام به حمله به ایران بی اثر نبود.

جمهوری اسلامی با بی‌تجربگی، با اجرای خائنانه حتی عملیات لو رفته، با بکارگیری کودکان در جنگ و استفاده از سربازان برای مین‌روبی، هزینه‌ی جنگ را برای مردم ایران فاجعه‌بار کرد.

جنگ عراق و ایران حدود ۶۲۷ میلیارد دلار هزینه برای مردم ایران و ۵۶۱ میلیارد دلار هزینه برای مردم عراق به همراه داشت. همچنین هزینه بازسازی خرابی‌های ناشی از جنگ برای ایران ۶۴۴ و برای عراق ۴۵۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود. (بخش زیادی از خرابی‌های جنگ در خوزستان، هنوز بازسازی نشده است.)

هزینه مالی مستقیم جنگ برای عراق شامل ۷۴ تا ۹۱ میلیارد دلار برای هدایت جنگ و ۴۲ میلیارد دلار واردات اقلام نظامی بود. ایران نیز حدود ۹۴ تا ۱۱۲ میلیارد دلار برای هدایت جنگ و ۱۲ میلیارد دلار برای واردات نظامی هزینه کرد. هزینه غیرمستقیم ناشی از کاهش درآمدهای نفتی و تولیدات کشاورزی دو کشور نیز حدود ۵۶۱ میلیارد دلار برای عراق و ۶۲۷ میلیارد دلار برای ایران برآورد شده‌است. برای تامین بودجه جنگ از دستمزد یک روز فیش هر ماه کارگران ایران کم میشد.

در طول جنگ ایران و عراق ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ انسان کشته و زخمی شدند که از این میان ۲۶۲٬۰۰۰ ایرانی و ۱۰۵٬۰۰۰ عراقی کشته شده‌اند.

جمهوری اسلامی برای مجروحین و معلولین ایرانی جنگ، از واژه «جانباز» به جای «مجروح جنگی» استفاده می‌کند. به‌کارگیری بمب‌های شیمیایی از سوی عراق، شکنجه گسترده‌ی اسرای ایرانی در اردوگاه‌های عراق، بمباران و موشک‌باران شهرها و روستاهای ایران سبب شد تا چند صد هزار نفر از شهروندان ایرانی به اشکال مختلف جانباز شوند. آمار جانبازان ایران بیش از ۵۵۰ هزار نفر تخمین زده شده‌است. در میان جانبازان ایرانی افرادی دیده می‌شود که در دوران خمینی و در جریان بمباران شیمیایی سردشت توسط عراق مجروح شیمیایی شده و جانباز به دنیا آمدند.

سیاست‌های امروز جمهوری اسلامی همان اجرای شعار دوران جنگ هشت ساله، رسیدن به قدس از راه کربلا است. دشمنی با کشورهای جهان و جنگ‌افروزی در منطقه. عدم استقبال از عادی سازی روابط تجاری با جهان به بهانه‌های توسعه طلبانه. تن در ندادن به مبارزه با پولشوئی و حمایت مالی از تروریسم برای باز بودن دستش در جنگ‌های نیابتی لبنان، عراق، سوریه و یمن. این روزها که مردم با شعارهای مرگ بر خامنه‌ای، مرگ بر رئیسی و مرگ بر سپاه، خواهان گذار از نظام فاسد، رانت‌خوار، بی‌کفایت، جنگ‌طلب و وطن‌فروش جمهوری اسلامی هستند و برای دستیابی به معاش و منزلت خود می‌رزمند، رژیم بی‌شرمانه چنگ و دندان نشان می‌دهد.

در حالی که اعتراضات مردمی در شهرهای مختلف ایران علی‌رغم جو شدید امنیتی ادامه دارد، سپاه پاسداران و سازمان بسیج اقدام به رزمایشی سراسری کردند و کارکرد اصلی خود را نشان دادند: سرکوب مردم.

مسئول عملیات سپاه ولیعصر خوزستان روز جمعه ۳۰ اردیبهشت از برگزاری رزمایش «الی بیت المقدس» با حضور ۶۵ گردان بیت المقدس و ۲۸ گردان خواهران کوثر خبر داد. او بدون هیچ شرمی از مردم به‌ستوه‌آمده از گرانی، هدف از رزمایش را «آماده‌سازی یگان‌ها برای انجام عملیات‌های واقعی در صحنه‌های اجتماعی سراسر استان، بالا بردن توان و آمادگی رزم یگان‌ها، انجام عملیات روانی متناسب با وضعیت کنونی، آموزش رزم متناسب با ماموریت‌های واگذار شده، اشراف اطلاعاتی و اجرای فشرده انواع تاکتیک‌های رزم انفرادی به صورت میدانی» عنوان کرده است.

رزمایش نشان می‌دهد رژیم هیچ امیدی به پشتیانی مردم ندارد، عدم مشروعیت خود را می‌پذیرد. از اینرو، مردم باید تشکل‌های محلی و سراسری سیاسی، صنفی و مدنی خود را سازمان دهند و در یک اتحاد سراسری و ملی سازمان‌یافته، گذار از جمهوری اسلامی و رسیدن به نظامی دموکراتیک، عدالت‌خواه و صلح‌جو در دوستی با ملل را امکان‌پذیر سازند.

احد قربانی دهناری

۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۱ - ۲۱ مه ۲۰۲۲