سلسله نعمت اللهي سلطان عليشاهي گنابادي معروف به طريقت دراويش گنابادي، يکي از شاخه هاي تصوف شيعه است که در حال حاضر رهبري آن (قطب) برعهده نورعلي تابنده، يکي از چهره هاي ملي مذهبي انقلاب 57 مي باشد. . مهمترين مشخصه پيروان اين طريقت، تعهد به صلح، برادري، برابري و پرهيز از حضور در امور سياسي حکومت هاست و به جز فتواي تابنده براي حمايت از کروبي در انتخابات سال 88 (بدليل انتقاد صريح کروبي از تخريب حسينيه هاي دراويش) موضع گيري سياسي نداشتند.
با اين حال، در سالهاي اخير، بخشي از دراويش گنابادي خارج از کشور، با استفاده از فضاي موجود در رسانه هاي فارسي زبان، تريبوني براي اعلام مخالفت با رژيم را بدست آوردند. مصطفي آزمايش سرشناس ترين افراد است که عليرغم اعلام برائت از طرف بزرگان دراويش گنابادي، خود را سخنگوي اين طريقت در خارج از کشور اعلام مي کند که اين موضوع و البته موضع گيري ها و دخالت در امور سياسي خارج از عرف او باعث شد تا يوسف مرداني، يکي از بزرگان دراويش گنابادي او را «کذاب» خطاب کند.
همين موضوع مي شود که ما در طريقت دراويش گنابادي با دو طيف «ميانهرو» و «راديکال» روبرو شويم (در ادامه دليل اين تقسيم بندي شرح داده مي شود). اين صف بندي بخصوص در زمان رسانه اي شدن اختلافات ميان اقطاب و شيوخ اين طريقت، خود را بيشتر نشان مي دهد. دراويش «ميانهرو» قائل به حضور طريقت دراويش گنابادي در امور سياسي حکومت ها نيستند و آن را برخلاف عرفان و اصالت طريقت خود مي دانند ولي دراويش «راديکال» در پي آن هستند تا سياست را به داخل مکتب خود بکشانند تا بلکه با استفاده از ظرفيت اتحاد ميان دراويش کل ايران، زمينه سرنگوني جمهوري اسلامي را فراهم کنند.
با اين حال مصطفي آزمايش عليرغم اختلافات ذکر شده، از 5 سال پيش تلويزيون اينترنتي دُر تي وي را تاسيس کرده و سلسله مباحث مختلفي با عنوان «فضا»، «تاريخ تحليلي اسلام»، «خرافات و روشنفکري»، «اشيا پرنده» و موضوعات پراکنده ديگري را مطرح مي کند که غالب اين سلسله برنامه ها، با محوريت مخالفت با رژيم جمهوري اسلامي، برروي آنتن مي برد. اما بدليل مخالفت بزرگان دراويش با او و عدم جذابيت برنامه آزمايش، تلويزيون در تي وي با اقبال عمومي و گسترده مخاطبان روبرو نمي شود.
در همين حال، سيد محمد حسيني که پس از خروج از ايران در سال 84، نتوانسته بود مدت زيادي با تلويزيون هاي پارس، NItv و کانال يک همکاري داشته باشد، در سال 94 با تاسيس راديو اينترنتي به نام «راديو پستو»، برنامه هايي محوريت «عرفان»، «تصوف»، «انسان کامل» و «صوفي گري» را ارائه مي دهد و برنامه هاي آزمايش را از زبان ديگر برروي آنتن مي برد.
اما چه حلقه وصلي، ارتباط ميان مصطفي آزمايش و سيد محمد حسيني را آشکار مي کند؟
1. بحث محتوايي: در حالي که مصطفي آزمايش در طول 4 سال نتوانست سلسله برنامه هاي خود براي تبليغ صوفي گري و مبارزه جهت سرنگوني نظام را پياده کند، اينک سيد محمد حسيني، همان محتوا را با زبان طنز و مينيماليستي برنامه هاي آزمايش را ارائه مي کند. براي مخاطب داخل کشور، سيد محمد حسيني به عنوان يک شومن محبوب صداوسيما بسيار شناخته شده تر و محبوب تر از مصطفي آزمايش است.
2. سابقه ارتباط با دراويش گنابادي: ارتباط سيد محمد حسيني با دراويش گنابادي نيز، خود يکي از حلقه هاي وصل ميان آزمايش با سيدمحمد حسيني است. طبق بحث هايي که در برخي از شبکه هاي اجتماعي صورت گرفته، مادر سيد محمد حسيني، ارتباط نزديکي با دراويش گنابادي دارد و اين موضوع تاثير زيادي بر شکل گيري شخصيت ايدئولوژيک او داشته است.
3. ارتباطات رسانه اي که ميان رسانه مصطفي آزمايش «دُر تي وي» و رسانه سيد محمد حسيني «پستو نيوز» وجود دارد و در ادامه به آن اشاره خواهد شد.
4. پيشگويي هاي شاه نعمت الله ولي: پاشنه آشيل مشترک سيد محمد حسيني و مصطفي آزمايش براي ارائه تفکرات خود و تاکيد بر سرنگوني نظام، استناد به پيشگويي هاي شاه نعمت الله ولي، سرسلسله دراويش گنابادي است. در اين اشعار که برخي از وقايع سياسي ايران «پيشگويي» شده، چهلمين سال پيروزي انقلاب اسلامي، را سال سرنگوني آن معرفي مي کند. حال آنکه بسياري از کارشناسان، اين اشعار را تحريف شده مي دانند.
با اين حال به جز فرم اجرا (يکي با زبان طنز و ديگري رسمي)، محتواي توليدي برنامه هاي سيدمحمد حسيني و مصطفي آزمايش يک تفاوت بارز دارد. اگرچه مصطفي آزمايش آيات قرآن و روايات امامان شيعه را پايه صحبت هاي خود قرار مي دهد اما حسيني کمتر اجازه ورود به چهره هاي اسلامي در برنامه هايش را مي دهد و براي فراگيري و جامعيت بيشتر، حول اشعار مولوي، حافظ، سعدي و فلاسفه غربي، برنامه مي سازد.
ري استارت؛ اپوزيسيون «ميليوني»!
راديو پستو با مديريت سيدمحمد حسيني از سال 94 با برنامه هايي چون «شب بخير ايران» و «ري استارت» آغاز به کار مي کند و در نهايت، گروه اپوزيسوني که او تشکيل مي دهد، «ري استارت» نام گذاري مي شود. گروهي که حسيني از همان روزهاي اول، با اعتماد به نفس آن را «اپوزيسيون ميليوني» معرفي مي کند؛ اما در داخل کشور هيچ خط و نشاني از آن ديده نمي شود. حال آنکه اپوزيسيون ري استارت، خارج از گروهي جز دراويش «راديکال» و سياسي گنابادي نيست. تشکيلاتي زيرزميني که برخلاف اقطاب و شيوخ خود، خوي عرفاني و خلوت نشيني را کنار گذاشته و به عرصه سياست وارد شده است.
البته در اين بين حسيني توانست بخش اندکي از مردم که نسبت به پشت پرده ارتباط او با دراويش مطلع نيستند را به دليل محبوبيت به سمت خود بکشاند و با دادن وعده برپايي حکومت «امپراتوري تصوف»، در باغ سبز به آنها نشان دهد. براي اين کار حسيني، طي يک برنامه ريزي هوشمندانه، سلسله چالش هاي مختلفي را براي مخاطبان و طرفدارانش در نظر گرفت. چالش هايي که ابتدا جنبه تفريحي و سرگرمي را داشتند اما رفته رفته، به خشونت و خرابکاري تبديل شدند. چالش چهارشنبه سوري، چالش رنگ، چالش صوت و چالش فحش از جمله چالش هايي بودند که به ترتيب از اواخر سال 95 شروع شده و در مقاطع زماني مختلف اجرا شد؛ اما زماني که چالش هايي چون چالش سنگ و چالش آتش در دستور کار قرار گرفت، ديگر براي مخاطبان نه تنها جنبه تفريحي نداشت، بلکه ايشان را با تخريب مدارس، مساجد، ادارات و اماکن عمومي دعوت مي کرد و در هفته هاي اخير نيز با فراخوان کشتن 120 تن از اعضاي خانواده نيروهاي انتظامي و بسيج به اوج خود مي رسد.
نکته قابل توجه آنکه اگر تا چند هفته پيش، ارتباط و پشتيباني رسانه اي ميان سيد محمد حسيني و مصطفي آزمايش مخفي مانده و محدود به پشت پرده بود، اينک اما چند هفته اي است که دُر تي وي، رسانه مصطفي آزمايش، رسما از فعاليت هاي سيد محمد حسيني حمايت مي کند و به تبليغ ري استارت در صفحات اجتماعي خود مي پردازد. همچنين پوشش خبري پستو نيوز، رسانه سيد محمد حسيني از فعاليت هاي دراويش گنابادي، بخصوص در تجمعي که 15 بهمن ماه در روبروي منزل نورعلي تابنده، در اعتراض به حضور نيروهاي بسيجي روي داد، گواهي از همکاري ميان دراويش «راديکال» و سيد محمد حسيني را مي دهد.
مقابله دراويش «ميانهرو» با دراويش «راديکال»
در طرف ديگر نيز، نيروهاي امنيتي و بسيجي داخل کشور نيز، نتوانستند ري استارتي هايي که ماه ها براي آنها ايجاد مزاحمت کرده اند را به درستي شناسايي کنند. آنها بدون در نظر گرفتن تمايز ميان دراويش «ميانهرو» و دراويش «راديکال»، شخص نورعلي تابنده، قطب دراويش گنابادي را منشا پيدايش ري استارت تلقي کرده و موجب درگيري در شب 15 بهمن با برخي از دراويش در روبروي منزل او شدند.
حال آنکه قطب و شيوخ دراويش گنابادي که در اين تقسيم بندي به دراويش «ميانهرو» شناخته مي شوند، بارها از حرکت هاي اين چنيني انتقاد کردند. به عنوان مثال يوسف مرداني، شيخ المشايخ طريقت صوفيه گنابادي، در روزهاي اخير با تجمع در روبروي خانه قطب اين فرقه، به شدت مخالفت مي کند و آن را مزاحمت براي مردم مي خواند؛ او همچنين تاکيد مي کند «بسياري از فقرا(دراويش) در ميان شان منافقين نفوذ دارند، و حتي قصد دارند مقاصد سياسي خودشان را بوسيله فقرا انجام دهند، چون مي دانند که فقرا منسجم هستند، مي خواهند فقرا را آلت دست قرار دهند... ما آلت دست کسي نمي شويم».
يا نورعلي تابنده قطب اين طريقت در جلسه اي در فرداي روز تجمع دراويش براي حفاظت از او در مقابل منزلش، تاکيد مي کند «آرام باشيد ميخواهند مملکت رو شلوغ کنند، تازه زحمت کشيدن ولو اين زحمت کشي به قيمت تو سر ما زدن بوده ولي زحمتي کشيدن آرام شده بيخود شلوغش نکنيد. کسي نيست که در منزل من نسبت به من سوء قصدي داشته باشد». با اين حال رسانه مصطفي آزمايش و سيد محمد حسيني، با در خطر خواندن جان نورعلي تابنده، سعي داشتند احساسات دراويش را تحريک کرده و آشوب و تنش را به اين بهانه براي استفاده از ظرفيت دارويش «میانه رو»، به سطح خيابان ها بکشانند که با موضع گيري رسمي بزرگان اين طريقت، اين امر محقق نشد.
بنابراين مي توان نتيجه گرفت:
دراويش ميانهرو قائل به جدايي دين از سياست هستند ولي دراويش راديکال، طريقت خود را نه تنها محور سياست، بلکه پايه و اساس هستي معرفي مي کنند.
دراويش ميانهرو در حال زندگي مي کنند ولي دراويش راديکال به دنبال بازگشت به گذشته و برپايي حکومت 700 سال پيش هستند.
دراويش ميانهرو به دنبال زيست صلح جويانه هستند اما دراويش رايکال نشان دادند که براي رسيدن به هدف خود، پا برروي جان انسان ها مي گذارند.
دراويش ميانهرو در انتخابات شرکت مي کنند ولي دراويش راديکال دموکراسي را قبول ندارند.
با توجه به اينکه در حال حاضر، در بين دراويش، قدرت در دستان دراويش «ميانهرو» مي باشد، براي دارويش «راديکال» که خوانش ارتجاعي از تصوف نعمت الهي را دارند، بزرگان اين طريقت اصلي ترين مانع براي فعاليت سياسي و مبارزاتي تلقي مي شوند؛ بزرگاني که مشي سکولاريسم را در پيش گرفتند و همچنان بر منش صلح طلبانه و آشتي جويانه تاکيد دارند و در مقابل دراويش راديکال و بنيادگرا نه تنها با اين مشي همراه نيستند، بلکه به خشونت گرايي و هرج و مرج طلبي دعوت و حتي از راديکال ترين گروه هاي ضدانقلاب، تندتر عمل مي کنند.
دیدگاه و نظرات ابراز شده در این مطلب، نظر نویسنده بوده و لزوما سیاست یا موضع ایرانگلوبال را منعکس نمیکند.
توجه داشته باشید کامنتهایی که مربوط به موضوع مطلب نباشند، منتشر نخواهند شد!
افزودن دیدگاه جدید